در سودای شهرت ازدست‌رفته

محمود دینی برای جوانان امروز احتمالا نامی ناآشناست، اما در سال1370 او یکی از محبوب‌ترین بازیگران تلویزیون بود که به واسطه همین محبوبیتش هم پایش به سینما باز شد. دینی با بازی در فصل آخر سریال «آینه عبرت» که «برگریزان» نام داشت به شهرت رسید. او حالا قصد دارد با فیلم «بالاچ» با بازی و کارگردانی خودش دوباره به سینما برگردد. وی آخرین‌بار با بازی در «گاومیش‌ها» در سال1375 در فیلمی سینمایی ظاهر شد. اما آیا بازگشت او به سینما با موفقیت همراه خواهد بود؟
محمود دینی متولد آبان1342 در شهر بیجار است و‌ با فیلم «تیغ‌و‌ابریشم» مسعود کیمیایی وارد سینما و تلویزیون شد. دینی با «آینه عبرت» به شهرت فراوانی رسید. با اینکه سریال خط داستانی کلیشه‌ای و ساده‌ای دارد، اما در آن دوران که مردم انتخاب زیادی برای تفریح و سرگرمی نداشتند، «آینه عبرت» حسابی گل کرد. تصویر معتاد در این سریال تا مدت‌ها به کلیشه رسمی تصویر معتاد در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی تبدیل شد. معتادی کاریکاتوری که اعتیاد از تمام وجنات و سکناتش پیداست و در هر وجهی از زندگی شکست‌خورده است و هروقت هم اراده کند، ترک می‌کند و زندگی‌اش به روال عادی برمی‌گردد، به شناخت نادرست جامعه از مسائل اعتیاد دامن زد.

خود دینی درباره علت محبوبیت این سریال گفته بود: «لوکیشن‌ ما پامنار، کوچه آب‌منگل، درخونگاه، حسینیه نجفی‌ها و بقیه محله‌های مشابه بود. روابط بین آدم‌ها هم به اندازه خانه‌ها قدیمی و سنتی مانده بود؛ مثلا هیچ‌وقت پسری در مقابل پدرش نمی‌ایستاد. خلاصه در این حال و هوا سریال را ساختیم که آتقی‌ درون خانه پیژامه می‌پوشید و روی زمین
کنار علاءالدین می‌‌نشست‌.»

دینی با این سریال حسابی بین مردم مشهور شد. خودش درباره میزان محبوبیتش گفته بود: «می‌توانم بگویم بعد از انقلاب، نخستین بازیگری بودم که عکس‌هایم را می‌فروختند. شخصیت علی را ساده و مؤدب طراحی کرده بودیم. آتقی هم با استفاده از طنز تلخ ارتباط برقرار می‌کرد.» دینی حتی گفته بود بنا به اسناد موجود آن سال‌ها، پس از پخش سریال «آینه عبرت» آمار ملاقات با زندانی‌های مواد‌مخدر بیشتر شده بود. شاید نشود درستی یا نادرستی این ادعا را ثابت کرد، اما چیزی که می‌شود گفت این است که این سریال واقعا در آن سال‌ها میان مردم محبوب بود؛ خصوصا که در آن دوران تبلیغات رسمی مدام در حال هشدار دادن به مردم درباره مسائل و مشکلاتی بود که اعتیاد به بار می‌آورد.

 فیلم‌های دینی در سینما چطور فروش کردند؟ به‌طور خلاصه، خیلی تعریفی نداشتند؛ فیلم‌هایی تجاری و با موج فیلم‌های حادثه‌ای و اکشن روز که پر از کلیشه و پیام‌های اخلاقی گل‌درشت و بازی‌های ضعیف و کارگردانی بد بودند. دینی 3فیلم با قدرت‎‌الله صلح‌میرزایی کار کرد که از مشهورترین تجاری‌سازهای سینمای ایران است و کارش را با ساخت فیلم‌های اکشن حادثه‌ای شروع کرد و با محبوبیت کمدی در بین تماشاگران از ابتدای دهه1380 به ساخت کمدی با بازیگران سریال‌های 90شبی روی آورد. فیلم‌های دینی معمولا در اکران اول در تهران شکست می‌خوردند و در اکران‌های بعدی در شهرستان‌ها بهتر می‌فروختند. با این حساب دینی موفقیت خاصی در سینما به‌دست نیاورد. به‌طور کلی، دینی بازیگر ضعیفی بود که نمی‌توانست احساساتش را از طریق دوربین به تماشاگر منتقل کند و همین که شمایلی مردانه شبیه فیلمفارسی‌ها به تماشاگر عرضه کند برایش کفایت می‌کرد.

در سال‌های نبود محمود دینی در سینما، اجتماع، سیاست و فرهنگ ایران و نوع مصرف کالاهای سرگرمی و سلایق مردم بسیار عوض شده است. در همین 2-3سال اخیر، سینما تقریبا به هر چیزی جز کمدی بی‌توجه بوده است. فیلم‌هایی با بازیگرانی به‌مراتب محبوب‌تر از او شکست خورده است. دینی صرفا در خیال تکرار محبوبیتی است که دیگر هرگز تکرار نمی‌شود. در حضور کلی فیلم و سریال رنگارنگ ایرانی و داخلی شاید دینی شانسی برای جلب توجه مخاطب ندارد، او سال‌هاست که خیال می‌کند می‌شود چیزی را که تمام‌شده دوباره شروع کرد، اما احتمالا با اکران فیلمش می‌فهمد که او آدمی متعلق به دهه‌ای سپری شده است.