کپی برابر اصل برای فتح گیشه

ناصر احدی-روزنامه‌نگار

مهم‌ترین و موجه‌ترین دلیل دنباله‌سازی در سینما پول است. فیلمی صاحب دنباله می‌شود که در گیشه خوب فروخته باشد و فروشش حسابی به دهان سازنده و پخش‌کننده و سینمادار مزه کرده باشد و متفق‌القول خواهان قسمت‌های دیگری از آن باشند. فیلمی که در گیشه شکست‌خورده باشد، هرقدر هم پتانسیل داشته باشد و به هر دلیلی بخت انتفاع از آن پتانسیل نصیبش نشده باشد، معمولا دنباله‌ای نخواهد داشت. این فیلم‌ها، اگر امیدی به فروش‌شان باشد، اول دوباره‌سازی می‌شوند و بعد درصورت موفقیت در گیشه دنباله‌های‌شان از پی هم می‌آیند. سابقه دنباله‌سازی در سینمای ایران به قبل از سال1357 برمی‌گردد. پس از این تاریخ، دنباله‌سازی با استقبالی که از قسمت دوم «اخراجی‌ها2» ساخته مسعود ده‌نمکی شد، به‌عنوان شیوه‌ای مطمئن برای کسب درآمد در سینمای ایران رسمیت یافت. البته پیش از «اخراجی‌ها» فیلمی در ژانر کودک، با حضور 2 عروســـــک محبوب میلیون‌ها کودک و نوجوان دهه‌های 1360 و 1370، صاحب دنباله شد. «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» (ایرج طهماسب، 1373) که در زمان اکرانش با استقبال شگفت‌انگیز بچه‌ها و خانواده‌های‌شان مواجه شد، سال1381 قسمت دومش به روی پرده رفت که عنوان پرفروش فیلم سال را مثل قسمت نخستش به‌دست آورد. حالا دیگر بیش از یک‌دهه است که دنباله‌سازی به رویه‌ای عادی در سینمای ایران بدل شده، مخصوصا در ژانر کمدی. دنباله‌های ایرانی عموما بی‌کیفیت‌تر و بی‌ساختارتر و بی‌داستان‌تر از قسمت‌های قبلی‌شان هستند، اما سود سرشاری که از ساخت یک دنباله به جیب سرمایه‌گذار و صاحب اثر می‌رود، در برابر ضعف‌های محتوایی و فرمی دنباله‌ها اصلا به چشم نمی‌آید. به مناسبت اکران قسمت سوم «تگزاس» و قسمت دوم «خجالت نکش» جدول زیر را که حاوی اطلاعاتی از فیلم‌های دنباله‌دار است فراهم کردیم. این اطلاعات از سالنامه‌های آماری فروش فیلم و سینما زیرنظر معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی به‌دست آمده است.