به مردم اعتماد کنیم

غلامعلی ابراهیمی | کارشناس فرهنگی و اجتماعی:

شهر جایی است برای زندگی، جایی برای تبادل افکار؛ محلی برای تلاقی فرهنگ‌ها و آداب و رسوم. تهران در طول بیش از 100سال پایتختی، همواره مرکزی بود برای فرهنگ‌های مختلف از سراسر کشور. علاوه بر شهروندان این شهر، مجموعه مدیران این شهر هم هر کدام منطقه‌ای از کشور را نمایندگی می‌کنند. از این‌رو اگر بخواهیم تهران را تلاقی فرهنگ‌های متنوع ایران‌زمین بدانیم، بیراه نرفته‌‌ایم.

شاید این مزیت تهران در طول پایتختی آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته و گاه حتی به‌عنوان یک نقصان به آن پرداخته شده‌است. استفاده نکردن از ظرفیت اقوام و آداب و رسومشان در اداره شهر یکی از مسائلی است که کمتر به آن توجه شده‌است.

اخیرا شهردار تهران سخن از «اداره شهر توسط مردم» به میان آورده‌است. او از مدیرانش خواسته تا اداره پایتخت را به‌دست مردم بسپارند. اگرچه نهادهای مسئول سازو کار روشنی برای اجرای آن ندارند، اما تأکید بر ظرفیت‌های اجتماعی و فرهنگی شهروندان تهرانی می‌تواند گام بزرگی در جهت این هدف باشد.

شاید ساده‌ترین و در عین حال عمیق‌ترین الگوی مشارکت شهروندان تهرانی در ایام محرم و‌ ماه مبارک رمضان باشد؛ جایی که اعتقادات پایتخت‌نشینان بسیاری از الگوهای رایج علمی و متأثر از فرهنگ غرب را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این شیوه از مشارکت، بسیاری از پایتخت‌نشینان به تکایا و هیئت‌های ویژه‌ای مراجعت می‌کنند. هر شهروند تلاش می‌کند به هیئت و تکیه‌ای برود که در آن هیئت بزرگ شده و نسل اندر نسل در آنجا پرورش یافته‌است. فارغ از اینکه در کدام منطقه زندگی می‌کند و چه جایگاه اجتماعی دارد. سهم مشارکت هر شهروند در این روزها مثال زدنی است. این الگو، الگویی رایج است. به‌نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی پایتخت در ابعاد مختلف و با حضور اقوام گوناگون می‌توان الگویی مناسب برای اداره شهر توسط شهروندان یافت. نکته ضروری و حیاتی در اداره شهر توسط مردم، سنت دیرپای ایرانی است.

واگذاری اختیارات، همواره مسئولیت‌آور است. قطعا هر شهروند می‌تواند با مشارکت جدی در نگهداری محله‌ و فضاهای باز در گام اول و اماکن و فضاهای عمومی در گام دوم، علاوه بر مشارکت در اداره شهر، به محله‌ای که در آن زندگی می‌کند، تعلق پیدا کند. اگر شهروندی مسئول نگهداری از درختی در کوچه خودش می‌شود، به‌تدریج حس تعلق به آن محله در او افزایش می‌یابد و با افزایش مسئولیت، میزان تعلق او به محله و امکانات عمومی افزایش می‌یابد. در این مرحله بی‌تردید جایی برای «وندالیسم» باقی نمی‌ماند. بی‌تردید شهروندان تهرانی، برای اداره شهرشان به‌صورت گام‌به گام به بلوغ رسیده‌اند و نیازمند اعتماد بیشتر مسئولان و مدیران شهری هستند. سخن آخر اینکه، شاید نوبت مدیران شهری است که به این سخن شهردار که از مدیرانش خواست تا اداره شهر را در اختیار مردم قرار دهیم، پاسخی روشن دهند و یک‌بار برای همیشه به مردم اعتماد کنند.