قصاص و اعدام چه فرقی دارند؟

شاید بارها در اخبار درباره مجازات اعدام و قصاص شنیده باشید و کنجکاو باشید که بدانید با وجود اینکه هر دو مجازات با چوبه دار انجام می‌شود اما این دو مجازات چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ اعدام و قصاص نفس هر دو مجازات‌هایی سالب حیات هستند اما تفاوت‌هایی با هم دارند. قصاص نفس یک مجازات حدی است و نوع و میزان آن در شرع و دین تعیین شده است و حق تغییر آن وجود ندارد اما اعدام یک مجازات تعزیری و بازدارنده است. برای بررسی بیشتر این موضوع به ذکر نکاتی می‌پردازیم:
۱. اعدام و قصاص نفس هر دو مجازات‌هایی سالب حیات هستند که در آنها فرد محکوم به مرگ است.

۲. قصاص نفس مجازاتی است که برای مرتکبان قتل عمد درنظر گرفته می‌شود. از همین روی مطابق ماده ۱۶ قانون مجازات اسلامی، قصاص مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضا و منافع درنظرگرفته شده است. همچنین قصاص می‌تواند درصورت جنایت بر نفس، عضو و منفعت محقق شود.
دراین‌صورت بر 3 قسم عمدی، شبه‌عمدی و خطای محض است. به‌عبارت دیگر مجازات قتل عمدی درصورت تقاضای ولی دم و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص نفس است. درحالی‌که اعدام در دسته بزرگ‌تری از جرائم اعمال می‌شود و منشأ آن ممکن است جرائم حدی یا تعزیری باشد.

۳. اعدام حدی، مجازات مرگی است که از طرف شارع مقدس معین شده و نمی‌توان آن را به کمتر از مرگ تقلیل داد. (اعدام برای جرائم جنسی، محاربه، ارتداد، بغی، تکرار جرائمی همچون زنا و...) از طرف دیگر اعدام تعزیری مجازات مرگی است که از طرف حاکم تعیین می‌شود (مانند اعدام در جرائم مواد‌مخدر)

۴. برخلاف اعدام که قابل گذشت نیست، قصاص نفس یک مجازات قابل گذشت است که تابع شرایط عمومی و خاص برای اجرای آن ازجمله تفاضل دیه و تغلیظ آن، درخواست اولیای دم و پس از طی مراحل استیذان و اذن مقام رهبری یا نماینده ایشان است و از طرف دیگر صاحب حق قصاص در هر مرحله از مراحل تعقیب، رسیدگی یا اجرای حکم می‌تواند به‌طور مجانی یا با مصالحه در برابر حق یا مال از اجرای حکم قصاص صرف نظر کرده و قاتل را ببخشد.