هدررفت شگفت انگیز آب در مزارع هندوانه

مریم جباری| اراک- خبرنگار:

 قرن‏هاست که مردم استان روزگارشان را از طریق کشاورزی سپری می‌کنند و تا چند دهه قبل حدود نیمی از جمعیت مرکزی به کشاورزی و باغداری اشتغال داشتند. 
در سال‌های اخیر، با توجه به بحران خشکسالی، کشاورزان استان بدون در نظر گرفتن کمبود آب به کشت محصولاتی روی آوردند که آب بیشتری می‌خواست و این امر بحران خشکسالی را در استان تشدید کرد. یکی از این محصولات که حدود 6 سال است کشت آن در استان ممنوع اعلام شده، ولی همچنان در میان کشاورزان ادامه دارد و سازمان‏های متولی فقط توانسته‌اند بخشی از کشت آن را مهار کنند، هندوانه است.

با توجه به هشدار مسئولان و فعالان محیط زیست کشور، کشت محصولاتی مانند هندوانه و صیفی‌‌ها در استان بدون پشتوانه علمی و بررسی‌های کارشناسانه صورت گرفته است و امروزه شاهد ضربات جبران‌ناپذیر آن به بخش کشاورزی هستیم.


جلوگیری از کشت هندوانه، مطالبه همیشگی فعالان محیط زیست 

در این زمینه یک فعال محیط‌ زیست و کارشناس حوزه کشاورزی می‌گوید: کشت برخی از محصولات در استان بدون هیچ نوع پشتوانه علمی صورت می‌گیرد و در این بخش به ظرفیت آب و خاک هم توجه نشده است. همچنین کشت این محصولات هیچ نوع سوددهی برای استان به همراه نداشته و تنها باعث هدر رفتن آب شده است.
«محمود کلنگری» بیان می‌کند: در شرایط فعلی که با اصطلاح آب مجازی مواجه هستیم باید بتوانیم در زمینه کشت محصولات موفق‌تر از قبل عمل کنیم، زیرا آب مجازی فقط یک پیام دارد و آن این است که چه محصولی با چه میزان آب برداشت کنیم و محصول می‌تواند چه سودی را نصیب کشور یا منطقه‌ای کند که کشت در آن انجام می‌شود.

 میزان آب مصرفی برای کشت هندوانه (که یک محصول غیراستراتژیک در استان است) بسیار زیاد است، اما سود بسیار کمی دارد. بنابراین کشت هندوانه، صیفی‌‌ها و سبزی‌ها در استان باید کنار گذاشته شود.
این کارشناس حوزه کشاورزی می‌‌افزاید: تاکنون فقط 50 درصد در زمینه عدم کشت هندوانه در استان موفق عمل شده است و می‌توان گفت که سازمان‏های متولی به منظور جلوگیری از کشت هندوانه هیچ اراده‌ای نداشته و نتوانسته‌اند موفق عمل کنند.

کلنگری اظهار می‌کند: هندوانه‏کاری در استان را می‌توان به یک نیروگاه تشبیه کرد، با این تفاوت که کشت هندوانه آب‌بر و بدون سوددهی است، اما فعالیت نیروگاه آب‌بر و همراه با تولید برق است. 
بنابراین از سال‌های گذشته فعالان محیط زیست نیز به دلیل وجود مالچ‌هایی که در کشت هندوانه استفاده می‌شود و به محیط زیست آسیب جدی می‌زند خواستار جلوگیری از کشت این محصول بوده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به تمامی موارد ذکرشده، سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی باید به جای تحقیقات تئوریک، اصلاح الگوی کشت را به صورت جدی پیگیری و عملیاتی کنند. همچنین در زمینه ترویج کشت گیاهان دارویی به عنوان گیاهانی سازگار با اقلیم استان گام بردارند.


جدیت در ممنوعیت کشت هندوانه

رئیس جهاد کشاورزی استان نیز در زمینه اهمیت و حفظ منابع آبی با توجه به بحران کم‌آبی می‌گوید: ما نیز در تلاش هستیم تا بتوانیم با اصلاح الگوی کشت در زمینه جلوگیری از هدررفت منابع آبی گام برداریم و کشت‌هایی را به جای کشت‌های آب‌بر در استان ترویج کنیم.
«مجید آنجفی» با اشاره به اینکه خوشبختانه جهاد کشاورزی استان تاکنون توانسته اقدامات ارزشمندی را در این بخش انجام دهد، بیان می‌کند: یکی از این اقدامات کاهش سطح زیر کشت لوبیا در استان در مدت زمان 3 سال گذشته بوده که از 18 هزار هکتار به 12 هزار هکتار کاهش پیدا کرده است.

وی ادامه می‌دهد: در زمینه اصلاح الگوی کشت، سطح زیر کشت گندم در 5 سال آینده هر سال باید کاهش 2هزارهکتاری داشته باشد. همچنین ممنوعیت کشت هندوانه به عنوان یک محصول آب‌بر در استان با جدیت و برنامه‌ریزی باید دنبال
 ‌شود.رئیس جهاد کشاورزی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه بهره‌وری بیشتر از منابع آبی در حوزه کشاورزی می‌افزاید: نصب کنتورهای حجمی روی چاه‌های کشاورزی و نصب کنتورهای هوشمند و توسعه آبیاری‌های نوین از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه است که با جدیت پیگیری می‌شود.آنجفی اظهار می‌کند: در کشت بهاره سال گذشته 50 درصد کاهش کشت هندوانه در اراضی زیر کشت استان محقق شده است. همچنین در کشت چغندر قند توانسته‌ایم با اقدامات انجام شده میزان کشت را از 2 هزار و 300 هکتار به 700 هکتار کاهش 
دهیم.وی می‌گوید: مرکزی در زمینه توسعه کشت آبیاری‌های نوین توانسته اقدامات بسیار خوب و ارزشمندی انجام دهد و به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد. به همین منظور این استان به عنوان دبیرخانه توسعه آبیاری‌های نوین انتخاب شده که سایر استان‌ها می‌توانند در این زمینه مشاوره‌های لازم را دریافت کنند.