ذره بین روی قانون عفاف و حجاب

   قانون عفاف و حجاب در یک نگاه
«لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» پس از چندین نوبت رفت و برگشت میان مجلس و شورای نگهبان، در‌نهایت و با رفع ایرادات، تبدیل به قانون شد و متن کامل آن در دسترس عموم قرار گرفت. طبق گفته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس این قانون ۲۳ آذر‌ماه برای اجرا، ابلاغ خواهد شد  و روح حاکم بر قانون عفاف و حجاب، شامل ابتدابه‌ساکن، ابعاد ایجابی و سپس درصورت تخلف از مواد مندرج در قانون، ابعاد سلبی است. اما شالوده کلی این قانون به‌عنوان نقطه هدف، توجه به نهاد خطیر خانواده در مقام کانون اصلی رشد، تعالی و آرامش انسان است.

  وظایف دستگاه‌های اجرایی در تحقق
«فرهنگ عفاف و حجاب»
  وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  رتبه‌بندی محصولات فرهنگی: براساس شاخص‌های عفاف و حجاب
  ممنوعیت مجوز برای آثار مخالف قانون: جلوگیری از انتشار آثار مغایر با اهداف فرهنگی
  رصد تأثیرات قانون: گزارش سالانه به مجلس
  تقویت تولیدات هنری: با محوریت سبک زندگی اسلامی خانواده‌محور

  وظایف سازمان صداوسیما
  ترویج نمادهای سبک زندگی اسلامی: برنامه‌ها باید از تبرج و روابط ناسالم پرهیز کنند.
  آگاه‌سازی علیه جریان‌های ضد‌خانواده: معرفی خطرات ضدعفاف
  تشویق هنرمندان: برای تولید آثار فرهنگی مرتبط
  جلوگیری از همکاری با مخالفان عفاف و حجاب: ممنوعیت همکاری با مروجان بی‌حجابی
  وظایف وزارت آموزش و پرورش
  آموزش عفاف و حجاب در مدارس: برنامه‌های درسی و رویدادهای تربیتی
  برگزاری دوره‌های آموزشی برای معلمان و خانواده‌ها
  تهیه آیین‌نامه پوشش اسلامی: به تفکیک شرایط سنی و جغرافیایی

  وظایف وزارت علوم
  ترویج پژوهش‌های مرتبط با عفاف و حجاب: حمایت از پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی
  اجرای دستورالعمل‌های پوشش در دانشگاه‌ها: تسهیل پوشش اسلامی
  تسهیلات ازدواج دانشجویی: اولویت دادن به خوابگاه‌های متأهلی

  وظایف وزارت بهداشت
  دستورالعمل‌های پوشش برای کارکنان پزشکی: رعایت حریم شرعی در محیط‌های درمانی
  حفظ حریم اخلاقی بیماران: نظارت بر پوشش و رفتار
  تسهیلات ازدواج برای دانشجویان پزشکی

   وظایف  معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری
  تهیه دستورالعمل‌های فرهنگی
  شرط رعایت قوانین عفاف برای تسهیلات
  بازنگری حمایت از شرکت‌های متخلف
  نظارت و گزارش تخلفات
  حمایت از صنایع خلاق با محوریت خانواده
  وظایف وزارت کشور
  شناسنامه اجتماعی منطقه‌ای
  گزارش دوره‌ای اجرای قانون
  راهکارهای منطقه‌ای ارتقای فرهنگ
  اطلاع‌رسانی قوانین به اتباع خارجی
  حمایت از تشکل‌های اجتماعی عفاف
  تعامل نهادها و بازنگری مجوزها

  وظایف شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
  ایجاد و گسترش مراکز تفریحی و ورزشی ویژه بانوان
  تخصیص فضاهای شهری برای بانوان
  نظارت بر پوشاک در فضاهای عمومی
  ایجاد غرفه‌های ترویجی در اماکن شهری
  توسعه ناوگان حمل‌ونقل ویژه بانوان

  وظایف سایر وزارتخانه‌ها
  ورزش و جوانان: طراحی لباس‌های ورزشی مناسب، حمایت از تشکل‌ها، برنامه‌ریزی برای فرهنگ عفاف
  صنعت، معدن و تجارت: حمایت از تولید و فروش پوشاک اسلامی، نظارت بر تبلیغات
  راه و شهرسازی: ایجاد زیرساخت‌های حریم خانواده، توسعه محیط‌های خانوادگی
  ارتباطات و فناوری اطلاعات: راه‌اندازی فضای مجازی امن، حمایت از تولید محتواهای مرتبط
  میراث فرهنگی و گردشگری: نظارت بر مراکز گردشگری، طراحی الگوهای سفر خانواده‌محور

  وظایف سازمان‌ها و نهادها
  سازمان بهزیستی: توسعه خدمات اجتماعی، حمایت از زنان آسیب‌دیده
  ستاد هماهنگی عفاف و حجاب: تولید محتوای فرهنگی، آموزش مبلغان
  نهادهای امنیتی: رصد اطلاعاتی، شناسایی عوامل تهدیدکننده

  نکات ایجابی
   ایجاد دستورالعمل‌های جدید برای رعایت عفاف و حجاب
   نظارت مستمر بر تأثیرات قانون و اجرای آن
   حمایت از تولیدات فرهنگی با محوریت عفاف و حجاب
   تأکید بر اهمیت سبک زندگی اسلامی و خانواده‌محور به‌عنوان رویکرد اصلی سیاست‌ها
   تشویق تولیدکنندگان و طراحان لباس‌های اسلامی و حمایت از کسب‌وکارهای مرتبط با عفاف و حجاب
   تأسیس فضاهای اختصاصی برای ورزش و تفریح بانوان و ارتقای زیرساخت‌های متناسب با نیازهای زنان
   فراهم کردن دوره‌های آموزشی مرتبط با عفاف و حجاب برای طلاب، مربیان و عموم مردم
   اختصاص درصد مشخصی از تبلیغات شهری و رسانه‌ای به موضوعات مربوط به سبک زندگی اسلامی و عفاف و حجاب
   ارائه تخفیف‌های مالیاتی و حمایت‌های مالی برای کسب‌وکارهای مرتبط با عفاف و حجاب
   تعیین دستورالعمل‌های نظارتی دقیق برای جلوگیری از تبلیغات و تولیدات مغایر با فرهنگ اسلامی

  نکات سلبی
   ممنوعیت مجوز برای آثار مخالف با فرهنگ اسلامی
   جلوگیری از همکاری با مروجان فساد و بی‌حجابی
   برخورد با افراد، نهادها یا شرکت‌هایی که به نوعی مروج بی‌حجابی یا بی‌عفتی تلقی شوند.
   پیش‌بینی مجازات‌هایی نظیر لغو مجوز فعالیت برای تشکل‌ها و سازمان‌های متهم به ترویج رفتارهای مغایر با قوانین
   جلوگیری از واردات محصولات فرهنگی و تجاری که مروج فرهنگ بی‌بندوباری تشخیص داده شوند.
   تشدید نظارت بر فعالیت‌های آنلاین و مقابله با مظاهر بی‌حجابی و بی‌عفتی در فضای مجازی
   تأکید بر شناسایی و برخورد با افراد یا گروه‌های متخلف در حوزه عفاف و حجاب
   نظارت سختگیرانه بر تبلیغات تجاری و جلوگیری از نمایش تصاویر و محصولات مغایر با فرهنگ عفاف
   الزام به عزل مدیرانی که متهم به نقض قوانین عفاف و حجاب هستند.


بندهایی از قانون حجاب که احتمالا نبینید

  وظایف عمومی و مسئولیت اجتماعی
  تعهد به حجاب و عفاف
  شرط اصلی: برای استخدام و جذب در دستگاه‌های اجرایی و مراکز آموزشی/ ارتقا، ترفیع، رتبه‌بندی، انتصاب، و بهره‌مندی از امتیازات استخدامی
  نظارت: توسط مراجع قانونی، ضابطان و گزارش‌های مردمی
  الزام حجاب برای فعالان خصوصی خدمات عمومی: شرط صدور و تمدید پروانه فعالیت این افراد
  احیای امور تربیتی مدارس: تدوین برنامه در 3‌ماه پس از تصویب/ جذب مربیان پرورشی در آموزش‌وپرورش
  نقش ضابطان: امکان ثبت تصاویر در سامانه فراجا
  گزارش مردمی: امکان اعلام تخلفات مرتبط به سامانه فراجا توسط شهروندان

  نکات مثبت
  تقویت فرهنگ حجاب و عفاف: ایجاد انسجام فرهنگی در محیط‌های کاری، آموزشی و اجتماعی
  نظارت گسترده: مشارکت عمومی در اجرای قانون
  حمایت از تربیت نسل آینده: تقویت امور پرورشی و جذب نیروهای متخصص در آموزش‌وپرورش
  فراگیری نظارت: توجه به تخلفات هم در دستگاه‌های اجرایی و هم در حوزه‌های خصوصی

  نکات سانسورشده احتمالی در قانون عفاف و حجاب
پس از اعمال تغییرات در مجلس، قانون «حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» توسط شورای نگهبان تأیید شد و با رأی نمایندگان مجلس به تصویب رسید تا به‌مدت 3سال به‌طور آزمایشی اجرا شود. با اعلام رئیس مجلس، این قانون قرار است در 23آذر به دولت ابلاغ شود تا به مرحله اجرا درآید، اما این سؤال مطرح است که آیا این قانون می‌تواند به‌عنوان یک متن توافقی برای گروه‌های مختلف اجتماعی که حامی خانواده هستند، درنظر گرفته شود و آرامش را برای مردم به ارمغان بیاورد؟ در این متن به بررسی رویکردهای مختلف قانون می‌پردازیم که آن را از سایر قوانین حوزه پوشش متمایز کرده است.

  تغییر رویکرد سخت به نرم
  قانون جدید پوشش از رویکرد سخت به نرم تغییر کرده است.
  رویکرد جدید شامل تذکرها و جریمه‌های پلکانی برای کاهش بی‌حجابی است.
  دیگر خبری از گشت ارشاد نیست، بلکه تخلفات از طریق دوربین‌ها شناسایی شده و پیامک و جریمه برای متخلفان ارسال می‌شود.

  اقدامات قانونی در برخورد با دانه‌درشت‌ها
   مقابله با افرادی که در ترویج برهنگی و بی‌حجابی نقش دارند:  واردکنندگان لباس‌های نابهنجار (ماده‌44)/ تبلیغات نامناسب از زنان (ماده‌39)/ اینفلوئنسرهای فضای مجازی (ماده‌38)/ پلتفرم‌های آنلاین که ترویج برهنگی می‌کنند. (ماده‌43)/ سلبریتی‌ها و آقازاده‌ها به هیچ‌وجه مشمول تخفیف مجازات نخواهند شد. (ماده‌42و 57)

  تشویق به تولیدات فرهنگی
  تولید فیلم‌ها و سریال‌های خانواده‌محور مشمول معافیت مالیاتی می‌شود. (ماده 20)
  پوشاک عفیف نیز به‌عنوان کالای فرهنگی شناخته می‌شود و معاف از مالیات خواهد شد. (ماده 6)

  جریمه برای مردان متخلف
  جریمه برای مردانی که در محیط‌های مختص زنان حضور یابند. (ماده 50)
  استفاده از پوشش خلاف شئونات توسط مردان نیز مشمول جریمه است. (ماده 48)
   مجازات برای مسئولان متخلف
  مسئولانی که با ترک‌فعل خود موجب افزایش بی‌نظمی و ناامنی اخلاقی می‌شوند، به انفصال از خدمات دولتی تا 2سال محکوم می‌شوند. (ماده 46)
  اخلال در مراحل اجرای قانون نیز جرم‌انگاری شده است. (ماده 60)

  توجه ویژه به بانوان
  افزایش خدمات رفاهی و تفریحی برای بانوان (مواد 11، 12و 17)
  توجه به حریم خصوصی زنان در اماکن و بیمارستان‌ها (ماده 22)
  توسعه گردشگری اسلامی ایرانی (ماده 24)

  ترویج برهنگی و تهدید خانواده
  ترویج برهنگی به‌عنوان بخشی از جنگ علیه نهاد خانواده تلقی می‌شود.
  حمایت از مقاومت در برابر آزادی جنسی و برهنگی که هدف تخریب خانواده‌هاست.
  تأکید بر وفاق ملی برای مقابله با این تهدید و تقویت نهاد خانواده


پاسخ به5پرسش درباره قانون عفاف و حجاب

آیا قانون عفاف و حجاب ایرانی‌ها را درگیر می‌کند؟

  وضعیت فعلی کشف حجاب و بدپوششی
  شیوع کشف حجاب و بدپوششی در کشور: ۱۰ تا ۱۲درصد
  علت عمده: تأثیر فضای رسانه‌ای 2سال اخیر، بدون انگیزه سیاسی
  در ماه‌های اخیر: هیچ محدودیتی برای کشف حجاب در عرصه‌های اجتماعی وجود نداشته است.

  پیش‌بینی پس از اجرای قانون
  اکثر مردم به محض اجرای قانون به پوشش مناسب باز می‌گردند.
  تعدادی با انگیزه‌های سیاسی ممکن است به کشف حجاب ادامه دهند.
  این افراد از طریق سیستم هوشمند شناسایی و با پیامک هشدار و جریمه مواجه خواهند شد.

  تمرکز اصلی قانون بر عاملین اصلی
  هدف قانون: مقابله با عاملین اصلی شیوع بدپوشی و برهنگی
  افراد هدف: آقازاده‌ها و افراد مشهور/ گردانندگان صفحات مجازی/ قاچاقچیان پوشاک مبتذل/ این افراد برای کسب سودهای کلان، جامعه و خانواده‌ها را از نظر روانی و اخلاقی ناامن کرده‌اند.

آیا قانون عفاف کسب‌وکارها را کساد می‌کند؟

  کسب‌وکارها و مسئولیت کشف حجاب
  در قانون پایان گشت، کسب‌وکارها مسئولیتی در قبال کشف حجاب و بدپوششی «مراجعین» ندارند و می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.

  مجازات کسب‌وکارهای ترویج‌دهنده برهنگی
  کسب‌وکارهایی که ترویج برهنگی و بدپوششی در محل کار خود داشته باشند با جریمه سنگین روبه‌رو خواهند شد.
  مرتبه اول: جریمه 500میلیون تومانی یا 2‌ماه سود سالانه

  مجازات برای صاحب یا کارکنان کسب‌وکار
اگر صاحب یا کارکنان کسب‌وکار مرتکب بدپوششی شوند:
  جریمه فرد: جریمه برای فرد مرتکب
  جریمه صاحب کسب‌وکار: جزای نقدی 80تا 165میلیون تومانی یا 2ماه سود ناشی از درآمد شغل

آیا جریمه می‌تواند در موضوعات فرهنگی کارگشا باشد؟

  2رویکرد حقوقی در جوامع مختلف
  رویکرد سخت(جرم‌انگاری): جرم به‌طور مشخص در دادگاه بررسی و مجازات سنگینی برای فرد در نظر گرفته می‌شود.
  هدف: بازدارندگی اجتماعی و جلوگیری از انباشت پرونده‌های قضایی
  رویکرد نرم(تخلف‌انگاری): تخلف به جای جرم‌انگاری با جریمه‌های حداقلی و پوشش حداکثری قانون مواجه است.
  هدف: تغییر فرهنگ رفتاری و استفاده از جریمه‌های متنوع
  جریمه‌های مالی: ممنوعیت از برخی خدمات/ اجبار به انجام کاری مشخص

  کارآمدی رویکرد نرم در کشورهای مختلف
  ایالات متحده آمریکا: جریمه 200دلاری برای داشتن مشروبات الکلی در خودرو/ در صورت تکرار، جریمه 250دلاری یا 10روز محرومیت از خدمات اجتماعی
  سنگاپور: جریمه 1000دلاری برای ریختن زباله(70میلیون تومان)/در صورت تکرار، جارو کردن خیابان‌ها با پیشبندی که روی آن نوشته «من شهر را کثیف کرده‌ام»
  کانادا: جریمه 1000تا 2000دلاری برای بیرون انداختن آب دهان از خودرو به معابر(70تا 140میلیون تومان)


جریمه کشف حجاب
  هدف قانون جدید
  برخلاف قوانین گذشته، قانون پایان گشت با تمرکز بر دانه‌درشت‌ها و عاملین اصلی شیوع بدپوشی به مجازات‌های سنگین‌تر پرداخته است.

  جریمه‌های سنگین برای سلبریتی‌ها و کسب‌وکارها
  سلبریتی‌ها و افرادی که ترویج برهنگی می‌کنند با جریمه‌های چند صد میلیونی روبه‌رو خواهند شد.
  کسب‌وکارهای متخلف مثل فروشندگان لباس‌های مبتذل یا تبلیغات نادرست نیز با جریمه‌های سنگین مواجه می‌شوند.

  جریمه عابرین متخلف
  5میلیون تومان جریمه برای کشف حجاب، اما با مسامحه در مرحله‌اول
  پیامک اخطار برای فرد متخلف
  در صورت عدم‌ تکرار، جریمه بخشیده می‌شود.

  فرایند اعتراض
  فرد می‌تواند از طریق سامانه فراجا درخواست اعتراض دهد.
  درخواست اول: بررسی مجدد
  درخواست دوم: هیأتی متشکل از قاضی، نماینده وزارت کشور و نماینده فراجا آن را بررسی می‌کنند و نتیجه اعلام می‌شود.

  جریمه‌های افزایشی در صورت تکرار
  بار دوم: جریمه 10میلیون تومانی + 5میلیون تومان جریمه اول
  بار سوم: تبدیل تخلف به جرم، جریمه از 20تا 80میلیون تومان
  بار چهارم: جریمه از 80تا 165میلیون تومان

  مورد خاص برای افراد زیر 18سال
  به جای جریمه مالی، ممکن است نوجوانان از برنامه‌های تربیتی و آموزشی و مشاوره استفاده کنند.

  درآمد حاصل از جریمه‌ها
  برای ارتقای امنیت روانی خانواده‌ها هزینه می‌شود.
  از جریمه‌ها برای رفع آسیب‌های اجتماعی، تسهیل ازدواج، مسکن جوانان و اوقات فراغت خانواده‌ها استفاده می‌شود.
  ارتقای کیفیت مد و لباس از درآمد جریمه‌های واردات غیرقانونی پوشاک

آیا لایحه حجاب فضای کشور را پلیسی می‌کند؟
  ابزارهای سنتی در ایران
  امر به معروف و نهی از منکر
  نظارت همگانی محله‌محور

  تغییرات جهانی
  حرکت جوامع به سمت مدرن شدن
  نیاز به ابزارهای مدرن برای حکمرانی فرهنگی
  استفاده از فناوری
  کنترل هوشمند با دوربین‌ها
  روش‌های مرسوم در کشورهای مختلف برای نظارت بر امنیت عمومی

  مثال‌های جهانی
  انگلیس: بیشترین تعداد دوربین‌های نظارتی به ازای هر نفر/ نصب دوربین‌ برای جلوگیری از جرم و حفظ امنیت عمومی