بازگشت آهوی مغان پس از نیم‌قرن

زهرا رفیعی  -روزنامه‌نگار

از وقتی آهوان تکثیرشده در دشت مغان در طبیعت رهاسازی شده‌اند، حفاظت از این گونه با تلاش محیط‌بانان و همراهی عشایر درون منطقه حفاظت‌شده به ثمر رسید و شمار 19آهویی که درون سایت تکثیر در اسارت دچار اختلالات ژنتیکی ناشی از درون‌آمیزی شده بودند، حالا با جمعیت‌های دیگری که به جمعیت اولیه معرفی شده‌اند در کمتر از 3سال به حدود 38رأس رسیده‌است.

جمعیت آهوی دشت مغان رو به بهبود  است

حسن قاسم‌پور، مدیرکل محیط‌زیست استان اردبیل: در استان اردبیل 2مرکز تکثیر در اسارت وجود دارد. در مرکز فندقلو پیش از سال1401 مرال تکثیر و نگهداری می‌شد؛ اما ازآنجاکه این گونه در معرض انقراض نیست، تصمیم گرفته شد که در محدوده 7هکتاری آن گوزن زرد که گونه‌ای در معرض انقراض است، نگهداری و تکثیر شود. مرکز دوم مربوط به آهوی دشت مغان است. آهوان این منطقه روزگاری در جمعیت‌های بالای هزار رأس در منطقه وجود داشتند؛ اما به‌دلیل توسعه کشاورزی، شکار بی‌رویه، تبدیل اراضی و تخریب زیستگاه در اوایل دهه50 به‌طور کلی از دشت مغان حذف شدند. بعد‌ها طرحی برای تکثیر تدوین شد و درنهایت در سال89 محدوده‌ای 17هکتاری درون «منطقه حفاظت‌شده دشت مغان» برای تکثیر در اسارت فنس‌کشی شد. شمار آهوان در داخل سایت در دوره‌هایی حتی تا مرز 60رأس نیز افزایش یافت؛ اما در سال‌های آخر به‌دلیل فرسایش ژنتیکی، درون‌آمیزی و... توان آهوان کاسته شد؛ به‌طوری که بالغ‌ها و بره‌ها به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی تلف می‌شدند. تابستان سال1401 تصمیم گرفتیم 19رأس باقیمانده را در همان منطقه حفاظت‌شده دشت مغان که زیستگاه اصلی این گونه نیز است، رها‌سازی کنیم. جلساتی با عشایر منطقه برای جلب مشارکت آنها در حفاظت از این گونه برگزار کردیم. تابستان سال بعد، 10رأس از کردستان و امسال 5رأس از مرکز تکثیر استان زنجان آوردیم و در طبیعت مغان رهاسازی کردیم. اوضاع آهوان بهتر شد و در همان بدو امر دوقلوزایی گزارش شد و پایش‌ها نشان داد که هیچ‌یک به‌دلیل شکار از طبیعت حذف نشده‌است. طرح احیای آهوی دشت مغان جزو طرح‌های برتر در کشور است. پیش‌بینی می‌کنیم در آینده گله‌های چندصد رأسی بعد از 50سال دوباره در دشت مغان مشاهده شود. قرار است به‌زودی نقشه ژنتیک آهوان دشت مغان نیز تهیه شود و اگر مشکلی پیش نیاید از جمعیت‌ آهوان کشور آذربایجان نیز به‌دلیل قرابت ژنتیکی، تعدادی به این منطقه معرفی شوند.