توت فرنگی‌های وحشی همچنان خواهان دارند
برای صدسالگی اینگمار برگمان نمایشگاه‌های فرهنگی فراوان و یک مستند جذاب تدارک دیده شده
امروزه در محافل فرهنگی و سینمایی بیشترین صحبت درباره اینگمار برگمان، صدسالگی وی و تأثیرات او بر کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی نسل‌های بعد است. اینگمار برگمان هنوز در بین فیلمسازان کارگردانی زنده است و فردی محسوب می‌شود که همچنان از وی باید بسیار آموخت. یک کارگردان آلمانی به نام مارگارت فون تروتا مستندی ساخته که در آن به زندگی و آثار برگمان می‌پردازد. برگمان پس از کارگردان بزرگی مانند «ویکتور شوستروم»، از دیگر کارگردانان بنام و پیشگام در سینمای سوئد جزو بزرگ‌ترین معرفان سینمای سوئد در قرن بیستم است.
اینگمار برگمان کارگردان مشهور سوئدی اگر در قید حیات بود این ماه صدساله می‌شد و حالا مارگارت فون تروتا یک مستند درباره فعالیت آثار و زندگی او با عنوان «به‌دنبال اینگمار برگمان» ساخته است تا نشان دهد که این فیلمساز همچنان زنده است و راه و شیوه‌اش در فیلمسازی همچنان ادامه دارد. خود مارگارت یکی از فیلمسازانی است که از برگمان الهام گرفته است. در این مستند کارگردان آلمانی با ستارگان سینمای اروپا نظیر «لیو اولمان»، «کارلوس سائورا»، «الیور آسایاس» و «روبن استلوند» برای پی بردن به تأثیرگذاری برگمان بر سینمای جهان گفت‌وگو کرده است. در آستانه صدمین سالگرد تولد اینگمار برگمان در سراسر دنیا نمایشگاه‌های زیادی نیز برگزار خواهد شد. برگمان کارگردان مشهور و بزرگ سوئدی است که در زمان حیات خویش به اعتباری بین‌المللی دست پیدا کرد. برگمان بیش از 60فیلم سینمایی و مستند ساخت. علاوه بر این، چند اثر نمایشی را هم کارگردانی کرد. او در طول زندگی کاری خود موفق شد 3جایزه اسکار و 6 جایزه گلدن‌گلوب در بخش بهترین فیلم خارجی کسب کند.
برگمان و آثار جاودانه‌اش
برگمان کار خود را در سال۱۹۴۱ و با بازنویسی فیلمنامه شروع کرد، اما نخستین کار مهم خود را با نوشتن فیلمنامه «شکنجه» در سال۱۹۴۴ آغاز کرد. «شکنجه» براساس داستانی است که برگمان درباره سال آخر مدرسه نوشته است. او همچنین دستیار کارگردان این فیلم نیز بود. نخستین فیلم مهمی که برگمان فیلمنامه آن را نوشت و کارگردانی کرد «زندان» نام دارد که در سال۱۹۴۹ ساخته شد و ششمین فیلم برگمان است. او پس از آن طی ۱۰سال حدود ۱۲فیلم را کارگردانی کرد. موفقیت‌های برگمان با «مهر هفتم» و «توت‌فرنگی‌های وحشی» همچنان ادامه داشت. این دو فیلم که با فاصله 10ماه از هم ساخته شده‌اند، حتی بیشتر از فیلم‌های پیشین برگمان مورد استقبال منتقدان قرار گرفتند. مهر هفتم موفق به دریافت جایزه «هیأت داوران» از جشنواره کن شد و توت‌فرنگی‌های وحشی جایزه «خرس طلایی» را از جشنواره برلیناله دریافت کرد. او «مهر هفتم» را بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۴ و نخستین‌بار برای تئاتر نوشته بود. برگمان این فیلم را با بودجه محدود و در ۳۵روز ساخت. اوایل دهه۱۹۶۰ بود که برگمان 3فیلم «همچون در یک آینه»(1960)، «نور زمستانی»(1962) و «سکوت»(۱۹۶۳) را ساخت. موضوع این 3فیلم درباره خدا و مذهب است. به‌دلیل شباهتی که بین این 3فیلم وجود دارد، منتقدان آنها را یک سه‌گانه می‌نامند. برگمان ابتدا گفته بود که قصد ساخت یک سه‌گانه را نداشته است اما بعدها خود او نیز به شکلی این 3فیلم را یک سه‌گانه خواند. «همچون در یک آینه» نخستین فیلمی بود که در جزیره فارو فیلمبرداری شد. نخستین‌بار سون نیکویست بود که جزیره فارو را برای فیلمبرداری به برگمان پیشنهاد داد. در سال1966 برگمان فیلم «پرسونا» را کارگردانی کرد. برگمان خود این فیلم را یکی از مهم‌ترین کارهای خویش توصیف کرده است. درحالی‌که این فیلم جوایز اندکی را از آن خود کرده است، بسیاری آن را بهترین اثر برگمان می‌دانند. سایر آثار برجسته برگمان عبارتند از: «چشمه باکره» (1960)، «ساعت گرگ» (1968) و «شرم» (1968).
سبک فیلمنامه‌نویسی و فیلمسازی برگمان
برگمان اغلب نگارش فیلمنامه‌های خود را پس از تفکری چندماهه یا چندساله آغاز می‌کرد. او خود این روند را خسته‌کننده توصیف کرده بود.اولین فیلم‌های برگمان با دقت فراوان و با اقتباس از آثار نویسندگان ساخته شدند. برگمان در جایی گفته در فیلم‌های آخری که کارگردانی کرده اگر بازیگری از وی می‌خواسته نقش را متفاوت‌تر بازی کند، چنین اجازه‌ای را می‌داده است. اساساً هرچه برگمان در زمینه فیلمسازی باتجربه‌تر می‌شد آزادی بیشتری هم به بازیگران فیلم‌های خود می‌داد و جلوی بداهه‌پردازی آنان را نمی‌گرفت. برگمان به مرور زمان یک گروه از بازیگران سوئدی ایجاد کرد که در فیلم‌های او ایفای نقش کردند. بازیگرانی چون هریت اندرسون، بیبی آندرسون، لیو اولمان، گونار بیورنستراند، اینگرید تولین و مکس فون سیدو حداقل در 5 فیلم برگمان حضور یافتند. در بین این بازیگران لیو اولمان که با بازی در ۹ فیلم و یک فیلم تلویزیونی (ساراباند) برگمان در بالاترین رده قرار دارد، آخرین فردی بود که به این گروه پیوست.
جهان فیلم‌های برگمان
برگمان بیشتر در فیلم‌های خود به موضوعاتی نظیر اخلاق، تنهایی و ایمان می‌پرداخت. اکثر فیلم‌های برگمان در کشور سوئد اتفاق می‌افتند. از سال ۱۹۶۱ به بعد، بعضی از کارهای او در جزیره فارو فیلمبرداری شدند. برگمان بر کارگردانانی که پس از وی وارد عرصه سینما شدند نیز تأثیر بسزایی گذاشت. کارگردانان مشهور زیادی از وی تأثیر پذیرفتند. برگمان بیشترین تأثیر را بر وودی آلن گذاشت، به‌گونه‌ای که آلن او را بزرگ‌ترین فیلمساز دنیا می‌داند. فیلمسازان بزرگ دیگری مثل دیوید لینچ، استنلی کوبریک، رابرت آلتمن، کریشتوف کیشلوفسکی، لارس فون تریه و آندری تارکوفسکی نیز از او به‌عنوان کسی که بر کارهایشان تأثیر گذاشته یاد کرده‌اند. همه اینها عظمت برگمان را به نمایش می‌گذارد و صدسالگی او را به یک اتفاق مهم در تاریخ سینمای جهان تبدیل کرده است.
ترجمه و تالیف: آرش نهاوندی
منبع: گاردین
