9نکته درباره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

محمدحسین نیرومند؛ کارشناس فرهنگی- هنری

در چند روز گذشته نام افرادی به‌عنوان گزینه پیشنهادی از سوی شورای راهبری انتخاب کابینه دولت چهاردهم برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رسانه‌های مختلف مطرح شده‌است. تکرار نام این افراد در روزهای اخیر نشان می‌دهد که به‌احتمال زیاد وزیر فرهنگ دولت چهاردهم از میان همین افراد انتخاب خواهد شد. با شناخت‌نسبی که از گزینه‌های مطرح‌شده دارم، قصد دارم یک ادعا یا بهتر است بگویم یک پیش‌داوری و شاید درست‌تر پیش‌بینی درخصوص مقایسه عملکرد 2 وزیر فرهنگ دولت سیزدهم و وزیر فرهنگ دولت چهاردهم ارائه دهم. در ادامه مطلب به 9نکته مهم که قابلیت احصاشدن دارد و مرتبط با فعالیت‌های 3ساله دکتر محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم است، اشاره می‌کنم. در این مورد ادعا، پیش‌داوری و پیش‌بینی می‌کنم که هیچ وزیر پیشنهادی‌ای برای وزارت فرهنگ دولت چهاردهم نخواهد توانست در سطح عملکرد ذکرشده با وزیر فرهنگ دولت سیزدهم برابری کند. این مطلب را جهت ثبت برای روزنامه می‌نویسم تا 3سال دیگر بتوانم به استناد این مطلب چاپ‌شده، ثابت کنم که پیش‌بینی امروزم در آینده به میزان زیادی محقق شده است!
1-حتما از مهم‌ترین کارهای یک مدیر موفق آن است که بودجه مجموعه تحت مدیریتش را افزایش دهد. در لایحه بودجه1400، بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حدود 1200میلیارد مصوب شده بود اما وزیر فرهنگ دولت سیزدهم در کمتر از 3سال بودجه وزارت فرهنگ را به 20هزار میلیارد ارتقا بخشید؛ یعنی رشد تقریبا 17برابری. امکان ندارد وزیر فرهنگ دولت چهاردهم موفق شود بودجه وزارتخانه را به این میزان رشد برساند یا حتی به آن نزدیک کند.
2-با کمک و همراهی  شهید رئیسی در برنامه هفتم توسعه، شرکت‌های دولتی و بانک‌ها موظف شده‌اند تا سالانه یک درصد از هزینه‌هایشان را به حوزه فرهنگ و هنر اختصاص دهند. چنانچه شرکت‌ها و بانک‌های دولتی از این کار استنکاف ورزند، هر 3ماه یک‌بار خزانه خود مستقیما به تناسب، بخشی از این درصد را برداشت می‌کند و در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار خواهد داد. برآورد کل درآمد یک‌درصد مزبور در قانون بودجه1403، بیش از 36همت است که قرار است سایر امور فرهنگی کشور نیز از این محل تقویت و تمشیت شوند.
 این مهم زمانی عملیاتی شده است که رئیس‌جمهوری که به حوزه فرهنگ عمیقا باور دارد تلاش می‌کند تا وزیر منصوبش موفق شود. بعید است شاهد چنین اتفاقاتی در آینده باشیم.
3-وزیر فرهنگ دولت سیزدهم موفق شد 4 برنامه ملی و بزرگ و به زعم من بسیار مهم را در وزارت فرهنگ مصوب کند. نخست، شهر جهانی صنایع فرهنگی برای حمایت از صنایع نوآورانه و صنایع فرهنگی تاسیس شد.
دوم، بنیاد پویانمایی ایران با هدف حمایت ویژه از تولیدات پویانمایی کشور به سایر بنیادهای تحت نظارت وزارت فرهنگ اضافه شد. سوم، به‌دلیل نبود متولی هنر معماری کشور و به درخواست بسیاری از هنرمندان معمار برای نخستین‌بار موضوع هنر معماری در دستور کار وزارت فرهنگ قرار گرفت. چهارم، یکی از نقدهای جدی هنرمندان در 40 سال گذشته از دولت‌ها، نبود کاخ جشنواره‌های فجر بوده است. دکتر اسماعیلی تقریبا از سال دوم مسئولیتش کمر همت بست تا این مطالبه بحق اهالی فرهنگ را محقق سازد. با همراهی رئیس‌جمهور شهید در یک چشم‌انداز 5ساله بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی و هنری کشور یعنی پروژه ملی و عظیم «آسمانه هنر» در دستور ساخت وزارتخانه قرار گرفت و بخش مهمی از تملک زمین و مقدمات کار آغاز شد. من چندان امید ندارم وزیر فرهنگ دولت چهاردهم بتواند حتی یکی از برنامه‌های ملی مصوب‌شده را عملیاتی کند.
4- شورای‌عالی انقلاب فرهنگی متولی قانونگذاری در حوزه فرهنگ و هنر در کشور است. مهم‌ترین شورای اقماری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، شورای هنر است که بیش از 10 سال عملا تعطیل شده بود! این شورا مجددا توسط وزیر فرهنگ دولت سیزدهم فعال شد. جلسات این شورا تقریبا هر 15روز یک‌بار در دفتر وزیر برگزار شد. حاصل این نشست‌ها تهیه و تصویب بیش از 84 مصوبه و سند بالادستی مهم همچون «سند ملی معماری و شهرسازی»، «سند ملی موسیقی» و «بنیاد پویانمایی ایران» است. آیا وزیر فرهنگ دولت چهاردهم این مسیر را ادامه می‌دهد یا همچون وزرای خلفشان در دولت روحانی به نوعی آن را تعطیل خواهد کرد؟
5-وقتی همت باشد اتفاقات بزرگ رخ می‌دهد. در کمتر از 3 سال فعالیت دولت سیزدهم، تعداد سالن‌های سینمای کشور از 573سالن به نزدیک 900سالن افزایش یافت. به‌عبارتی سالانه بیش از 70سالن به ناوگان سینمایی و اکران فیلم در کشور افزوده شد. همچنین در این مدت با سرمایه‌گذاری مستقیم بنیاد فارابی بیش از 35فیلم سینمایی تولید شد.
اگر میانگین دست‌اندرکاران تولید هر فیلم سینمایی را 150نفر فرض کنیم، چیزی بیش از 5200نفر از دست‌اندرکاران سینما و از اهالی خانه سینما تنها توسط بنیاد فارابی مشغول
 به کار شده‌اند.
آیا وزیر فرهنگ دولت چهاردهم می‌تواند رکورد ساخت سالن‌های نمایش در دولت سیزدهم را بشکند و زمینه اشتغال این تعداد افراد را فراهم سازد؟
6- نخستین مسئله‌ای که وزارت فرهنگ در فضای مجازی با آن مواجه شد، موضوع VOD ها و نمایش خانگی یا مسئله صوت و تصویر فراگیر بود. متأسفانه به‌دلیل بی‌عملی و بی‌توجهی وزارت فرهنگ دولت روحانی، نمایش فیلم سینمایی در فضای مجازی، پخش زنده موسیقی و نمایش و تئاتر برخط از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌طور کامل جدا و به صداوسیما سپرده شده بود.
طی جلسات و گفت‌وگوهای بسیار طولانی سرانجام 90درصد حوزه صوت و تصویر فراگیر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازگشت و تنها تولید و پخش سریال در فضای مجازی در اختیار «ساترا» وابسته به سازمان صدا و سیما قرار گرفت. پیش‌بینی اینکه دوباره ماجرای دولت روحانی تکرار شود و صوت و تصویر فراگیر به سازمان صدا و سیما سپرده شود، موضوع غریبی نیست.
7- ساخت مسکن برای اهالی هنر و فرهنگ یک موضوع فراموش‌شده بود. سال‌هاست دولت‌ها در این زمینه کوتاهی کرده‌اند. به همت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزیر راه و شهرسازی 1500واحد مسکونی در شهر جدید پرند به نام «شهر هنر و اندیشه» برای اهالی فرهنگ و هنر درنظر گرفته شده که هم‌اکنون پی ریزی ساختمان‌ها انجام شده است. اگر در دولت جدید افکاری مانند افکار آقای آخوندی دخالت نداشته باشند و اتمام کار به‌عنوان یک مطالبه از سوی اهالی هنر انجام پذیرد، شاید وزیر فرهنگ دولت چهاردهم پس از 4سال موفق به اتمام پروژه «شهر هنر و اندیشه» شود!
8- در راستای تحقق عدالت فرهنگی در کشور، وزیر فرهنگ دولت سیزدهم در کمتر از 3 سال گذشته 135سفر استانی و حضور در 230نقطه جغرافیایی کشور و سرکشی از مناطق محروم داشته است. به‌عبارتی تقریبا در هر ‌ماه یک سفر استانی داشته است. شک ندارم وزیر فرهنگ دولت چهاردهم حتی موفق به ثبت نیمی از این سفرها در کارنامه
3‌ ساله خود نخواهد شد.
9-وزیر در جمهوری اسلامی همیشه وقت کم دارد. وزیر فرهنگ دولت سیزدهم تقریبا هر روز از 6صبح تا 12شب و حتی در بسیاری از روزهای تعطیل فعالیت مستمر داشته است و این در حالی بود که محافظان ایشان و کارمندان دفتر وزارتی شیفت عوض می‌کردند.
مدتی قبل پرداخت بودجه تخصیصی وزارت فرهنگ از سوی سازمان مدیریت دچار مشکل ‌شد. برای حل مشکلات اهالی فرهنگ و هنر، وزیر فرهنگ بدون هماهنگی قبلی از ساختمان وزارتخانه پیاده به ساختمان مجاور یعنی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی می‌رود.
در کمال بهت و حیرت رئیس دفتر رئیس سازمان مدیریت، وزیر فرهنگ پشت در اتاق آقای منظور می‌نشیند تا جلسه ایشان پایان یابد. پس از اتمام جلسه مشکل پرداختی را در یک گفت‌وگوی رودررو با آقای منظور حل می‌کند.‌کدام وزیر از گزینه‌های پیشنهادی دولت چهاردهم از چنین توان کاری و روحیه‌ای جهادی برخوردارند؟