کارنامه پربار نویسنده عاشق
ناصر تکمیل‌همایون (۱401 – 1315)
کار ویژه: کتابشناسی تهران و مجموعه کتاب‌های محله‌های تاریخی تهران
زنده‌یاد ناصر تکمیل‌همایون را باید از تاریخ‌نگاران پرکاری دانست که درباره تهران کتاب‌های متعددی نوشته‌اند؛ نویسنده‌ای که بسیار خوش‌قلم بود و به تاریخ تهران به‌خصوص تاریخ دوران قاجار علاقه خاص داشت. او جامعه‌شناس، تاریخ‌نگار و استاد پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی بود. اغلب نوشته‌هایش پژوهش‌هایی در مورد تاریخ و جامعه‌شناسی دوران قاجار و مربوط به محله‌های قدیمی تهران است. توجه او به تهران و تاریخش تا حدی بود که همیشه شاگردانش از او می‌پرسیدند تهران را بیشتر دوست دارد یا زادگاهش قزوین را. مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه، که سال‌ها با مرحوم تکمیل‌همایون همکاری کرده می‌گوید:
« او تأثیر بسیار زیادی در پژوهش‌های تاریخی تهران داشت. سال ۱۳۷۷ با همکاری ناصر تکمیل‌همایون موفق شدیم نخستین نشریه خبری تهران را راه‌اندازی کنیم. البته این علاقه به تهران را او در دل افراد زیادی به‌خصوص دانشجویانش ایجاد کرد. با نظر او کتابخانه تخصصی تهران را راه‌اندازی کردیم و او حتماً هفته‌ای
2 بار به کتابخانه می‌آمد تا با علاقه‌مندان به تهران گفت‌وگو و آنها را راهنمایی کند. کار دیگر تکمیل‌همایون مربوط به برنامه‌های تهرانگردی بود که به‌مدت ۱۱ سال، هر جمعه برقرار بود.»
راه‌اندازی خانه‌ای برای پژوهشگران تهران یکی از دغدغه‌های ناصر تکمیل همایون بود. مهرشاد کاظمی دراین‌باره می‌گوید: «خیلی تلاش کرد تا خانه‌ای برای پژوهشگران تهران راه‌اندازی کند و خانه اتحادیه را برای این منظور انتخاب کرد.»
از مهم‌ترین آثار و تألیفات مرحوم ناصر تکمیل‌همایون درزمینه تهران‌پژوهی می‌توان به «کتابشناسی تهران» اشاره کرد. کاظمی درباره این کتاب می‌گوید: «کار بسیار جذاب و بزرگی است. همه کتاب‌هایی که درباره تهران نوشته و تألیف شده را گردآوری کرد. البته در چاپ جدید این کتاب سعی داشت کتاب‌های جدیدی که درباره تهران نوشته شده را نیز به مجموعه کتابشناسی تهران اضافه کند که متأسفانه نشد.»
کتاب تهران، کتابشناسی تهران، رویدادها و یادمان‌های تاریخی تهران، تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران از آغاز تا دارالخلافه ناصری، آب و نظام آبرسانی و آبیاری در تهران، کتاب محله کلیمیان تهران، کتاب‌های محله عودلاجان، دولاب و سنگلج از او منتشر شده است. به‌گفته کاظمی، همه اطلاعات و پژوهش‌های او درباره محله تاریخی چال‌میدان نیز انجام و تکمیل‌شده ولی اجل فرصت چاپ این کتاب را به او نداد.
مرحوم ناصر تکمیل‌همایون اعتقاد زیادی به پژوهش‌های میدانی داشت و برای نگارش آثارش حتماً سراغ محله‌های تهران می‌رفت و از نزدیک با سوژه‌های موردنظرش ارتباط می‌گرفت.
در همینه زمینه :
چهره روز
کوتاه‌تر از گزارش
گزارش تصویری