تولد لب خط

    موضوع: تأثیر ایجاد راه‌آهن در محله
    ویژگی: تخلیه مستمر گندم و بارگیری آرد در قلب محله

کلنگ ایستگاه راه‌آهن 23مهرماه سال 1306و در دوره پهلوی اول به زمین زده شد. این اتفاق با تحولاتی در مناطق اطراف ایستگاه راه‌آهن همراه بود. وقتی خبر راه‌اندازی راه‌آهن به گوش مردم رسید، عده‌ای از شهرهای دور و نزدیک برای پیدا کردن کار به این محله تهران مهاجرت کردند و برخی نیز به‌دلیل جذابیت این وسیله حمل‌ونقل ریلی، محل زندگی خود را در اطراف راه‌آهن انتخاب کردند و در محله‌های اطراف آن ساکن شدند. راه‌آهن در قسمت شمالی محله نازی‌آباد قرار دارد و بعدها زمانی که سیلوی تهران راه‌اندازی شد، اهالی محله نازی‌آباد شاهد تردد قطارهای باری حامل گندم و آرد بودند. نوروزعلی حسنجانی، از قدیمی‌های محله، اطلاعات خوبی درباره محله نازی‌آباد دارد: «سیلوی گندم تهران تا ۵۰ سال قبل به ریل خط آهن تهران‌ـ اهواز متصل بود. بار گندم از طریق قطارهای باری به ایستگاه راه‌آهن می‌رسید و به سیلوی تهران منتقل می‌شد. محدوده گلابدره محله نازی‌آباد به‌دلیل وجود کارخانه سیلوی تهران و نخستین کارخانه بلورسازی در ایران دارای قدمت و سابقه بیشتری است. خط آهن از داخل قسمتی از محله گلابدره رد می‌شد و بعد به داخل کارخانه سیلو می‌رفت و بعد از تخلیه بار، گندمی که آسیاب شده بود را بار می‌زد و به سمت ایستگاه راه‌آهن می‌رفت.»
اگرچه این روزها محل واگن‌خانه کارخانه، به ساختمانی متروکه تبدیل شده است، اما به‌گفته علیرضا زمانی، تهران‌پژوه هنوز هم می‌شود آثار به جامانده از خط ریل را در محله نازی‌آباد مشاهده کرد: «خط ریلی که از راه‌آهن به سمت کارخانه سیلو کشیده شده بود، بعد از تعطیلی کارخانه سیلو، عملا بی‌استفاده شده است. به مرور و با آسفالت خیابان‌ها، بخش زیادی از خط ریل از بین رفت، اما آثاری از این خط آهن را در آذرآباد و گلابدره می‌توان دید.»
 البته قبل از آنکه خطوط راه‌آهن کشیده شود، خانه‌ای در اطراف آن نبود اما به مرور زمان، بافت مسکونی در این محدوده بیشتر و یکی‌یکی خانه‌ها در کنار خطوط راه‌آهن ساخته و زندگی لب خط متولد شد. در خاطرات بسیاری از اهالی نازی‌آباد می‌توان این را پیدا کرد که روزگاری وقتی قطار روی ریل به حرکت درآمد، برخی از کودکان و نوجوانان که آن روزها تفریح خاصی نداشتند به‌دنبال قطار می‌دویدند یا به طرف آن سنگ پرتاب می‌کردند. البته تماشای قطار نه فقط برای کودکان و نوجوانان که برای افراد پا به سن گذاشته هم جالب و تماشایی بود.