خودروی کمتر، هوای بهتر

محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار

طرح ترافیک از مدت‌ها قبل در شهر‌های مختلف جهان اجرا شده است و هدف از آن هم عموما کاهش آلودگی هواست که در کنار افزایش سرعت حرکت خودرو‌ها به‌دست می‌آید. محدود کردن ورود خودرو‌ها و جریمه آنها که قبلا با استقرار مأموران پلیس در مبادی طرح انجام می‌شد اکنون به دوربین‌های پلاک‌خوان سپرده شده است. با شدت گرفتن آلودگی هوا و بهبود همزمان فناوری‌هایی مانند دوربین‌های نظارتی و خودرو‌های برقی، از 2دهه قبل نمونه‌های جدید طرح ترافیک در شهر‌‌های مختلف جهان به اجرا درآمدند.

ایتالیا  - میلان
نظرسنجی برای اجرای طرح ترافیک
میلان یکی از بیشترین نرخ‌های مالکیت خودرو شخصی را در اروپا دارد و نیمی از شهروندان آن مالک خودرو یا موتورسیکلت هستند. میزان آلودگی هوا ناشی از حرکت این خودرو‌ها باعث ایجاد مه‌دود در شهر شده بود و در سال2007 شدت آلودگی به حدی رسید که شهرداری 170هزار خودرو و موتورسیکلت قدیمی و دودزا را در آن توقیف کرد. منطقه C در میلان شامل بخش قدیمی شهر است. این منطقه قبلا به نام اکوپَس نامیده می‌شد و شهرداری محدودیت‌هایی برای تردد در آن تعیین کرده بود. در سال2008 یک طرح ترافیکی جدید با محدودیت ورود خودرو‌های آلاینده در منطقه C اجرا شد. اجرای طرح ترافیک در این سال موفق بود و میزان آلودگی هوا را 30درصد کمک کرد.
محدودیت تردد
ورود به منطقه C در روز‌های کاری هفته از ساعت7:30 شروع می‌شود و پایان آن متغیر است. خودرو‌هایی که وارد طرح ترافیک شوند باید 5یورو بپردازند. ساکنان درون منطقه فقط 2یورو می‌دهند. ورود به منطقه برای خودرو‌های دیزلی یا بنزینی که کمتر از استاندارد اعلام شده از سوی شهرداری باشد، کلا ممنوع است. در مقابل وسایل نقلیه برقی از پرداخت هزینه تردد معاف هستند. در روز‌های تعطیل رفت‌وآمد آزاد است. شهرداری قصد دارد هزینه ورود را در سال‌های آینده افزایش دهد.


سوئد - استکهلم
برنامه متغیر ورود خودرو‌ها
طرح ترافیک استکهلم از سال2007 به‌شکل امروزی درآمد و هزینه به‌دست آمده از آن برای ساخت و نگهداری خیابان‌های داخل و حومه شهر مصرف می‌شود. به‌دلیل تغییر زمان، روشنایی هوای این شهر در فصل‌های مختلف سال نمی‌توان برنامه ثابتی برای تمام روز‌های سال تعیین کرد. به‌طور متوسط زمان شروع طرح ترافیک از 6:30صبح  و تا ‌ 4، 6 و حتی 9شب ادامه دارد. این طرح در مرکز قدیمی شهر که شامل رودخانه‌ها و کانال‌های آبی زیادی است اجرا می‌شود. هزینه‌ها و زمان ورود به طرح ترافیک دائما تغییر می‌کند و جدول‌هایی برای اطلاع‌رسانی در این زمینه تنظیم شده که ممکن است تغییر کند.اکنون سامانه‌های الکترونیک برای این کار استفاده می‌شود. پرداخت‌ جریمه‌ها از طریق اینترنت یا حساب مالی که در سامانه‌ها ثبت شده باشد انجام می‌شود. اگر جریمه‌ها پرداخت نشود، میزان آنها افزایش پیدا می‌کند.

جریمه بین‌المللی
از سال2015 جریمه‌های طرح ترافیک برای خودرو‌های دیگر کشور‌های اروپایی که وارد سوئد شوند هم اعمال می‌شود. البته این کار با مشکلات زیادی همراه است و احتمال خطا در آن زیاد می‌شود اما شهرداری همچنان آن را اجرا می‌کند. برخی خودرو‌ها مانند آنهایی که به نام معلولان ثبت شده باشد از پرداخت جریمه معاف هستند مگر اینکه ثابت شود از این خودرو‌ها نه برای جابه‌جایی بلکه برای مقاصد تجاری استفاده شده است.

هند- دهلی‌نو
13ورودی اصلی شهر
شهرداری دهلی‌نو قصد دارد یک طرح گسترده کنترل ترافیک را در پایتخت هند اجرا کند و درصورت موفق بودن آن طرح‌های مشابه در بمبئی و بنگلور هم اجرا خواهد شد. 13نقطه ورودی اصلی به مرکز شهر شناسایی شده است اما اگر این نقاط بسته شوند ممکن است ‌پشت آنها ترافیک به‌وجود بیاید. این ازدحام احتمالا به جاده‌های حومه شهر هم کشیده می‌شود. شهرداری قبل از اجرای این طرح به‌دنبال هماهنگی اتوبوس‌های بین شهری است که دهلی را به حومه متصل می‌کنند تا مسافران در هنگام اعمال طرح ترافیک، سفر خود را از خانه‌ با وسایل عمومی شروع کنند. موضوع دیگر تاکسی‌های سه‌چرخه (ریکشا) هستند.

محدودیت دو قسمتی
قرار است طرح ترافیک دهلی در 2قسمت 8 تا 10 صبح و بعد از 5:30 تا 7:30 عصر اجرا شود.در سال‌های گذشته آلودگی هوای دهلی بار‌ها به حد خطرناک رسیده است. مجموعه‌ای از راه‌حل‌ها برای رفع آلودگی در مرکز شهر پیشنهاد شده است که طرح ترافیک جدید یکی از آنهاست. نمونه‌های قبلی طرح ترافیک در شهر دهلی موفقیت خاصی نداشتند و نتوانستند آلاینده‌ها یا حجم خودرو‌ها را کاهش دهند. یکی دیگر از موانع ایجاد طرح ترافیک جدید، قوانین جریمه خودرو‌ها و روش دریافت آنهاست. قرار است جریمه‌ها با استفاده از دوربین‌های پلاک‌خوان انجام و در پرونده عوارض خودرو‌ها اعمال شود.