گزارش
بیسکوئیت‌ها مردود شدند
چند نکته درباره میان‌وعده‌های کم‌کیفیت که سلامت کودکان و دانش‌آموزان را نشانه گرفته است
مریم سرخوش-روزنامه‌نگار
تغذیه و میان‌وعده کودکان اگر با کیک، کلوچه و خوراکی‌های درجه 2 تامین شود، به‌گفته متخصصان حوزه سلامت، محتمل‌ترین اتفاق قابل پیش‌بینی درباره آنها دنبال‌کردن سلامت‌‌شان در بخش‌های مختلف مراکز درمانی است، چون نه‌تنها ارزش غذایی برای کودکان ندارد که منجر به بروز بیماری‌های غیرواگیر مثل دیابت، فشار خون، اضافه وزن و... خواهد شد. این در حالی است که خوراکی‌های آماده از انواع کیک، بیسکوئیت و کلوچه گرفته تا پفک‌ها، ساندویچ‌های سوسیس، کالباس و... این روزها به مهم‌ترین میان‌وعده دانش‌آموزان بدل شده است. خوراکی‌هایی که سرشار از نمک یا قندهای تصفیه شده هستند و به‌طور نامحسوس کالری‌های اضافه دارند. این کالری‌های پنهان نه‌تنها باعث افزایش وزن می‌شوند، بلکه می‌توانند به مشکلات دندانی جدی و حتی افزایش ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ در سنین پایین هم منجر شوند؛ نکته‌ای که دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم آن را تأیید و در گفت‌وگو با همشهری درباره آسیب‌های این خوراکی‌ها برای کودکان و راهکارهای جایگزین کردن تغذیه سالم به چند نکته اشاره می‌کند.
میان‌وعده‌های آسیب‌زا
یک هشدار جدی
پیش از پرداختن به مضرات استفاده از خوراکی‌های آماده مثل بیسکوئیت و کلوچه‌ها باید این هشدار به خانواده‌ها داده شود؛ والدینی که میان‌وعده‌های فرزندانشان را با بیسکوئیت و کیک‌های آماده تامین می‌کنند، باید در آینده به‌دنبال سلامت کودکان‌شان در بخش‌های ICU، CCU و بخش‌های اورژانسی باشند.
عادت غذایی ناسالم
بیسکوئیت‌ها و کلوچه‌ها که محبوبیت زیادی در میان کودکان دارند از یک‌سو فاقد مواد مغذی ضروری، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند و از سوی دیگر کالری بالایی دارند که منجر به بروز عادات غذایی ناسالم و مشکلات بلندمدت در سلامت می‌شوند. عدم‌دریافت مواد معدنی می‌تواند رشد سالم کودک را مختل کند.
خوراکی‌های درجه 2
خوراکی‌های آماده مثل کیک و کلوچه به هیچ عنوان مشخص نیست از چه مواد اولیه‌ای درست شده‌اند. این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که در صنایع غذایی، اغلب مواد اولیه درجه 2 را به خوراکی تبدیل می‌کنند. مصداق مشخص آن هم این است که به طور معمول کمپوت‌های کارخانه‌ای با میوه درجه یک تولید نمی‌شود. به همین دلیل درست کردن یک میان‌وعده خانگی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چون حداقل از سلامت موادی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، اطمینان کامل وجود دارد.
میل به خوردن شیرینی
غذاهای کارخانه‌ای و خوراکی‌های صنعتی به‌ویژه کیک‌ها و کلوچه‌ها حاوی نمک، آرد تصفیه شده و افزودنی‌ها ازجمله طعم‌دهنده‌های مصنوعی، چربی‌های اشباع و نگهدارنده هستند که باعث آزردگی کلیه و کبد می‌شوند. نمک موجود در این خوراکی‌ها به‌طور ویژه تمایل به خوردن شیرینی را در کودکان افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که میل به خوردن کیک با نوشابه یا آبمیوه در کودکان زیاد است.
کمین بیماری‌ها
دیابت، فشار خون، چاقی و مشکلات گوارشی محتمل‌ترین بیماری‌ها و آسیب‌هایی هستند که بر اثر مصرف بیسکوئیت‌ها و کلوچه‌ها برای کودکان ایجاد می‌شود. به همین دلیل محدود کردن مصرف این محصولات برای حفظ سلامتی طولانی‌مدت کودکان ضروری است و والدین باید جایگزین‌های سالم‌تر را درنظر بگیرند.
تمایل به پرخوری
ترکیب شکر، چربی و نمک در بیسکوئیت‌ها و کلوچه‌ها می‌تواند به ایجاد الگوهای اعتیادآور در کودکان منجر شود. این عادت‌های غذایی ناسالم می‌تواند به پرخوری و در نتیجه افزایش وزن اضافی منجر شود که بر سلامت کلی کودک تأثیر می‌گذارد.
آسیب به دندان
کلوچه‌ها و بیسکوئیت‌های غنی از قند و کربوهیدرات‌ها، می‌توانند به رشد باکتری‌های مضر در دهان کمک کنند که اغلب به پوسیدگی دندان منجر می‌شوند.
ارزش غذایی صفر
بسیاری از بزرگسالان هم در حال مصرف بیسکوئیت و کیک‌های حاضری هستند که نه‌تنها از نظر ارزش غذایی، صفر مطلقند که زیان‌آور هم محسوب می‌شوند. نمی‌توان از کودکی که والدینش مصرف‌کننده چنین خوراکی‌هایی است، انتظار چشم‌پوشی از خوردن کیک و کلوچه را داشت.
چه باید کرد؟
توجه غذایی
یکی از نیازهای کودکان به جز مبحث غذا، نیاز به توجه است. اینکه والدین برای کودکان‌شان وقت صرف می‌کنند تا یک میان‌وعده سالم تهیه کنند، کودک چنین توجهی را درک می‌کند و نسبت به خوردن خوراکی‌های سالم رغبت بیشتری نشان می‌دهد. این توجه می‌تواند با پخت یک نیمرو، الویه، کوکو یا حتی درست کردن یک لقمه نان و پنیر از سوی والدین برای کودکان شکل بگیرد.
جایگزین مناسب
به جای کلوچه و بیسکوئیت می‌توانید از میان‌وعده‌های مغذی‌تر مانند میوه‌های تازه، سبزی‌ها، آجیل و مغزها استفاده کنید. این خوراکی‌ها هم به حفظ سلامت و وزن ایده‌آل کودکان و هم تامین مواد مغذی ضروری برای رشد و تکامل آنها کمک می‌کنند.
میانبر تغذیه‌ای
حتی اگر کودکان میل به خوردن ساندویچ دارند، می‌توان همبرگر، کتلت و کوکوی خانگی را برای‌شان آماده کرد تا به صورت ساندویچ همراه خود به مدرسه ببرند. درست کردن کیک خانگی هم کار سختی نیست و می‌توان در سایزهای کوچک برای کودکان آماده کرد. کودکان غیرمستقیم این تلاش و توجه والدین را می‌بینند و چنین توجهی را درک می‌کنند.
تحریک هوش عقلایی
بسیاری از کودکان با بزرگسالانی مواجهند که به‌دلیل عدم‌رعایت رژیم غذایی مناسب در سنین بالا با بیماری‌هایی مثل فشار خون یا مشکلات کلیوی و قلبی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. می‌توان درباره این بیماری‌ها و دلایل بروز آنها با کودکان صحبت کرد که در اصطلاح هوش عقلایی یا عاقبت‌اندیشی در آنها تحریک شود. مثل اینکه چه‌کار کند تا مثل پدربزرگش دچار فشار خون نشود.
یک الگو برای تغذیه
نمی‌توان کودک را از خوردن خوراکی‌های ناسالم منع کرد اگر الگوی تغذیه‌ای خانواده صحیح نباشد. به همین دلیل نه‌تنها اصلاح رژیم غذایی در خود خانواده که در مدرسه از سوی اولیای مدرسه هم ضرورت دارد. اکنون با شرایطی مواجه هستیم که والدین و فرزندان هر کدام متفاوت از یکدیگر غذا می‌خورند. کودک سر یک سفره پیتزا می‌خورد، پدر آن سوی سفره آبگوشت و مادر هم یک تکه نان برای اینکه افزایش وزن نداشته باشد. کودکان این تفاوت‌ها را می‌بینند. باید اصول تغذیه‌ای در خانواده‌ها مطابق یک الگوی مشابه باشد.
حس نیاز به بهتر بودن
ایجاد احساس نیاز در کودکان برای رعایت رژیم غذایی مناسب ضرورت دارد. آنها باید آگاه باشند که اگر قرار است رشد قدی و جسمی مناسب داشته باشند یا زندگی را بدون بیماری‌های غیرواگیر سپری کنند، با تغذیه مناسب می‌توانند به چنین هدفی برسند. به همین دلیل باید یاد بگیرند که کدام گروه مواد غذایی می‌تواند به آنها برای داشتن یک جسم سالم کمک کند.
شخصیت غذایی کودک
آموزش‌های بهداشتی و تغذیه باید از سنین پایین آغاز شود چون ذائقه و شخصیت غذایی در کودکی شکل می‌گیرد. این آموزش ابتدا در خانواده‌ها و پس از آن در مهدهای‌کودک و مدارس باید به کودکان داده شود.
