عطاس؛ نگهبان بازار کرمانشاه

نگهبانی از بازار فقط مخصوص تبریزی‌ها نیست و در هر بازار قدیمی‌ای شاید بتوان ردی از آن یافت. اما طی آنچه از قدیم بر جای مانده به‌این شغل در‌کرمانشاه هم می‌توان اشاره کرد. نگهبانی از بازار کرمانشاه ‌ در روزگار گذشته برای خودش آدابی داشته ‌است؛ حرفه‌ای که سال‌هاست به فراموشی سپرده شده و اکنون حتی اسمش هم برای جوان‌ترها غریبه است. نگهبانان بازار در کرمانشاه به «عطاس» معروف بودند.
کارشناس میراث فرهنگی کرمانشاه در توضیح این حرفه ازیادرفته به همشهری می‌گوید: عطاس به‌معنای عطسه‌کننده است؛ یک رفتار بیولوژیکی که بار فرهنگی هم پیدا کرده و در اینجا برای کسی که آگاه می‌کند و تلنگری می‌زند استفاده می‌شود. عطاسان در بازار کرمانشاه به سارقان تلنگر می‌زدند که ما هستیم و نمی‌توانید امنیت بازار را به خطر بیندازید.
عطاس در بازار کرمانشاه ابزارهایی هم همراه داشته که عزیز مصطفایی‌درباره آن اینطور توضیح می‌دهد: عطاس یا همان افرادی که در بازار نگهبانی می‌دادند با تاریک شدن هوا در دالان‌های بازار قدم می‌زدند. معمولا به حلبی‌ای که همراه داشتند سنگی می‌زدند یا با صدای بلند ندایی سر می‌دادند که حضور خود را اعلام کنند و به این ترتیب، امنیت بازار
تأمین می‌شد.
مصطفایی ریشه نگهبانی از محل زندگی و کسب‌وکار را از زمان تشکیل جامعه انسانی می‌داند. بر همین اساس، انسان‌ها راه و روش متفاوتی برای حفظ امنیت داشتند. مصطفایی ادامه می‌دهد: نگهبانی از محل زندگی، زمین‌های کشاورزی، خانواده و همین‌طور محل کسب‌وکار همواره برای جوامع انسانی وجود داشته است.
او عطاس‌ها را نیروهای انتظامی در زمان صفویان تا قاجاریان می‌داند و ادامه می‌دهد: در گذشته بازی کودکانه‌ای بود شبیه دزد و پلیس وکودکان‌مي‌دويدند و می‌گفتند عطاس بیا منو بگیر! و عطاس یا همان پلیس باید دزد را می‌گرفت.
این موضوع نشان می‌دهد چطور فرهنگ یک شغل وارد بازی کودکانه شده است. مصطفایی درباره قدمت این شغل که حالا فقط در خاطره‌های کرمانشاهی‌ها باقی‌مانده، می‌گوید: توجه به برخی القاب قدیمی نشان می‌دهد که مشاغل پسوند اسامی می‌شدند و ما القابی مثل احمد عطاس داشتیم. برخی کوچه‌ها هنوز به این نام است.‌ حالا دیگر از عطاس‌های کرمانشاهی که از تاریکی تا روشنی هوا در بازار گشت می‌زدند و از اموال بازاریان محافظت می‌کردند، خبری نیست و امنیت بازار به شکل و شیوه دیگری اداره می‌شود.‌