شمایل سقای کربلا در باغچه علیخان
نام: سقاخانه علیخان (خدابندهلو)
موقعیت: خیابان ناصرخسرو، کوچه خدابندهلو
بنای ساده و بیآلایش سقاخانه علیخان یا خدابندهلو در کوچهای به همین نام، دهههاست که میعادگاه عاشقان اهلبیت(ع) است. اهالی محله تاریخی پامنار، زائران امامزاده اسحاق(ع) و رهگذرانی که به هوای خرید از مراکز تجاری بازار عودلاجان و پامنار گذرشان به این محدوده میافتد، با آب گوارای این سقاخانه گلویی تازه میکنند و صلواتی میفرستند؛ همان سقاخانه کوچک با تصویری از سقای دشت کربلا که محرم و صفر با شمعهای نذری نورانی میشود و چند دهه است که شاهد عزاداری عاشقان اباعبدالله(ع) است. محسن شفیعی، یکی از اهالی محله قدیمی پامنار، درباره قدمت و تاریخچه این سقاخانه میگوید: «محله عودلاجان از قدیمیترین محلههای تهران است که روزگاری در محدوده ارک سلطنتی قرار داشت. سقاخانه خدابندهلو هم که قدمتش به دوران قاجار میرسد، روزگاری در محدوده حیاط شاهی و محلهای که بسیاری از رجال قاجار در آن زندگی میکردند، بنا شد و یکی از آثار بهجامانده از آن دوران است. قدیمیها به این سقاخانه، سقاخانه باغچهعلیخان هم میگفتند؛ چون بانی این سقاخانه فردی به نام علیخان یکی از رجال دوران قاجار بود که باغچهای در این محدوده داشت. در نزدیکی این باغچه و حسینیه آقااشرف سقاخانهای هست که مردم آن را به نام بانیاش سقاخانه علیخان نامیدند.»
سقاخانه خدابندهلو را یکی از معدود سقاخانههای مصور تهران به شمار میآورند. روی کاشیهای فیروزهای سقاخانه تصویر حضرت ابوالفضل(ع) حک شده است. شفیعی میگوید: «برخی میگویند سقاخانه خدابندهلو یکی از نخستین سقاخانههای مصور تهران است. محرم که از راه میرسد و اهالی برای حاجتروا شدن در این سقاخانه شمع روشن میکنند، تصویر منقش روی کاشیهای سقاخانه زیر نور شمع میدرخشد و در تاریکی کوچه جلوهای خاص پیدا میکند.» سقاخانه باغچه علیخان اگرچه در جریان ساختوسازهای اطراف تنها مانده و در دورهای برخی از کاشیهای منقش آن تخریب شده، اما چنان مورد احترام اهالی بوده که متولیانی از میان ساکنان محله داشته است.