ساخت حمام زیبای تاریخی با وصیت یک زن
موضوع: حمام‌های محله
ویژگی: ثبت حمام کشوریه در فهرست آثار ملی
***
82 سال قبل، وصیت زنی آبستن بعد از مرگش باعث ساخت زیباترین حمام مدرن و تاریخی تهران تا آن زمان شد. سال ۱۳۲۱ «سلیمان سنه» بعد از مراسم خاکسپاری همسرش «کشور خُداد» در بهشتیه تهران خطاب به افراد حاضر می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین خواسته‌های همسر مرحوم‌ام ساخت یک حمام مدرن در محله سرچال بود. لذا فرصتی است که از عموم پیشکسوتان تقاضا کنم که دست در دست من نهند تا بتوانیم در محله، حمامی مدرن که شایسته جامعه باشد بسازیم، از این‌رو بنده آمادگی آن را دارم که مبلغ 50هزار تومان از سرمایه اولیه آن را تامین کنم. ضمنا هرکس به فراخور می‌تواند در این امر خیر سهیم باشد.»
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه درباره هویت تاریخی این حمام قدیمی می‌گوید: «سلیمان سنه» آن روز از علت سقط جنین و فوت همسرش پرده برداشت و گفت که کشورخانم به‌دلیل شلوغی حمام و سر وصدایی که حمام‌دار کرده بود ابتدا بچه‌اش سقط شد و بعد هم خودش از دنیا رفت. او در زمان مرگ به شوهرش وصیت کرد تا گرمابه‌ای مدرن در محله بسازد. سلیمان از تجار قدیمی تهران بود و صرافی داشت، اما در تأمین هزینه‌های این گرمابه که می‌خواست در نوع خود بی‌نظیر باشد، دچار سختی شد، به‌گونه‌ای که ۱۸۰هزار تومان از بخش خصوصی وام گرفت. ساخت این گرمابه سال۱۳۲۲ شروع شد و ۴سال طول کشید. پس از ساخت این گرمابه در مجاورت بیمارستان دکتر سپیر فعلی، قسمت زنانه آن به «کشوریه» و قسمت مردانه به «سلیمانیه» نامگذاری شد. حمام ممتاز، حمام بی‌نظیر و حمام محله، نام‌های دیگر این گرمابه بودند که از چند جهت خاص بود. همچنین این حمام نخستین گرمابه دوش‌دار آن زمان بود و سیستم آب لوله‌کشی داشت که با نفت سیاه و گازوئیل گرم می‌شد. ورودی گرمابه که در ۴ لنگه چوبی و منبت‌کاری شده بود، در خیابان سیروس قدیم(مصطفی‌خمینی فعلی) قرار داشت. این گرمابه عمومی تا سال۱۳۵۹ فعال بود، اما مدتی به‌خاطر فوت سلیمان تعطیل شد. از آنجا که او فرزندی نداشت، پسرخاله‌اش «شکرالله‌خان» برای مدتی اداره آنجا را برعهده گرفت تا اینکه به آمریکا مهاجرت کرد و اداره گرمابه به‌دست «اسحاق‌خان» شاگرد سلیمان افتاد. اواخر سال۱۳۶۰ هم به‌دلیل ریزش چاه فاضلاب، حمام دوباره غیرفعال شد تا اینکه به همت جمعی از خیران مرمت و اداره آن به شخصی به نام «نورالله درخشان» واگذار شد. این رویه تا اوایل دهه ۸۰ ادامه داشت تا اینکه برای همیشه تعطیل شد و سال۱۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.» علاوه بر این حمام معروف، اودلاجان، سرچشمه پایین، حمام خراب، یهودی‌ها (کلیمیان)، قوام‌الدوله، خدابنده‌لوها و... از دیگر حمام‌های این محله بودند.
