دریاچه ارومیه؛ آبی‌تر از همیشه

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

این لطفی است که آسمان به دریاچه ارومیه دارد و حالا در حدود نیمه اردیبهشت آب به ۲.۳۴ میلیارد مترمکعب رسیده است. این میزان نسبت به سال قبل در همین زمان ۳۱۰ میلیون مترمکعب بیشتر است.
وزارت نیرو از زمانی که بارش‌های امیدبخش بهاره شروع شد تا‌کنون 200میلیون مترمکعب از پشت سد‌ها برای دریاچه ارومیه رها کرده ‌است. امسال روند افزایش سطح دریاچه به ‌دلیل بارش‌های خوب بهاره، تثبیت شده است. برای دریاچه‌ای که سالانه بین ۹۰۰ تا ۱۱۷۰ میلی‌متر یا بین ۲ تا ۳ میلیارد مترمکعب تبخیر دارد، پایدار نگه‌داشتن این آب در دریاچه کار بسیار دشواری است. هر چه هوا گرم‌تر باشد، تبخیر نه‌تنها در دریاچه ارومیه که در مخزن سد‌های منطقه نیز بیشتر می‌شود.

رهاسازی ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب  
احمد قندهاری، سرپرست حوضه آبریز دریاچه ارومیه: یکی از مهم‌ترین اقدام‌های مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه با وجود وضعیت نامساعد بارش‌ها در حوضه آبریز ارومیه در ۶‌ماه نخست سال، حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از‌سدهای حوضه آبریز بود که‌ رهاسازی و جریان آن به‌ سوی دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری ‌ روان شد. در ادامه با توجهی ‌به وضعیت مناسب‌تر بارش‌های بهاری جریان رهاسازی از سدهای حوضه و کانال انتقال آن به دریاچه افزایش قابل‌ توجه یافته است؛ به‌طوری‌که تا پایان فروردین‌ماه بالغ بر ۵۸۰ میلیون مترمکعب آب، رهاسازی و انتقال آب انجام گرفت. براساس برنامه‌های در دست انجام، رهاسازی آب از سدهای حوضه به‌خصوص سدهای بوکان و مهاباد همچنان ادامه دارد؛ درصورت مساعد بودن شرایط، این اقدام تا پایان نیمه اول اردیبهشت‌ماه ادامه خواهد یافت. همه این فعالیت‌ها سبب شد که هم‌اکنون تراز دریاچه ارومیه به رقم ۱۲۷۰.۵۳ متر، به وسعت ۱۷۹۰ کیلومترمربع و به حجم ۲.۳۴ میلیارد مترمکعب برسد. تأمین نیاز زیست‌محیطی تالاب‌های اقماری نیز به بیش از ۸۰ میلیون مترمکعب (۱۵ میلیون مترمکعب بیشتر از برنامه) محقق شده است. اقدام‌های بسیاری باید انجام داد که نیازمند همکاری طیف وسیعی از آحاد جامعه و دولت به‌خصوص کشاورزان منطقه و وزارتخانه جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط‌ زیست و سازمان برنامه ‌و بودجه با وزارت نیرو است تا فرایند تعریف شده که با ترمیم و بهسازی آغاز می‌شود، به احیای دریاچه ارومیه منجر شود.

حال دریاچـــه ارومیه  چطور است؟
حال دریاچه بهتر از روزگاری که ۳۲ میلیارد مترمکعب آب داشت، نیست ولی اجرایی‌شدن برخی برنامه‌ها، پروژه‌ها و سیاست‌ها کمی اوضاع را تغییر داده است. پس از اجرای عملیات سد کانی‌سیب و تونل انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه در دولت سیزدهم و جاری‌شدن آب به ‌سوی دریاچه ارومیه، به همراه عملیات رهاسازی آب سدهای حوضه و عدم‌آبگیری انهار زراعی در فصل غیرکشت، بخش قابل‌توجهی از پیکره دریاچه ارومیه از خشکی خارج و پرآب شد؛ در نتیجه اگرچه وضعیت دریاچه ارومیه با روزهای اوج خود فاصله دارد، اما ثبات نسبی وضعیت نسبت به ‌مدت مشابه امیدوار‌کننده است. سال آبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با کم‌بارشی آغاز شد و بارش‌ها چندان قابل‌توجه نبود. این موضوع سبب شد برنامه منابع، مصارف و تأمین نیاز زیست‌محیطی دریاچه ارومیه تحت شرایط بارش، بدبینانه تنظیم شود. به‌هرحال با سپری‌شدن پاییز و شروع زمستان به‌خصوص در بهمن سال ۱۴۰۲، بارش‌های مناسبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به وقوع پیوست و این مهم موجب شد که تا پایان فروردین ۱۴۰۳ به‌ اندازه کل بارش سال آبی گذشته، این حوضه منتفع شود.