اعتراف به شکست تحریمها
اذعان ترامپ و سیاستمداران آمریکا به شکست حربه تحریم علیه ایران
رضا عمویی-روزنامهنگار
سالهاست که آمریکا از تحریم بهعنوان یک ابزار قهری علیه دولتهای مخالف خود استفاده میکند. از کرهشمالی تا ونزوئلا و ایران و روسیه و بلاروس بارها هدف تحریمهای آمریکا قرار گرفتهاند. درواقع در جهان امروز بهندرت موضوعی را میتوان یافت که در آن سیاستگذاران آمریکایی به تحریم متوسل نشده باشند. آمریکا حتی در زمانی که مشغول عقبنشینی از کابل بود، بیش از 9میلیارد دلار از داراییهای دولتی افغانستان را مسدود کرد. چندماه بعد میلوراد دودیک، ملیگرای صرب مورد تحریم آمریکا قرار گرفت و تقریبا آمریکاییها در چند سال گذشته در هر ماه تحریمهایی را علیه روسیه به بهانه جنگ اوکراین یا علیه ایران به بهانههای مختلف نظامی، هستهای یا حقوق بشری اعمال کردهاند. امروزه تصور سیاست جهانی آمریکا بدون استفاده از تحریمها دشوار است، اما آیا همچنان میتوان تحریم را یک سلاح مؤثر و کارآمد در سیاست خارجی آمریکا دانست؟
پاسخ ترامپ و کارشناسان غربی به اثرگذاری تحریمها
شاید یکی از روشنترین و مستندترین پاسخها به ناکارآمدی تحریمها را از زبان خود آمریکاییها ازجمله دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب کنونی این کشور میتوان شنید:
دونالد ترامپ در رقابتهای انتخاباتی 2023 در باشگاه اقتصاد نیویورک: حتما از تحریمها استفاده میکنم، اما (پس از دستیابی به هدف) سریع این تحریمها را برمیدارم؛ چون این تحریمها (در بلندمدت) ارزش دلار را از بین میبرد و به نفع ما نیست. آمریکا در حال شکستخوردن از ایران و روسیه است، چین هم دارد تلاش میکند تا ارز خودش را به ارز مسلط تبدیل کند.
ریچارد نفیو، معمار تحریمهای ایران در دولت باراک اوباما و عضو اندیشکده واشنگتن: اعمال تحریمها، نظارت بر آن و اجرایی کردن آن دشوار است و کارزارهای تحریمی نیازمند زمان و انرژی زیادی هستند. اعمال آنها در ظاهر آسان بهنظر میرسد، اما اجرایی کردنشان دشوار است.
باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا: هیچگونه تضمینی وجود ندارد که تحریمها بتوانند تأثیری بر رویکرد ایران داشته باشند.
آندریاس کورستن، کارشناس سیاسی: تحریمها اغلب هزینههای قابلتوجهی را هم برای کشورهای تحریمکننده و هم برای دولتهای هدف به همراه دارند و در عمده موارد نمیتوانند به تغییر رفتار دولتها منجر شوند.
اس. مالونی، کارشناس سیاسی در مقاله «موفقیت تحریمها در خود محدودکنندگی علیه ایران»: تحریمهای مالی و تجاری اعمال شده آمریکا علیه ایران، نه فقط به تغییر رفتار ایران منجر نشد، بلکه به حذف اتحادیه اروپا از بازار ایران منجر شد.
تحریم؛ ابزار جنگ جهانی اول
استفاده از ابزار تحریم (به شکل امروزی) در سیاست خارجی به جنگ جهانی اول و اردوکشی متفقین علیه دولتهای محور بازمیگردد؛ لذا حتی از نظر تاریخی نیز ابزار تحریم یک ابزار قدیمی به شمار میرود که امروزه در فضای بینالمللی بهندرت میتواند کارآمد باشد. فارنپالیسی چند دلیل را برای ناکارآمدی ابزار تحریم در نظام بینالمللی امروز عنوان کرده است:
سیالشدن مرزهای سیاسی ازجمله در اروپا در مقایسه با زمان جنگ جهانی اول
شکلگیری بلوکهای اقتصادی خارج از غرب
تحول در شیوههای انتقال مالی از پول سخت(دلار) به پول نرم(رمز ارز یا ارز دیجیتال)
درهم تنیدگی اقتصادی متقابل کشورهایی همچون چین و آمریکا
هزینههای تحریمهای ایران برای آمریکا
جاناتان لزلی و همکارانش در مقالهای با عنوان «از دست دادن میلیاردها دلار؛ هزینه تحریمهای ایران برای اقتصاد آمریکا» نگاهی به نتایج تحریمهای آمریکا علیه ایران در داخل آمریکا انداخته و زیان اعمال این تحریمها بهخود آمریکا را مورد بررسی قرار داده است:
از دستدادن بازار ایران برای شرکتهای غربی و جایگزینشدن شرکتهای چینی و روسی در ایران
فسخ قراردادهای متعدد شرکتهای غربی با ایران و خسارت شرکتها بابت این موضوع
زیان دهی بانک های غربی بهدلیل تحریم آمریکا علیه ایران
زیاندهی شرکتها و بانکهای غربی و اروپایی از تحریمهای آمریکا علیه ایران را میتوان براساس جریمههای اعمال شده علیه آنان از سوی آمریکا بهدلیل معامله با ایران بهخوبی درک کرد. رادوسلاو فیدلر، از دانشگاه پوزنان در لهستان با نوشتن مقالهای با عنوان «ارزیابی ناکارآمدی تحریمهای آمریکا در ایران»، بزرگترین جریمههای مالی بانکهای غربی بهدلیل تحریمهای آمریکا را مورد اشاره قرار داده است:
ارزیابی عددی تاثیر تحریم ها
تحریمها در سیاست خارجی آمریکا دوران یکنواختی را طی نکرده و در هر دوره بر شدت و حدت آن افزوده یا از تأثیر آن کاسته شده است. مجله آمریکایی فارنپالیسی نگاهی آماری به تحریمهای آمریکا در دورههای مختلف داشته است: