یادداشت
چالشهای حوزه عمران و ساخت‌وسازشهری در کلانشهرها
حمید جوانی؛ شهردار منطقه 3
امروزه کلانشهرهایی مانند تهران، به‌عنوان مراکز اصلی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... شناخته می‌شوند. با توجه به رشد جمعیت در این شهرها که عمدتا ناشی از مهاجرت است و نه افزایش طبیعی جمعیت، ضرورت مدیریت مؤثر در حوزه عمران و ساخت‌وساز شهری به‌شدت احساس می‌شود؛ این مدیریت باید در 2بخش اصلی توسعه شهری و زیرساخت‌های زیربنایی انجام شود تا توانایی ایجاد بسترهای لازم برای رشد و توسعه پایدار کلانشهرها را فراهم کند. با این حال، این روند با چالشهای متعددی روبه‌روست. اهم چالش‌ها به شرح زیر است:
چالش اول و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مسئله افزایش جمعیت در کلانشهرهاست. با توجه به افزایش جمعیت و نیازهای زیرساختی مرتبط با آن، شهرداری تهران، مدیریت شهری یا دولت اغلب نمی‌توانند پاسخ مناسبی به این نیازها ارائه دهند.
چالش دوم، مسئله ترافیک و حمل‌ونقل است. این مشکلات از 2جنبه اصلی قابل بررسی است؛ نخست، ظرفیت فعلی سیستم حمل‌ونقل به لحاظ کمی پاسخگوی نیاز شهر نیست و دوم، نوع سیستم حمل‌ونقل فعلی نیز مناسب نیست. برای رفع این مشکل، حرکت به‌سمت هوشمندسازی ناوگان حمل‌ونقل ضروری است. این اقدام می‌تواند تأثیرات مثبتی در زمینه محیط‌زیست، کیفیت حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌ها داشته باشد.
چالش سوم، کمبود فضای سبز در مقایسه با رشد و توسعه شهر است. فضای سبز نه‌تنها در زیبایی شهر نقش دارد، بلکه تأثیرات جدی بر کیفیت هوا، کاهش دما و ایجاد فضاهایی برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی بر جای می‌گذارد. این فضاها می‌توانند به کاهش استرس، ارتقای امنیت روانی شهروندان، افزایش نشاط اجتماعی و بهبود بهداشت عمومی کمک کنند.
چالش چهارم، مسئله پراهمیت آلودگی محیط‌زیست است. هر جا که جمعیت افزایش پیدا می‌کند و زمین ارزش اقتصادی بیشتری به دست می‌آورد، به‌دلیل منافع اقتصادی، آلودگی محیط‌زیست نیز بیشتر می‌شود. این امر نه‌تنها بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان تأثیر منفی دارد، بلکه می‌تواند به تخریب اکوسیستم‌ها و کاهش تنوع زیستی منجر شود.
چالش پنجم، ناکارآمدی در استفاده از منابع است. یکی از مشکلات اساسی در این زمینه، هدررفت منابع است. عدم‌استفاده صحیح یا ناکارآمدی منابع باعث می‌شود که توسعه شهر به کیفیت مطلوب نرسد.
برای مقابله با چالشهای مذکور، مهم‌ترین راه‌حل برنامه‌ریزی دقیق و کارآمد است. برنامه‌ریزی در حوزه مدیریت شهری، عمران و ساخت‌وساز و تحقق طرح‌های جامع شهری می‌تواند مسیر توسعه شهری را به سمت کیفیت و پایداری هدایت کند. برنامه‌ریزی مناسب نه‌تنها در مدیریت منابع، بلکه در کنترل آلودگی، افزایش فضای سبز و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نیز نقش اساسی دارد. طرح‌های تفصیلی شهری یکی از جنبه‌های مهم برنامه‌ریزی در توسعه شهری هستند که شامل استفاده بهینه از زمین، توزیع عادلانه خدمات و حفظ محیط‌زیست می‌شوند. این طرح‌ها باید با مشارکت مردم و ذی‌نفعانی که در جامعه زندگی می‌کنند، اجرا شوند تا نیازهای واقعی مردم شناسایی و برای آنها راهکارهای مؤثر ارائه شود.پس از برنامه‌ریزی، توسعه حمل‌ونقل عمومی است. سرمایه‌گذاری در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس و مترو و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای دوچرخه‌سواری می‌تواند به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کند. تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی باید از اولویت‌های اصلی مدیریت شهری باشد.
همچنین تقویت مشارکت شهروندان در پروژه‌های عمرانی در این زمینه اهمیت دارد. مشارکت مدنی و دخالت مستقیم مردم در فرایندهای ساخت‌وساز می‌تواند به رشد و توسعه شهری کمک شایانی کند. این موضوع وابسته به تعامل مؤثر مدیریت شهری با شهروندان است و رفتار مناسب با مشارکت‌کنندگان تأثیر مستقیمی بر افزایش یا کاهش انگیزه برای همکاری در این حوزه دارد.
در همینه زمینه :