فرهنگ سلامت خانواده وتغذیه سالم

آرش نهاوندی؛ روزنامه‌نگار

روز «سلامت خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی» عنوان یکی از روزهای «هفته سلامت» را به‌خود اختصاص داده است. خانواده سالم با فرهنگسازی در مورد سلامت، این امکان را به اعضایش می‌دهد که بهترین تصمیم‌ها را درخصوص سلامتی خودشان بگیرند. آموزش‌های مرتبط با تغذیه سالم، مراقبت از بدن و روح و تدابیر مربوط به پیشگیری از بیماری‌ها بخشی از این فرهنگ سلامت در خانواده هستند که درباره‌اش با مریم مظاهریون، متخصص تغذیه بالینی و رژیم‌درمانی و عضو انجمن تغذیه ایران، به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
با توجه به اینکه در هفته سلامت هستیم، چه دلیلی سبب نامگذاری یکی از روزهای این هفته تحت عنوان «سلامت خانواده، غذای سالم و ورزش همگانی» شده است؟
همانگونه که مطلع هستید، تهیه غذای سالم یکی از ارکان اصلی سلامت هر فرد به ‌شمار می‌رود و تصور من این است که بانوان نقش اصلی را در این زمینه عهده‌دار هستند. اگر بتوانیم به مادران و خانم‌های خانه‌دار در زمینه تغذیه سالم آموزش دهیم، گام بلندی در این زمینه برداشته‌ایم. در درجه اول آموزش به خانواده اهمیت دارد و بعد محل‌های دیگری که فرد به آنها وارد می‌شود، مانند مهدکودک‌ها و مدارس. پس در مرحله بعد تمرکز اصلی باید روی آموزش در مهدکودک‌ها و مدارس باشد.
درباره مراکز و مراحل دیگر آموزشی هم توضیح می‌دهید؟
از دیگر مراکزی که می‌توانیم آموزش‌ها را در آنها آغاز کنیم محل‌های کار و ادارات هستند. متأسفانه بارها دیده شده غذاهایی که برای کارمندان تهیه و طبخ می‌شود کیفیت خوبی ندارند. اکنون اکثر افراد ناگزیرند یا در محل کار غذا بخورند یا از رستوران‌های اطراف محل کار خود غذا تهیه کنند. اگر غذاهایی که ادارات، سازمان‌ها و ارگان‌ها برای پرسنل خود درنظر می‌گیرند غذای سالمی باشد، سلامت کارمندان تضمین می‌شود.
آیا پیروی از یک رژیم غذایی صحیح و سالم هزینه‌بر نیست؟
اگر واقعا کلاه خود را قاضی کنیم و مشاهده کنیم که در طول هفته‌ها و ماه‌ها چقدر مواد غذایی ناسالم مانند انواع شیرینی‌ها، تنقلات، چیپس و پفک و انواع نوشابه‌های شیرین، آب‌میوه‌های صنعتی دریافت می‌کنیم و از مصرف این غذاها و تنقلات ناسالم پرهیز کنیم، می‌توانیم هزینه‌ای را که پیش‌تر صرف آنها می‌کردیم به تهیه مواد غذایی سالم اختصاص دهیم.
در این سرفصل ویژه به ورزش همگانی نیز اشاره شده است.
مورد دیگری که دیده می‌شود کم‌تحرکی است. ساعات خیلی طولانی حضور در ترافیک سنگین شهری باعث می‌شود افراد تحرک کمی داشته باشند. کم‌تحرکی عامل بروز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله کبد چرب، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و مشکلات اسکلتی (استخوانی) است. اگر بتوانیم در کنار تغذیه سالم حداقل روزانه 20 تا 30دقیقه به فعالیت ورزشی اختصاص دهیم و در آخر هفته‌ها به همراه خانواده ورزش‌های خیلی ساده‌ای مانند رفتن به پارک‌، کوهستان و بازی‌های گروهی را مدنظر قرار دهیم تا حد زیادی می‌توانیم از بیماری‌های کبد چرب و دیابت که روند ابتلا به آنها با سرعت بسیار بالایی در حال افزایش است، پیشگیری کنیم.
آیا آمار دقیقی از میزان چاقی در ایران وجود دارد؟
نتایج بررسی‌هایی که در سال1401 انجام شده نشان‌دهنده آن است که روند شیوع چاقی از سال1359 تا بهمن سال1401 تقریبا 5.5برابر شده است. براساس آماری که آبان‌ماه1402 ارائه شده حدود 60درصد از افراد 20سال به بالا در کشور مبتلا به چاقی هستند که در کلانشهرهایی مانند تهران این آمار به 70درصد هم می‌رسد. مهم‌ترین دلایل افزایش میزان چاقی در کشور هم کم‌تحرکی و دریافت غذاهای ناسالم است.
غذای سالم و ورزش چه نقشی در بهبود خلق و خو و جلوگیری از پرخوری عصبی دارند؟
امروزه ثابت شده که تحرک بدنی باعث سلامت قلب و عروق، کنترل پیشروی بیماری کبد چرب و کاهش خطر ابتلا به دیابت، افزایش قدرت عضلات، پیشگیری از پوکی استخوان، کاهش فشار خون، کاهش اثر ابتلا به برخی از سرطان‌ها و از همه مهم‌تر، بهبود خلق و خو می‌شود. خیلی از مراجعین ما می‌گویند که دچار پرخوری عصبی هستند. ورزش یکی از بهترین ابزارها برای کنترل پرخوری عصبی است به‌دلیل اینکه زمانی که ورزش می‌کنید، خلق و خوی شما بهبود پیدا می‌کند، هورمون‌های مرتبط با کاهش افسردگی و افزایش سرخوشی در بدن ترشح می‌شود و به مرور زمان و به‌طور مستقیم باعث کاهش پرخوری عصبی و در نتیجه کاهش وزن می‌شود.
چه توصیه‌ای برای فرهنگسازی‌ در زمینه تغذیه سالم و ورزش همگانی در جامعه دارید؟
در درجه اول، آموزش اهمیت دارد. اگر مادری در زمینه تغذیه سالم و فعالیت بدنی آموزش ببیند به کودک و همسر خود نیز می‌تواند آموزش دهد. مرحله بعدی آموزش به مسئولان مهدکودک‌ها و مدارس است تا غذا و میان‌وعده‌های سالم به کودکان ارائه دهند. بنابراین مربیان بهداشتی که در مدارس هستند و افرادی که مسئول برنامه‌ریزی منوهای غذایی بچه‌ها هستند باید به مواردی برای تهیه غذای سالم توجه داشته باشند. مرحله بعد نیز ارگان‌ها و نهادها هستند که باید غذای سالم در اختیار کارمندان خود بگذارند. به‌جای تهیه غذاهای ارزان و بی‌کیفیت، غذاهای باکیفیت و سالم در اختیار کارمندان خود قرار دهیم که سلامت آنها تضمین شود و بازده کاری‌شان در مؤسسه یا نهادی که در آن کار می‌کنند افزایش یابد.