نیاز اورژانسی تهران به مدرسه

لیلا شریف- روزنامه‌نگار

شاید کمتر کسی باورش شود که موقع صحبت از کمبود مدرسه و قدیمی بودن کلاس‌های درس باید جایی اختصاصی برای تهران و دانش‌آموزانش باز کرد و گفت که این استان با کمبود 13هزار کلاس درس روبه‌روست.
مشکلات مدرسه‌سازی‌ استان تهران فقط به موضوع کمبود مدرسه و شلوغی و دوشیفته شدن اغلب کلاس‌های درس ختم نمی‌شود و بیش از ۸هزار کلاس درس استان تهران نیازمند تخریب و نوسازی هستند؛ موضوعی که ریشه در سیر صعودی مهاجرت‌ها به تهران، بی‌توجهی انبوه‌سازان به ساخت مدرسه و بالا رفتن عمر مدارس دارد.
هر چند زنگ هشدار برای کمبود مدرسه در تهران هر بار بلندتر از سال‌های گذشته به گوش می‌رسد و خیرین هم با ساخت مدرسه‌ها تلاش کرده‌اند تا باری از دوش سیستم آموزشی بردارند، اما هنوز به‌دلیل نبود نیازسنجی، شاهد پیچیده شدن این کلاف سردرگم هستیم.

عقب‌ماندگی از سرانه‌های فضای آموزشی
در استان تهران، سرانه فضای آموزشی 5.16مترمربع است که نشان‌دهنده نیاز فوری به احداث مدارس جدید در این استان است. براساس گفته مسئولان وزارت آموزش و پرورش، برای رسیدن به سرانه استاندارد کشوری، لازم است که 13هزار کلاس درس جدید در تهران ساخته شود. چندی پیش مجید پیروزان، مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه‌ساز شهرستان‌های استان تهران از میزان کمبود سرانه برای هر دانش‌آموز پرده برداشت:

مدارسی که پا به سن گذاشته‌اند
میانگین سن مدارس تهران به بیش از 40سال می‌رسد و به این ترتیب باید گفت که خیلی از مدارس دیگر عمر خود را کرده‌اند؛ البته این موضوع فقط محدود به تهران نمی‌شود و در شهرهای دیگر هم کم نیستند مدارسی که برای ادامه کار نیازمند تغییرات جدی هستند.
البته سازمان نوسازی مدارس در امر تخریب، بازسازی و نوسازی بیکار ننشسته و قدم‌هایی برداشته، اما سرعت آن کم است.


چند مدرسه باید ساخته شود؟
نیاز تهران به مدرسه هر سال رو به افزایش است و با وجود نوسازی مدارس باید مدرسه‌های جدید هم برای رفع مشکل ایجاد شوند. طبق آمار 13هزار مدرسه جدید باید به تهران اضافه شود.

بدترین مناطق تهران برای دانش‌آموزان
افزایش جمعیت و موج عجیب و غریب مهاجرت‌ها به تهران دردسرهای بسیاری را برای این کلانشهر رقم زده؛ تا جایی که برخی مناطق از کلاس درس متناسب با جمعیت دانش‌آموزان محروم هستند. برای معرفی یکی از بدترین مناطق از نظر تعداد مدرسه باید به منطقه 22اشاره کرد. این منطقه به‌دلیل فعالیت بالای انبوه‌سازان و بی‌توجهی نسبت به تأمین فضای آموزشی، سال‌هاست که به‌عنوان یکی از عقب‌مانده‌ترین مناطق تهران در بحث مدرسه و کلاس شناخته می‌شود. مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران در این رابطه گفته است: «در منطقه ۲۲ به طور مداوم ساخت‌و‌سازهای انبوه در حال انجام است و مطابق قانون، انبوه‌سازان باید فضای آموزشی را هم در همان محل‌ها تامین کنند که در بیشتر موارد این اتفاق رخ نمی‌دهد و این بار به دوش دولت افتاده است.» 5منطقه شهر، سرانه آموزشی پایین‌تر از میانگین کشوری دارند و قرار است با همکاری مشترک شهرداری این مناطق، زمین مورد نیاز برای احداث 181مدرسه تأمین شود.

مهم‌ترین موانع ساخت و بازسازی مدارس
پاشنه آشیل آموزش و پرورش برای رفع کمبود مدرسه در تهران تأمین زمین است. با توجه به افزایش ارزش مالی زمین در کلانشهر تهران، پیدا کردن فضایی که بتوان یک مدرسه استاندارد در آن بنا کرد، هر روز سخت‌تر می‌شود. بعد از بحث زمین نوبت به موضوع سرمایه‌گذاری و بودجه می‌رسد و با اینکه خیرین مدرسه‌ساز به شیوه‌های مختلف در این زمینه تلاش کرده‌اند، مسئولیت اصلی تأمین اعتبار بر عهده دولت است تا براساس نیازسنجی درست دست به‌کار شود.

نیاز فوری به مدرسه ابتدایی
دوشیفته‌شدن مدارس ابتدایی و اجبار دانش‌آموزان برای حضور در کلاس‌های 40نفره به‌خوبی وضعیت کمبود مدارس استان تهران را نشان می‌دهد. در حال حاضر بیشتر کمبود فضای آموزشی مربوط به دوره ابتدایی است و با توجه به ارتباط زنجیره‌ای پایه‌های تحصیلی به یکدیگر، باید قبول کرد که این بحران در سال‌های آینده به متوسطه اول و دوم نیز خواهد رسید.

مهاجرپذیرها بیشتر مشکل دارند
مشکل کمبود مدرسه محدود به تهران و به ویژه منطقه ۲۲  آن نیست و علاوه بر سایت‌های مسکن مهر که در استان تهران برای آموزش و پرورش دردسر ایجاد کرده است، 7شهر دیگر هم به‌علت مهاجرپذیری بالا، مشکل کمبود مدرسه را کاملا درک کرده‌اند:
کرج، قم، مشهد، شیراز، ارومیه، تبریز و اصفهان

تأکید چندباره رئیس‌جمهور به مدرسه‌سازی‌
تلاش برای رونق گرفتن مدارس دولتی و بیرون کشیدن این مدارس از سایه مدارس غیرانتفاعی، رفع مشکل کمبود مدارس و... موضوعاتی است که بارها و بارها از سوی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور تکرار شده است تا شاید از این طریق گره از کار دانش‌آموزان باز شود. یک‌بار رئیس‌جمهور از کارگری خودش برای رفع مشکل مدارس و مدرسه‌سازی‌ حرف می‌زند و بار دیگر در دستوری فوری خطاب به آموزش‌وپرورش اعلام می‌کند که مشکل سرانه آموزشی 5منطقه کلانشهر تهران را که پایین‌ترین سرانه آموزشی را دارا هستند، رفع کنند. رئیس‌جمهور در جلسه «کیفیت‌بخشی به آموزش و توسعه عدالت آموزشی با محوریت بررسی راهکارهای ساماندهی و محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی کلانشهر تهران» که چند هفته پیش برگزار شده بود، دستور داده بود تا در زمانبندی مشخص ۱۰روزه، وزارت آموزش و پرورش، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس با هماهنگی شهرداران مناطق مربوطه، برنامه‌ای قابل اجرا و عملیاتی برای ساماندهی و محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی این ۵ منطقه(مناطق ۹، ۱۵، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ شهر تهران) را تدوین و به دفتر رئیس‌جمهور ارائه کنند.