کارگران شهری در خط مقدم مقابله با آب‌گرفتگی

محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار

از روز چهارشنبه هفته گذشته، اخطار هواشناسی درباره بارندگی‌های ناگهانی منتشر شده بود و از همان زمان کارگران شهرداری آماده مقابله با آب‌گرفتگی بودند. جوی‌ها پاکسازی شدند و زباله‌ها را از درون کانال‌ها بیرون کشیدند تا اگر باران شدت گرفت، راه عبور آب باز باشد. باران شروع شد و آماده باش شهرداری مؤثر بود. کارگران در گوشه‌گوشه شهر آماده‌باش بودند و با خارج‌کردن دائمی زباله‌های شناور در نهر‌ها، به جز چند نقطه خاص در دیگر قسمت‌های شهری مشکلی از بابت آب‌گرفتگی به‌وجود نیامد. اما در این روز‌ها که شهر زندگی عادی خود را طی می‌کرد یکی از کارگران معاونت خدمات شهری شهرداری تهران، هنگام پاکسازی یک کانال آب در شرق پایتخت دچار حادثه مرگباری شد.

کارگران در عمق زمین
روزنامه همشهری در هفته‌های گذشته به برنامه شهرداری برای مقابله با آب‌گرفتگی پرداخته بود. شهرداری تهران 22منطقه و 122ناحیه دارد و به‌گفته مجید دیری، معاون آبراه‌ها و قنوات شهری اداره کل خدمات شهرداری تهران و هر ناحیه روزانه نزدیک به یک کامیون زباله از داخل کانال‌ها آب تخلیه می‌کند. وزن این زباله‌ها در‌ ماه به ۵۰۰تن معادل ۱۰۰مترمکعب می‌رسد.
کار جمع‌آوری به‌عهده کارگران خدمات شهری است. آنها نه‌فقط نهر‌ها بلکه کانال‌های زیرزمینی را هم تخلیه می‌کنند. این کانال‌های بتنی در عمق زمین ساخته شده‌اند و به دریچه‌هایی مجهز هستند تا در فصل گرم و با کاهش جریان آب، کارگران برای بازدید بتوانند وارد آنها شوند. بعضی از کانال‌های بزرگ‌تر امکان ورود ماشین‌آلاتی مانند لودر‌های کوچک را دارند که کار جمع‌آوری شن و ماسه را انجام می‌دهند اما بیشتر این تونل‌ها باید به‌دست کارگران و با ابزار‌های ساده پاکسازی شوند. وقتی ابعاد تونل به ارتفاع یک‌متر و ۲۰سانتی‌متر و عرض۸۰سانتی‌متر می‌رسد کارگرها مجبور هستند با قد خمیده در این کانال‌ها حرکت و با سطل‌ رسوب‌، ‌لجن‌ و زباله‌ها را جمع کنند و به روی زمین بفرستند. اگرچه بیشتر حجم این زباله‌ها را اشیای پلاستیکی و مخصوصا ظرف، بطری و کیسه‌های پلاستیکی تشکیل می‌دهند اما گاهی جعبه میوه، تایر کهنه و مبلمان خانگی هم در آنها پیدا می‌شود که مسیر را کاملا مسدود می‌کند. رسوب‌برداری کامل در تابستان‌ها انجام می‌شود اما هر وقتی که احتمال بارندگی پیش بیاید، کارگران خدمات شهری مناطق و نواحی به پاکسازی جوی‌ها می‌پردازند. اگر در زمستان و بهار باران بیاید و باعث آب‌گرفتگی خیابان‌ها شود باید کارگران زباله‌ها را بیرون بکشند و مسیر آب باز شود. تلاش کارگران در این مواقع گاهی باعث وقوع حادثه برای آنها می‌شود.

50کامیون زباله در ماه
اگر وزن باری که هر کامیون عادی حمل می‌کند 10تن باشد، ماهانه 50کامیون زباله از کانال‌های تهران بیرون کشیده می‌شود تا جریان عادی انتقال آب‌های سطحی بدون مانع برقرار باشد. این حجم عظیم زباله‌ها به همت کارگرانی پاکسازی می‌شود که هر سال تصاویری از تلاش‌های آنها در شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد. گهگاه حوادثی رخ می‌دهد که اهمیت کار آنها را یادآوری می‌کند. صبح شنبه، پانزدهم اردیبهشت، بارندگی‌ها باعث بروز تند‌آب، انسداد و گرفتگی در یکی از شبکه‌های دسترسی به کانال جنوب‌شرقی تهران و در داخل فضای سبز بزرگراه بعثت نزدیک به میدان بسیج شد. بنا بر اطلاعیه شهرداری منطقه١۵ کارگران اداره مسیل‌های منطقه برای رفع گرفتگی شبکه آبرسانی به محل اعزام شدند تا کانال را باز کنند اما حجم و فشار آب زیاد، باعث سقوط یکی از کارگران پیمانکار اداره مسیل‌ها و قنوات منطقه به داخل شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی متصل به کانال سرخه حصار شد.