مجازات متجاوزان حریم رودخانه

فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار

بارندگی‌ها و رگبارهای بهاری این روزهای کشور و جاری‌شدن سیلاب در مشهد که متأسفانه خسارات جانی هم به‌دنبال داشت، خاطره تلخ سیل دهه60 تهران را بار دیگر در ذهن قدیمی‌های پایتخت زنده کرد. تهران البته پیش و پس از سال66 هم سیل‌های ویرانگر داشته که آخرین آن به لحاظ زمانی سیل امامزاده داوود در مرداد 1401 بود؛ اما سیل تجریش یا سیل دربند که مرداد سال66 در یکی از میادین مهم و پرتردد پایتخت رخ داد، از لحاظ سرعت گسترش، شدت وقوع و میزان تلفات و خسارات شوکه‌کننده بود و در ذهن مردم ماندگار شد با این‌حال هنوز از این تجربه تلخ  درس گرفته نشده است و در حریم ر ودخانه ساخت و سازهای بسیاری  انجام شده که با توجه به تفرجگاه بودن بسیاری از آنها می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد.

عضو شورای شهر: تجاوز به حریم رودخانه‌ها مهم‌ترین عامل سیل است
در تهران طی ادوار گذشته در حریم بعضی از رودخانه‌ها مثل کن و فرحزاد ساخت‌وسازهایی انجام شده  که همچنان در حال استفاده و بهره‌برداری است. از سوی مدیریت شهری تهران از ادوار گذشته تاکنون تلاش‌هایی برای برخورد با این موضوع صورت گرفته است؛ اما این سازه‌ها همچنان وجود دارند و می‌توانند در مواقع بارندگی شدید خطرات زیادی را متوجه شهروندان کنند. احمد صادقی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، دراین‌باره به همشهری گفت: ما در بحث سیل 2نکته مهم در حوزه شهری داریم. تجاوز به حریم رودخانه‌ها نخستین نکته است. حریم و بستر رودخانه همانگونه که از نامش پیداست بستر رود است و مخصوص گذر آبی است که شاید برخی از سال‌ها و شاید ده‌ها سال به دلایل مختلف ازجمله کم‌آبی و کم‌بارشی خشک شده باشد؛ اما توپولوژی منطقه به‌گونه‌ای است که هرگاه بارشی وجود داشته باشد، آب مجددا از همین مسیرها جریان پیدا می‌کند و به همین دلیل ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها باید با دقت خیلی زیاد انجام شود.

یک دهه است که ساخت‌وساز در حریم نداشته‌ایم
صادقی درباره وضعیت کنونی شهر تهران به لحاظ ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها افزود: طی یک دهه گذشته با توجه به ضوابط سختگیرانه‌ای که وضع شده است، شاهد ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها نبوده‌ایم؛ اما از دیرباز و از زمانی که ساخت‌وساز در حریم‌ رودها تابع ضابطه‌ای نبوده، ساخت‌وسازهایی انجام شده و باقی مانده است و درنتیجه در حال حاضر یکی از مهم‌ترین موضوعات آزادسازی حریم‌های رودخانه‌هاست.

تفرجگاه‌های موقت را تعطیل کردیم
عضو شورای شهر تهران به موضوع ساخت‌وسازهای موقت اشاره کرد و افزود: در کنار ساخت‌وسازهایی که به‌صورت دائم انجام شده، شاهدیم که سازه‌های موقت نیز به‌عنوان تفرجگاه در حریم رودخانه‌ها ایجاد شده است که تا آنجا که مطلعم، با توجه به اینکه می‌توانیم پیش‌بینی زمانی مناسبی درخصوص زمان بارش‌‌ها داشته باشیم، در زمان بارندگی‌های شدید این تفرجگاه‌ها تعطیل می‌شوند.

جلوگیری از تغییر کاربری حریم رودخانه‌ها
احمد صادقی، همچنین به تغییر کاربری حریم رودخانه‌ها به‌عنوان دیگر عامل خطرآفرین در زمان بارندگی‌های شدید اشاره کرد و ادامه داد: جز ساخت‌وسازهای دائم و موقت، بعضی مواقع حریم رودخانه را تغییر کاربری می‌دهند؛ به‌عنوان مثال حریم رودخانه قم را تبدیل به پارکینگ کردند و در سیلی که آمد، اگر از روز قبل پیش‌بینی و تخلیه نشده بود، آنجا هم فاجعه انسانی اتفاق می‌افتاد.

توجه به الزامات دوره ترسالی
احمد صادقی ، عضو شورای شهر تهران مدیریت سیل و سیلاب را در شرایط کنونی امری امکان‌پذیر و راحت توصیف کرد و افزود: این که در اتفاقات می‌گویند غافلگیر شدیم، خنده‌دار است؛ چون هم بارندگی قابل ‌پیش‌بینی است، هم مشخص است که بستر و حریم رودخانه کجاست. او تأکید کرد: با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی به‌نظر می‌رسد ما از خشکسالی گذشته‌ایم و در حال ورود به ترسالی هستیم؛ درنتیجه باید خود را برای چنین بارندگی‌هایی آماده کنیم.

مدیرکل حریم شهر تهران: مسئولیت حریم رودخانه‌ها با آبفاست
علی‌اکبر فسایی، مدیرکل حریم شهر تهران، نیز در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه مسئولیت حریم رودخانه‌ها با آبفا و وزارت نیرو است، گفت: با اینکه حریم رودخانه‌ها در حریم شهر قرار گرفته، مسئولیت آن با آبفاست و به ما ارتباطی ندارد. البته ما مکاتباتی با آبفا انجام داده‌ایم که پیش‌بینی‌ها و پیشگیری‌های لازم در مواقع بارندگی در حریم رودخانه‌ها انجام شود؛ اما به‌طور خاص در این زمینه مسئولیتی نداریم.

آبفا باید طرح دعوی کند
او در پاسخ به این پرسش که درحال حاضر مسئولیت ساماندهی ساخت‌وسازهای انجام‌شده در حریم رودخانه‌های دربند و دیگر حریم‌های رودخانه‌های تهران با کدام نهاد است، گفت: ما جلوی ساخت‌وساز را گرفته‌ایم و در سال‌های اخیر هم ساخت‌و‌سازی‌ نشده است؛ اما درباره جمع‌آوری رستوران‌هایی که از قدیم در این  حریم‌ها ساخته شده‌اند، آبفا باید طرح دعوی کند و بگوید که این مراکز در بستر و حریم رودخانه ساخته شده‌اند و باید جمع شوند. در این صورت ما می‌توانیم در این زمینه اقدام و به آنها کمک کنیم.

آبفا برای ساماندهی حریم رودخانه‌ها اقدامی نکرد
مدیرکل حریم شهر تهران درباره نتیجه مکاتباتی که در این خصوص با وزارت نیرو و آبفای تهران انجام شده نیز اظهار کرد: ما تقریبا هر سال مکاتباتی دراین‌باره داشته‌ایم که در این مکاتبات، ضرورت ساماندهی و آزادسازی حریم رودخانه کن که منطقه امامزاده داوود را هم شامل می‌شود، رودخانه درکه و همین‌طور حریم رودخانه دربند مورد تأکید قرار گرفته است؛ اما همچنان اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده و واکنشی از سوی آبفا دیده نشده است.