دکتری 270 میلیونی

لیلا شریف- روزنامه‌نگار

 چند هفته پیش بود که شرکت‌کنندگان در آزمون دکتری دانشگاه‌های سراسری وضعیتشان مشخص شد و آنها که در این آزمون سخت پیروز شده بودند بعد از چند روز برای حضور در مصاحبه‌های حضوری دانشگاه‌ها خود را آماده کردند، اما از همین ابتدای راه مشخص است که تعداد اندکی مجوز حضور در دانشگاه سراسری را کسب می‌کنند و باقی افراد به شرط پرداخت شهریه‌های نجومی می‌توانند خود را روی صندلی‌های پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های سراسری تصور کنند.

دانشجو شدن با شهریه‌های چندصدمیلیونی
رونق‌ گرفتن فعالیت پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های برتر کشور همچون تهران، علامه طباطبایی، صنعتی شریف، اصفهان و... هر سال بر شدت انتقادهای صندلی‌فروشی در دانشگاه‌های سراسری می‌افزاید. دانشگاه‌های شناخته‌شده با اینکه بخشی از بودجه عمومی کشور را به‌ خود اختصاص داده‌اند تلاش می‌کنند با تعیین شهریه‌های گزاف و جذب دانشجو، منابع درآمدی خود را تضمین کنند.
افزایش پذیرش دانشجویان در این پردیس‌ها، خواسته یا ناخواسته، شرایط را برای گسترش بی‌عدالتی آموزشی مهیا می‌کند و این تصور پررنگ‌ می‌شود که دانشگاه‌های دولتی به‌منظور کسب درآمد با قدرت بیشتری شرایط را برای همنشینی دانشجویان روزانه و دانشجویان پردیس‌های خودگردان- که به دانشجویان پولی شهره شده‌اند- مهیا می‌کنند.

2 دانشگاه معروف زیر ذره‌بین
در میان دانشگاه‌های معروف کشور، شهریه پردیس خودگردان دانشگاه تهران در مقطع دکتری جالب توجه است و دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و علوم رفتاری در سال تحصیلی1403-1402 با پرداخت مبلغی نزدیک به 220میلیون تومان توانستند در جایگاه دانشجوی دکتری دانشگاه تهران قرار بگیرند. این شهریه برای سایر رشته‌ها به 270میلیون تومان نیز می‌رسد، مبلغی که در سال تحصیلی پیش رو بدون شک با افزایش چنددرصدی روبه‌رو خواهد شد.
مرتضی، یکی از قبول‌شدگان آزمون دکتری در مورد شهریه مقطع دکتری پردیس خودگردان دانشگاه علامه طباطبایی به همشهری توضیح داد: شهریه پردیس‌های دانشگاهی متفاوت است. دانشگاه علامه طباطبایی سال گذشته 8میلیون تومان به‌عنوان شهریه ثابت دریافت می‌کرد. شهریه متغیر نیز در رشته علوم انسانی برای هر واحد 2میلیون تومان بود. دانشجو برای هر واحد رساله دکتری که در مجموع 18واحد می‌شود، باید 3میلیون تومان پرداخت کند. به‌عبارت دیگر، فقط رساله دانشجو نزدیک به 54میلیون تومان هزینه دارد.
به‌ گفته مرتضی، 36میلیون نیز هزینه واحدهای درسی دیگر است و مثلا اگر ترم‌های تحصیلی حداکثر 5سال طول بکشند، دانشجو باید هزینه 10ترم یعنی 80میلیون را پرداخت کند. با یک حساب سرانگشتی معلوم می‌شود که براساس شهریه سال پیش دانشجوی مقطع دکتری باید نزدیک به 170میلیون تومان پرداخت کند تا فارغ‌التحصیل شود.

پردیس‌های خودگردان چرا شکل گرفتند؟
 «پردیس‌های بین‌الملل» از سوی دانشگاه‌های برتر کشور به‌منظور جذب دانشجوی خارجی فعالیت خود را آغاز کردند، اما در گذر زمان این هدف کمرنگ و دانشجویان خارجی کمی برای تحصیل راهی این پردیس‌ها شدند.
اقبال کم به این پردیس‌ها باعث شد که این شعبه‌های دانشگاه‌های برتر کشور به «پردیس خودگردان» و «پردیس دانشگاهی» تغییر ماهیت بدهند. در این شکل جدید، دانشجویان ایرانی که سودای دانشگاه‌های معروف کشور را در سر داشتند، پس از قبولی در کنکور سراسری و با پرداخت شهریه‌های نجومی می‌توانند در کنار دانشجویان روزانه این دانشگاه‌ها بنشینند و مدرک فارغ‌التحصیلی خود را دریافت کنند.
شهریه پردیس‌های خودگردان هر سال با افزایش روبه‌رو می‌شود و همان‌قدر که دانشگاه‌های برتر از این طریق خلأهای مالی خود را رفع و رجوع می‌کنند، مسیر دانشجویان هم برای تحصیل در این دانشگاه‌ها سخت و سخت‌تر می‌شود.

 به‌دنبال درآمدزایی نیستیم

قادر پریز، رئیس پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان دانشگاه علامه طباطبایی: در رابطه با انتقاد از شهریه بالا در پردیس‌های خودگردان باید گفت که مسئولان پردیس دانشگاهی به تنهایی نمی‌توانند در رابطه با شهریه‌ها تصمیم‌گیری کنند. برای تعیین شهریه دانشجویان ایرانی و خارجی پردیس، تمام سرانه‌های   را محاسبه کرده‌ایم و براساس آن توانستیم میزان هزینه‌های سرانه یک دانشجوی دکتری روزانه را تعیین کنیم. در گام بعدی برای تعیین شهریه دانشجوی مقطع دکتری پردیس خودگردان، میزان 15 تا 20درصد به کل هزینه محاسبه شده، اضافه کردیم و به این ترتیب شهریه پردیس‌های خودگردان به‌دست آمد. این مبلغ از سوی هیأت امنا تصویب شده است. ما به‌دنبال درآمدزایی نیستیم و هدف اول این است که صندلی‌های دانشگاه خالی نماند و دانشجو به تحصیلات باکیفیت دست پیدا کند. هر چند شهریه دانشجویان خارجی برای پردیس‌های دانشگاهی قابل توجه است اما شهریه‌ای که دانشجویان داخلی پردیس‌ها می‌پردازند، به‌طور کامل برای خود دانشجو خرج می‌شود و مبلغ قابل توجهی برای دانشگاه باقی نمی‌ماند.