جهرمی در خانه مستوفی الممالک

محمد باریکانی |خبرنگار:

محمدجواد آذری‌جهرمی بی‌تردید نخستین وزیری است که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به‌طور مستقیم به مرمت واحیای یک بنای تاریخی در شهر تهران ورود کرده است.

او که به وزیر جوان کابینه شهرت دارد اهل شیراز است و از سرزمینی آمده که بناهای فاخر معماری باستانی و داشته‌های تمدنی‌اش چشم جهان را خیره کرده است. وزیر جوان و البته با جسارت کابینه وقتی پای یکی از توییت‌هایش درخواستی را دید که از او برای نجات خانه تاریخی مستوفی‌الممالک - از وزرای دربار ناصرالدین شاه - کمک خواسته بود، بلافاصله دستور رسیدگی داد .او این بنا را از شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل کرد و این بنای ارزشمند قاجاری را در اختیار روابط عمومی آن وزارتخانه گذاشت تا کار مرمت و احیای بنا آغاز شود. آذری جهرمی 2 روز پیش اما نخستین نشست هم‌اندیشی احیای عمارت مستوفی‌الممالک را در سالن امید وزارت ارتباطات برگزار کرد که استاد عبدالله انوار، ناصر تکمیل‌همایون، نصرالله حدادی و مدیر بافت تاریخی شهر تهران و چند نفر از فعالان میراث فرهنگی در آن نشست حضور داشتند. جالب آنکه در این نشست محمدجواد آذری‌جهرمی بهتر و بیشتر از حاضران دیگر در وصف میراث فرهنگی و کاربری خانه مستوفی‌الممالک سخن گفت. اظهارات وزیر ارتباطات در لزوم صیانت و حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی کشور و توجه به داشته‌های فرهنگی و تاریخی آن وزارتخانه بسیار صادقانه مطرح شد. محمدجواد آذری‌جهرمی حتی خبر داد که با علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی برای واگذاری این عمارت به سازمان میراث فرهنگی مذاکره کرده است اما رئیس سازمان میراث فرهنگی علاقه چندانی به این پیشنهاد نشان نداد.

خانه مستوفی‌الممالک که در سال1356 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، اواخر دوره قاجار در محله سنگلج تهران یکی از محلات پنجگانه شهر تهران در دوره ناصری و در گذر مستوفی نزدیک بازار تهران و در خیابان پانزده خرداد، چهارراه گلوبندک، خیابان بادامچی، کوچه چاله‌حصار بنا شد. میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک 9مرتبه صدراعظم ناصرالدین شاه شد و پدر او میرزا یوسف به گفته ناصر تکمیل همایون، عمارت مستوفی را در باغی که در محله سنگلج خریداری کرده بود، بنا کرد.  بحث بر سر تغییر کاربری عمارت مستوفی پس از مرمت و احیای این اثر هنوز ادامه دارد. اما آنچه از اظهارات محمدجواد آذری‌جهرمی در نشست هم‌اندیشی این خانه برمی‌آید، آن است که این خانه باید کاربری آبرومندی داشته باشد. وزیر ارتباطات در سخنان خود به موضوع تغییر کاربری بناهای تاریخی به هتل و مراکز اقامتی با اتخاذ تدابیر سختگیرانه برای حفاظت از این بناها در کشورهای دیگر اشاره کرد اما گفت که پیشنهاد تبدیل خانه تاریخی مستوفی به خانه کسب‌وکارهای نوین هم بد نیست. ناصر تکمیل همایون، جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار هم پیشنهاد داده است که این خانه به خانه معماری و محلی برای آموزش معماری سنتی ایران تبدیل شود. نصرالله حدادی، تهران‌شناس هم به وزیر گفته است که هیچ کاری در این خانه نکند و در عوض درهای موزه رادیو را روی مردم بگشاید. اما تصمیم نهایی با محمدجواد آذری‌جهرمی است که از سخنانش چنین برمی‌آید که شاید خانه مستوفی‌الممالک پس از مرمت به مکان ملاقات‌های تشریفاتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تبدیل شود یا آنکه درهایش روی مردم گشوده شود یا به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود یا آنکه خانه‌ای شود برای کسب‌وکارهای نوین. تصمیم دشواری که حالا آذری‌جهرمی به همشهری می‌گوید راه‌حل‌های متعددی برای کاربری این خانه تاریخی وجود دارد. اما آنچه مسلم است اینکه تصمیم وزارت ارتباطات برای تعیین سرنوشت خانه مستوفی‌الممالک عاقلانه خواهد بود، نه عجولانه. محمدجواد آذری‌جهرمی در گفت‌وگویی اختصاصی با روزنامه همشهری به سؤالات مرتبط با مرمت و احیای خانه تاریخی مستوفی‌الممالک که از آثار ملی کشور و در اختیار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است پاسخ داد.

آقای جهرمی شما شاید نخستین وزیر کابینه در تاریخ جمهوری اسلامی ایران باشید که مستقیم به نجات یک بنای تاریخی آن هم خانه تاریخی مستوفی‌الممالک ورود کرده‌اید و این اتفاقی مبارک است. اما در جلسه‌ای که با برخی فعالان میراث فرهنگی داشتید اعلام کردید نمی‌دانید با خانه تاریخی مستوفی‌الممالک باید چه‌کار کنید.

می‌دانیم باید چه‌کار کنیم. ولی برای آنکه بدانیم چه کاری بهتر است انجام بدهیم، مشورت می‌گیریم.

می‌خواهـید برای خانه مستوفی‌الممالک چه کار کنید؟

ترمیم بنا را به مناقصه می‌گذاریم و بنا را مرمت می‌کنیم.

اما در جلسه هم‌اندیشی گفتید که چیزی از نظرات ارائه شده دستگیرتان نشد و نمی‌دانید باید با خانه مستوفی‌الممالک چه کنید.

ببینید مرمت بنا را به مناقصه می‌گذاریم ولی نکته مهم این است که خانه مستوفی‌الممالک چگونه باید به چرخه تاریخی شهر تهران بازگردد و استفاده بهینه از این بنا صورت بگیرد. برای دانستن این موضوع هم باید از صاحب‌نظران این حوزه پرس‌وجو کرد. پرسیدن ما هم به‌معنای آن نیست که چیزی نمی‌دانیم یا نمی‌دانیم که می‌خواهیم با این بنا چه کار کنیم.

شما با بخش‌های تخصصی میراث فرهنگی هم وارد مذاکره شده‌اید؟

بله این کار را کرده‌ایم. ولی موضوع این است که نظر تخصصی شهرداری با نظر تخصصی میراث فرهنگی متفاوت است. الان هم راه‌حلی برای خانه مستوفی‌الممالک داریم. و آن، اینکه همین حالا بگوییم بسم‌الله و این بنا را به سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تحویل بدهیم و بگوییم این ملک دست شما و کارهایش را پیش ببرید.

اما خودتان گفتید که آقای مونسان پیشنهاد شما را قبول نکرده‌اند.

نه اینکه ایشان قبول نکنند. خیر، ایشان الزام ندیدند که این اتفاق بیفتد. البته مخالفتی هم نداشتند.

ممکن است بی‌میلی آقای مونسان به‌عنوان رئیس سازمان میراث فرهنگی در پذیرفتن پیشنهاد شما به این دلیل باشد که مرمت خانه تاریخی مستوفی‌الممالک هزینه‌بر است و سازمان میراث فرهنگی هم از پس هزینه‌های مرمتش برنمی‌آید.

بله، درست است. ممکن است که ایشان به این دلیل که منابع اعتباری سازمان میراث فرهنگی محدود است ترجیح بدهند که دیگری این بنا را مرمت کند.

آقای وزیر شما نظرات شهرداری تهران را هم درخصوص سرانجام خانه تاریخی مستوفی‌الممالک گرفته‌اید؟

بله، یک نظر در سازمان میراث فرهنگی وجود دارد. یک نظر هم در شهرداری تهران درخصوص آینده این عمارت. فعالان میراث فرهنگی هم نظراتی دارند که باید در جلسه‌ای نظرات همه را می‌گرفتیم تا بتوانیم پس از گرفتن نظرات نتیجه را اعلام کنیم.

نتیجه این جلسات برای سرانجام خانه مستوفی‌الممالک چه می‌شود؟

ما عجولانه تصمیم نمی‌گیریم. اجازه بدهید به شما بگویم که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره خانه مستوفی الممالک تصمیم عاقلانه می‌گیرد نه عجولانه و پس از مشخص شدن تصمیم به سرعت مرمت و احیای خانه تاریخی مستوفی‌الممالک آغاز می‌شود.

آقای وزیر سپاس از وقتی که به روزنامه همشهری دادید.

سلامت باشید.