مهد کشتی پایتخت
موضوع: زورخانه پوریای ولی
ویژگی: بسیاری از قهرمانان و نوابغ کشتی ایران در این زورخانه کشف و تربیت شدند
وقتی قرار شد کشتی در پایتخت از زورخانه‌ها و پاتوق‌های محلی به سالن‌های تازه‌تأسیس منتقل شود، مدیران وقت ورزش تهران، مثل میرمهدی ورزنده، در جست‌وجوی جایی بودند که الفبای این ورزش کهن را به مردم و جوان‌ها آموزش بدهند. خشت‌های زورخانه پوریای ولی در همان سال‌ها به همت مرحوم جواد شاه‌محمدی و در سال 1313گذاشته شد و طبق روایت‌های مکتوبی که از آن سال‌ها به یادگار مانده، نخستین زورخانه تهران بود که به باشگاه تبدیل شد. حسن توانا، یکی از ساکنان قدیمی محله سلسبیل، درباره تاریخچه زورخانه پوریای ولی می‌گوید: «جواد شاه‌محمدی از شاگردان مرحوم میرمهدی ورزنده، بنیانگذار ورزش نوین در تهران بود و با کمک استاد ماندعلی معماری‌مقدم که از معماران مشهور سلسبیل بود، زورخانه پوریای ولی را ساخت. بعد از ساخت زورخانه، حبیب‌الله بلور، برای نخستین‌بار، کشتی را از گود زورخانه روی تشک کشتی آورد و قهرمانان زیادی را در زورخانه پوریای ولی تربیت کرد.»
نخستین تشک‌های کشتی که از ترکیه وارد ایران شد در باشگاه پولاد پهن شد و در همان سال‌ها درهای زورخانه پوریای ولی هم روی علاقه‌مندان کشتی باز شد. حاج‌حسین رضی‌زاده در باشگاه پولاد و حبیب‌الله بلور در زورخانه پوریای ولی استعدادها را کشف می‌کردند و پای بسیاری از قهرمانان کشتی به محله سلسبیل باز شد. توانا در این‌باره می‌گوید: «زورخانه پوریای ولی انتهای کوچه حمام خورشید بود و پهلوانان و کشتی‌گیران بسیاری مثل عزیز کیانی، جواد افشار، ناصر تیموری، عبدالله قبادیان، احمد وفادار، محمد غفاری، محمود حبیبی، غلامرضا تختی و خیلی‌های دیگر به این مکان می‌آمدند.»
زورخانه پوریای ولی با تاریخچه و هویت سلسبیل پیوندی ناگسستنی دارد و یکی از نمادهای مهم این محله به شمار می‌رود. این مکان در روزهای دفاع‌مقدس هم جایی برای کمک‌رسانی به رزمندگان بود، اما بعد از پایان جنگ بنا به دلایلی تعطیل شد. صدای ضرب زورخانه حدود یک سال به صدا در نیامد تا اینکه به همت فرزندان مرحوم جواد شاه‌محمدی و جمعی از ورزشکاران محلی، درهای زورخانه بار دیگر روی قهرمانان کشتی باز شد. توانا درباره معماری زورخانه پوریای ولی که از نخستین زورخانه‌های پایتخت بود می‌گوید: «سقف زورخانه را به‌صورت شیروانی ساختند که حدود 6دهه
دست نخورده باقی مانده بود. بنای اصلی هم
خشت و‌گلی بود و ستون‌های بزرگی داشت. این زورخانه در زمان تأسیس، خارج از شهر و در میان باغ‌های سلسبیل که حومه تهران بود قرار داشت.»
زورخانه پوریای ولی تا اواخر دهه70برپا مانده بود، اما در نهایت به‌طور کامل تخریب شد و حالا به یک آپارتمان چهارطبقه تبدیل شده و اکنون جز چند عکس و خاطرات پیشکسوتان و ورزشکاران محله سلسبیل، اثری از این مکان به جا نمانده است.
