از یاد رفته‌ها
گزارشی از مشاغلی که در گذر زمان فراموش شده‌اند
فاطمه عباسی
شما هم لابد شنیده‌اید که در آینده‌ای نه‌چندان دور، قرار است روبات‌ها در بسیاری از شغل‌ها مثل بازاریابی از راه دور، حسابداری و بخش فروش، خودی نشان بدهند و جای ما آدم‌ها را بگیرند. تا همین امروز هم با ظهور و حضور اینترنت و پیشرفت و رشد زندگی صنعتی، بسیاری از شغل‌هایی که زمانی برای خود جایگاهی داشتند، تبدیل به خاطره شده‌اند و در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت. البته که این نخستین‌باری نیست که تغییرات بزرگ باعث از بین رفتن بسیاری از مشاغل می‌شود. در سال‌های گذشته نیز با به‌وجود آمدن انقلاب صنعتی، بسیاری از شغل‌ها و کسب‌وکارهایی که در آن سال‌ها وجود داشتند، به فراموشی سپرده شدند. در کشور ما شغل‌هایی وجود داشت که شاید جوان‌های امروز حتی اسمشان را هم نشنیده باشند؛ مثلا طویله‌داری که امروزه جزو مشاغلی که بر اثر توسعه فناوری از بین رفته‌اند طبقه‌بندی می‌شود، به‌علت ورود ماشین و استفاده از آن توسط همه مردم منسوخ شد. حمام‌ها هم که محل کار دلاک‌ها بودند، تا همین چند دهه پیش هنوز رونق داشتند، ولی الان اگر شانس بیاورند مرمت می‌شوند و به موزه‌ای، سفره‌خانه‌ای چیزی تبدیل می‌شوند وگرنه که مثل اکثر بناهای قدیمی سرنوشتی جز تخریب در انتظارشان نیست. البته این را هم اضافه کنیم که برخی از شغل‌های قدیمی و اغلب خانوادگی توسط وراث ادامه پیدا کرده‌اند و در محله‌های قدیمی می‌توان ردی از آنها پیدا کرد. اصلا بیایید با هم به گذشته سفر کنیم و سری به مشاغل قدیمی از‌بین‌رفته بزنیم و بیشتر با آنها آشنا شویم.
ایرانی ها
میراب
در روزگار قدیم از لوله‌کشی آب و فاضلاب خبری نبود، به همین‌خاطر شغل میراب‌ها شکل گرفت. آنها با یکسری وسایل خاص که در اختیار داشتند، آب جوی‌ها را به آب‌انبار خانه‌ها هدایت می‌کردند تا مردم از آب‌های ذخیره‌شده در آب‌انبار خانه خودشان استفاده کنند و کمتر مریض شوند.
بلیت‌پاره‌کن
این شغل را آنهایی که حالا به سن 40سال رسیده‌اند، هنوز به یاد دارند؛ افرادی که در اتوبوس‌های شرکت واحد مشغول به‌کار بودند و بلیت‌ها را از مسافران جمع‌آوری و پاره می‌کردند.
کپسول‌پر‌کن
آن زمان که هنوز لوله‌های گاز به شهرها نرسیده بود، افرادی شغلشان پر‌کردن کپسول‌های گاز برای خانه‌ها و مغازه‌ها بود.
درشکه‌ران
با اینکه این کار با وجود خودروهای رنگ‌به‌رنگ دیگر یک شغل محسوب نمی‌شود اما هنوز فرصت درشکه‌رانی وجود دارد؛ چون درشکه‌سواری از یک ضرورت به یک فعالیت گردشگری در برخی شهرها تبدیل شده است.
یخ‌فروش
در آن روزها، برای خوردن یک جرعه آب خنک و گوارا، از اهل خانه گرفته تا خود یخ‌فروش، باید راه پرمشقتی را طی می‌کردند. کسب‌وکار دکه‌های یخ‌فروشی و یخ‌فروشان دوره‌گرد تقریبا تا دهه۷۰ رونق داشت تا اینکه در همان سال‌ها جمع‌آوری شد.
خارجی‌ها
لکتور
در گذشته، کارخانه‌ها اغلب افرادی به‌عنوان «لکتور» را استخدام می‌کردند تا داستان‌ها یا اخبار روزنامه‌ها را برای کارگران بخوانند و با این کار از یکنواختی کار بکاهند. این سنت نخستین‌بار در دهه۱۸۶۰ در کارخانه‌های سیگار کوبا به‌وجود آمد.
روشن‌کننده چراغ
در مناطق شهری، روشن‌کننده‌های چراغ‌ها هنگام غروب چراغ‌های خیابان‌ها را روشن و در سحرگاه آنها را خاموش می‌کردند. این شغل در قرن۱۹ در دوران اوج خود به‌سر می‌برد، اما با پیشرفت‌های تکنولوژیکی به‌تدریج منسوخ شد.
موش‌گیر
کنترل جمعیت موش‌ها برای جلوگیری از شیوع بیماری‌ها و محافظت از منابع غذایی بسیار مهم بود. موش‌گیرها اغلب موش‌ها را با دست یا با کمک حیوانات تربیت‌شده شکار می‌کردند.
شنونده هواپیما
پیش از اختراع رادار، شنوندگان هواپیما وظیفه داشتند با استفاده از ابزارهای بزرگ و تقویت‌کننده صدا، مسیر هواپیماهای دشمن را تشخیص دهند. این شغل نیز با ظهور رادار به تاریخ پیوست.
تلگرافیست
تلگرافیست‌ها وظیفه ارسال و دریافت پیام‌ها از طریق تلگراف را بر‌عهده داشتند. با توسعه تلفن و سیستم‌های ارتباطی جدید، این شغل نیز منسوخ شد.
در همینه زمینه :
