جفت گمشده خورشید

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

بسیاری از ستارگان در کهکشان به‌صورت جفت وجود دارند، تا آنجا که حتی گفته می‌شود، خورشید هم به احتمال فراوان یک جفت دارد که معلوم نیست کجاست. در این بین مدتی است گروهی از دانشمندان ستاره‌شناس تمام دانش خود را صرف دریافت سرنخ‌هایی کرده‌اند که نشان می‌دهد احتمالا خورشید یک جفت دیگر داشته باشد. اما سؤال اینجاست که این جفت دیگر کجا رفته است؟

ستارگان دوتایی
خورشید را به‌عنوان یک ستاره کوچ‌نشین و منزوی می‌شناسند. این گوی آتشین طلایی با چرخش در یکی از بازوهای مارپیچ کهکشان راه شیری، ما را تقریباً هر 230میلیون سال یک‌بار در تنهایی خود به دور کهکشان می‌برد. نزدیک‌ترین ستاره به خورشید، پروکسیما قنطورس است که 4.2سال نوری از ما فاصله دارد. آنقدر دور است که حتی سریع‌ترین فضاپیمایی که تاکنون ساخته شده بیش از 7هزار سال طول می‌کشد تا به آن برسد. البته که  نزدیک شدن به ستاره‌هایی که در مرکز سیستم خورشیدی قرار دارد تقریبا غیرممکن است. در عین حال، اغلب اخترشناسان می‌گویند جفت بودن ستاره‌هایی که به دور کهکشان می‌چرخند، یک ویژگی مشترک بین آنهاست. پس خورشید به‌عنوان یک ستاره باید یک جفت داشته باشد.

خواهر و برادر ستاره‌ای
 اخیرا اخترشناسان حتی یک جفت ستاره‌ای را در نزدیکی سیاهچاله‌ شگفت‌انگیزی که در قلب کهکشان راه شیری قرار دارد مشاهده کرده‌اند. جایی که اخترفیزیکدانان تصور می‌کردند باعث می‌شود ستاره‌ها از یکدیگر جدا شوند یا در اثر گرانش شدید از بین بروند. در واقع، اکتشافات منظومه‌های ستاره‌ای دوتایی در حال حاضر به قدری رایج است که برخی از دانشمندان بر این باورند که شاید همه ستارگان زمانی به‌صورت جفت به دنیا آمده‌اند و هر کدام یک خواهر یا برادر ستاره‌ای دارند. اما این ایده به یک سؤال جالب منتهی شده است؛ آیا خورشید همزمان یک ستاره دوتایی بوده که مدت‌ها پیش همدمش را گم کرده است؟ گونجی لی، ستاره‌شناس مؤسسه فناوری جورجیا می‌گوید که در این رابطه احتمال قوی وجود دارد که در نوع خودش جالب است.

اگر خورشید دومی بود چه می‌شد؟
در مقابل دیدگاه‌هایی که می‌گویند خورشید جفت دارد، عده‌ای دیگر با بیان موارد علمی عنوان می‌کنند که خوشبختانه خورشید همدمی ندارد.  چرا که اگر چنین می‌شد کشش گرانشی یک خواهر و برادر خورشیدی می‌توانست مدار زمین و سیارات دیگر را مختل کند و سیاره زمین را محکوم به انحراف از گرمای شدید تا سرمای وحشتناک کند، به‌گونه‌ای که زندگی روی زمین حتی غیرممکن می‌شد. نزدیک‌ترین ستاره‌های دوتایی به زمین، آلفا قنطورس A و B، در حدود 24برابر فاصله زمین تا خورشید به دور یکدیگر می‌چرخند.

پیش ستارگان
سال 2017، سارا ساداووی، اخترفیزیکدان دانشگاه کوئینز در کانادا، از داده‌های یک بررسی رادیویی از ابرمولکولی پرسئوس، استفاده کرد تا به این نتیجه برسد که فرآیند تشکیل ستاره ممکن است پیش‌ستارگان را به‌صورت جفت تشکیل دهد. او دریافت که این احتمال آنقدر زیاد است که امکان دارد همه ستارگان به‌صورت جفت یا منظومه‌های چندستاره تشکیل شوند. به این ترتیب درحالی‌که برخی از آنها به‌طور نامحدودی به هم متصل هستند، برخی دیگر طی یک میلیون سال نوری از هم جدا می‌شوند.

خورشید هم جفت داشته است
سرنخ‌هایی نشان می‌دهد خورشید هم زمانی بخشی از یک سیستم دوتایی بوده است. در سال 2020، امیر سراج، اخترفیزیکدان دانشگاه هاروارد گفت که منطقه‌ای از دنباله‌دارهای یخی که دور منظومه شمسی را احاطه کرده‌اند، به نام ابر اورت، ممکن است حاوی اثری از این ستاره همراه باشد. این پوسته سرد از یخ و سنگ به قدری دور است که وویجر 1، حداقل تا 300سال دیگر به آن نخواهد رسید. به‌گفته سراج اگر خورشید همدمی داشت، سیارات کوتوله بیشتری مانند پلوتون در این منطقه وجود داشت.