لشکرگاه افراسیاب

موضوع: حدود و تاریخچه دولاب
ویژگی: برخورداری از تکنولوژی پیشرفته پرشین‌ویل

روزگاری دولاب نه محله‌ای در شرق تهران، بلکه بزرگ‌ترین آبادی اطراف تهران به شمار می‌رفت؛ گستره‌ای وسیع که با چهار محله دولاب بالا، دولاب پایین، میان و عسگری شناخته می‌شد و پر بود از اراضی کشاورزی و باغ‌های سرسبز. سیدتقی هاشمی‌دولابی، یکی از اهالی قدیمی دولاب، درباره حدود دولاب کهن می‌گوید: «اگر آبادی بزرگ دولاب را با تقسیمات شهری امروزی قیاس کنیم، دولاب تاریخ تمام منطقه 14 و بخش‌هایی از مناطق 13 و 15 را دربرمی‌گیرد؛ اما تا دوران صفویه آبادی بزرگ دولاب روستایی وسیع از توابع ری بود و در همسایگی تهران قرار داشت و از جنوب به ری و از شرق هم به کوه‌های دوشان‌تپه که کشاورزان قدیمی دولاب به آن کوه‌سپاه می‌گفتند، می‌رسید.»
دولاب علاوه بر اینکه آبادی بزرگی بود بیخ گوش تهران قدیم، قدمت بسیار داشت؛ تا جایی که به گواه منابع مکتوب این آبادی از تهران نیز قدیمی‌تر است.علیرضا زمانی دراین‌باره می‌گوید: «رد پای نام دولاب در بسیاری از وقایع تاریخی و منابع مکتوب دیده می‌شود؛ از لشکرگاه افراسیاب در اساطیر باستانی ایران تا حمله محمود غزنوی به ری. با این بیان قدمت زندگی در دولاب از تهران هم بیشتر است و می‌توان گفت که قدمت این آبادی به بیش از هزار سال می‌رسد. گواه این مدعا دانشمندی به نام ابوالبشر دولابی است که هزار سال پیش در دولاب که روستایی در مجاورت ری بوده زندگی می‌کرده است.»
نام دولاب اگرچه با تاریخ تهران و ری گره خورده، اما در نقاط مختلف کشور نیز نامی آشناست؛ چراکه در شهرهای مختلف ایران از اصفهان تا قشم و کامیاران هم محله‌هایی به همین نام وجود دارد. برای رمزگشایی از این ماجرا باید سراغ ریشه نام دولاب و وجه تسمیه آن برویم. هاشمی می‌گوید: «واژه دولاب از دو واژه «دلو» و «آب» ساخته شده است.» زمانی هم دراین‌باره می‌گوید: «دلوآب یا دولاب تکنولوژی‌ پیشرفته‌ دوران هخامنشی است و از آن به تکنولوژی «پرشین ویل» هم یاد شده است.»