کمک داوطلبانه برای شناسایی ازن

قانون هوای پاک یکی از بهترین اسناد بالادستی است که 23 نهاد را مسئول در موضوع آلودگي هوا دانسته و بخش‌هایی را نیز به  شهرداری‌های کشور سپرده است اما شهرداری تهران در بخش پایش آلاینده‌ها به صورت داوطلبانه برای شناسايي آن گام برمی‌دارد. این نهاد با تأسیس شرکت کنترل کیفیت هوا و با استفاده از به‌روزترین و کارآمدترین ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا به پایش آلاینده‌ها ازجمله ازن کمک می‌کند. این آلاینده هر روز 24بار در ایستگاه‌های این شرکت اندازه‌گیری می‌شود که خروجی آن شاخص 24ساعته و شاخص ساعتی است.



تفاوت ازن و ذرات معلق کوچک‌تر از 5/2میکرون
ازن آلاینده‌ای گازی است. PM2.5 یا ذرات معلق کوچک‌تر از 2.5میکرون مجموعه‌ای از انواع ذرات با فرمول‌های مختلف است که بر حسب محل تولید و انتشار، از درصد و جنس متفاوتی تشکیل می‌شود.

ازن آلاینده‌ای ثانویه است که بیشترین میزان تولید آن در روزها و ساعات گرم سال است ولی PM2.5 هم به شکل اولیه و هم به ‌صورت ثانویه تولید شده و بر حسب منبع انتشار و تولید، در کل روزهای سال می‌تواند موجب آلودگی هوا شود. اگر منبع انتشار این آلاینده گردوغبار باشد، معمولا در روزهای گرم و خشک سال شاهد افزایش غلظت آن هستیم که به‌واسطه جنس این نوع ذرات، با ذرات درشت‌تر روبه‌رو می‌شویم،درحالی‌که اگر تولید آن ناشی از منابع احتراقی باشد، هم جنس ذرات خطرناک‌تر است و هم ابعاد کوچک‌تری را داراست که قدرت نفوذ آن در نقاط حساس بدن مانند خون و مغز بیشتر می‌شود. تولید و انتشار ذرات با منشاء احتراقی به‌دلیل پدیده وارونگی و سکون نسبی جو در ماه‌های سرد سال عمدتا بیشتر از سایر فصول بوده و تأثیرات بهداشتی بیشتری بر سلامتی دارد.

هیچ فیلتری مانع رسیدن ازن(به‌دلیل حالت گازی) به سیستم تنفسی نیست ولی برای ذرات معلق برخی فیلترها دارای کارایی هستند که عموما ماسک‌های موسوم به N95 هستند که درصورتی‌که به‌درستی روی صورت قرار گیرند و در زمان مناسب تعویض شوند، می‌توانند به‌طور مؤثر مواجهه با این آلاینده را کاهش دهند.

شاخص سلامت کیفیت هوای استخراج‌شده برای همه آلاینده‌ها، براساس دوره‌های طولانی‌مدت بررسی تأثیر آلاینده‌ها بر سلامتی، توسط ارگان‌های معتبر بین‌المللی تهیه می‌شود و اساس آن راحتی استفاده برای تمام مخاطبان حتی افراد مسن، کم‌سواد و بقیه افراد جامعه است؛ برای مثال در گزارش‌دهی وضعیت آلودگی هوا بر حسب شاخص کیفیت هوا(AQI)، عدد شاخص آلودگی 100 مرز عبور از شرایط سلامت برای تمام آلاینده‌هاست که البته این مرز برای هر آلاینده مربوط به غلظت متفاوتی است. به‌ بیان‌ دیگر میزان آسیب عدد100 برای آلاینده ازن برابر با شاخص 100 برای هر آلاینده دیگر است. شایان ذکر است شاخص AQI مربوط به استاندارد روزانه است.

آلاینده ازن به‌واسطه طول عمر و نوع عملکرد بر سلامتی، استاندارد سالانه ندارد. درحالی‌که آلاینده PM2.5 علاوه‌بر استاندارد روزانه(35میکروگرم بر مترمکعب) دارای استاندارد سختگیرانه سالانه نیز هست (12میکروگرم بر مترمکعب). به بیان دیگر افراد ساکن در یک منطقه باید متوجه غلظت سالانه این آلاینده باشند؛ به عنوان نمونه در شهری مانند تهران که برخی روزهای سال به لحاظ استاندارد روزانه آلاینده PM2.5 در شرایط غیرمجاز است، براساس استاندارد سالانه طی همه ‌سال‌ها در شرایط فراتر از حد مجاز است و این شرایط در طولانی‌مدت شهروندان را دچار مخاطره می‌کند.