حضانت فرزند بعد از جدایی والدین برعهده چه‌کسی است؟

یکی از نکات مهم در پرونده‌های طلاق، حضانت فرزند است که باید تعیین‌تکلیف شود. به استناد ماده۱۱۶۸ قانون مدنی نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف برای پدر و مادر است؛ بنابراین حضانت یک حق قانونی به‌شمار می‌رود و نمی‌توانیم پدر و مادر را از این حق محروم کنیم و طبق قانون والدین می‌توانند حق خود را از دادگاه مطالبه کنند. در مواردی که پدر و مادر جدا از هم زندگی می‌کنند یا اینکه جدا شده‌اند، حق حضانت را می‌توانند به‌صورت توافقی مشخص کنند و در این مورد بحثی نیست. زمانی مشکل ایجاد می‌شود که والدین در این مورد توافق نداشته باشند.

حضانت یعنی چه؟
حضانت یعنی نگهداری و مراقبت از جسم و جان طفل و پس از این مورد مهم شامل تربیت و تعلیم و پرورش روحی و معنوی کودک نیز می‌شود؛ بنابراین اگر دادگاه جان طفل را در معرض خطر ببیند وظیفه دارد برای نجات آن کودک و حتی درصورت وجود حضانت، به‌خاطر جان کودک از آن والد سلب حضانت و طفل را به والد دیگر یا اقوامی که می‌توانند دارای این حق باشند، واگذار کند.

مدت حضانت و تعیین آن
پس از رسیدن طفل به بلوغ شرعی موضوع حضانت منتفی است و فرد بالغ می‌تواند با هریک از والدین خود که بخواهد زندگی کند. بلوغ شرعی برای دختر ۹سالگی و برای پسر ۱۵سالگی است.
طبق ماده۱۱۶۹ قانون مدنی، برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا 7سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است. پس از 7سالگی درصورت اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه است و اگر مصلحت طفل اقتضا کند دادگاه می‌تواند پس از 7سالگی نیز حضانت را همچنان با مادر قرار دهد.

سلب حضانت از مادر
در 3مورد حق حضانت مادر ساقط یعنی از مادر سلب حضانت می‌شود:
   اگر مادر مبتلا به جنون شود.
   اگر مادر ازدواج کند.
   در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جسمانی  یا تربیت اخلاقی طفل از حضور نزد مادر که گزینه3 دارای مصادیق زیادی است. ازجمله: الف) اعتیاد به مواد و الکل و قمار، فساد اخلاقی و فحشا، ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشک قانونی، سوءاستفاده از طفل یا اجبار او در ورود به مشاغل ضد‌اخلاقی مانند فساد و فحشا و تکدی‌گری و قاچاق، تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

سلب حضانت از پدر
   اگر پدر هم همانند مادر مبتلا به جنون شود‌.
   در معرض خطر قرار گرفتن سلامت و صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل از حضور نزد پدر.

حق ملاقات
طبق قانون درصورت جدایی، پدر و مادر حق ملاقات دارند. تعیین و مکان ملاقات درصورت عدم‌توافق با دادگاه است. اجداد پدری و مادری (پدر بزرگ و مادربزرگ)و حتی سایر خویشاوندان به تشخیص دادگاه که مفید و ضروری باشد نیز حق ملاقات دارند و دادگاه سرپرست طفل را ملزم به فراهم آوردن این امکان می‌کند و درصورت عدم‌همکاری سرپرست قانونی طفل یا اینکه مانع این ملاقات شود برای بار اول محکوم به پرداخت جزای نقدی خواهد شد.
بنابراین به‌خاطر سلامت روح و روان طفل و تربیت و پرورش روحی و معنوی صحیح کودک که در مهم‌ترین سن رشد خود قرار دارد، اگر والدین با یکدیگر سازش ندارند حداقل در مورد حضانت و نحوه ملاقات طفل بیشترین و بهترین توافق و صلاح کودک را درنظر بگیرند.