از نت موسیقی تا رعب و وحشت تهرانی‌ها
موضوع: معرفی کوچه و خیابان‌هایی با نام خاص
ویژگی: نام سرپاس مختاری سنگدل هنوز بر یک خیابان است
***
پشت برخی از نام‌های نوشته شده روی تابلوهای کوچه‌ها و خیابان‌های محله راه‌آهن هویت و داستانی خواندنی نهفته است؛ از قصه زندگی نوازنده و موسیقیدانی که برخلاف روحیه لطیف هنری، پاسبان معروف یا میرغضب تهران بود تا روایت جالب ساکنان کوچه دلبخواه از سبک و معماری خانه‌هایشان.
روی تابلوی کوچه فقط نوشته شده «مختاری»؛ نه نام کوچک دارد و نه نشان دیگری. کمتر کسی ماجرای این نامگذاری را می‌داند. مصطفی صالحی، از ساکنان قدیمی محله راه‌آهن درباره این نام می‌گوید: «این خیابان به نام رکن‌الدین مختاری یا همان سرپاس مختاری معروف است که با حکم‌های سنگینی که می‌داد، نامش رعب و وحشت به تن تهرانی‌های قدیم می‌انداخت. برخلاف شغلش، هنرمند برجسته‌ای بود که ویولن به‌دست می‌گرفت و با مهارت تمام می‌نواخت. او از شاگردان اصلی «حسین اسماعیل‌زاده» بود. او سرسپرده رضاخان بود و سال‌های 1313تا 1320رئیس شهربانی شد. مختاری تنها عاشق موسیقی و عاشق اطاعت از رضاخان نبود. او عاشق گل و گیاه هم بود و در مدت حیاتش گل‌های بسیاری را از خارج از کشور به ایران آورد و در خانه پدری که ملقب به پارک مختارالسلطنه بود کاشت و پرورش داد. بخش زیادی از خیابان مختاری فعلی هم قسمتی از این باغ بود. او بعد از شهریور سال 1320بازداشت و به 8سال زندان محکوم و مدتی بعد عفو شد.»
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه از کوچه‌ای با نامی جالب در این محله یاد می‌کند:«دوره مظفرالدین‌شاه از آنجا که مردم برای ساخت خانه در زمین‌های رایگان این محدوده هیچ محدودیتی قائل نبودند و به دلخواه‌شان عمل می‌کردند نام دلبخواه برای سال‌های طولانی روی این کوچه ماند. این کوچه بعدها به کوچه شهید جنابی تغییر نام داد و ایستگاه اتوبوس دلبخواه تنها یادگاری است که از دوره مظفرالدین‌شاه به جا مانده است.»