ضربه والدین به دندان کودکان

پروانه بندپی-روزنامه‌نگار

مراقبت از دندان‌های شیری آنقدر اهمیت دارد که می‌تواند بر سرنوشت دندان‌های دائمی فرد نیز اثر بگذارد. درحالی‌که خیلی از والدین تصور می‌کنند دندان‌های شیری به‌دلیل موقتی بودن، نقش کم‌اهمیتی در دهان دارند و پوسیدگی آنها نیز اهمیتی ندارد، متخصصان تأکید دارند که دندان‌های شیری از همان زمان که جنین در رحم مادر است، تشکیل می‌شوند و شکل می‌گیرند. بنابراین این دندان‌ها اهمیت بسیار زیادی دارند و نه‌تنها در دوران کودکی، بلکه از دوران جنینی باید مراقب دندان‌های کودک بود. ناآگاهی بسیاری از والدین درباره ماهیت دندان‌های شیری منجر به بالا رفتن آمار پوسیدگی دندان‌های شیری در کشور شده است؛ به‌طوری‌که طبق آمارهای موجود، بیش از ۸۰درصد کودکان ۵ تا ۶ساله حداقل ۵دندان شیری پوسیده، پرشده یا کشیده‌شده دارند.

زمان نخستین چکاپ دندان کودکان
خیلی از کودکان تا سنین 8–7سالگی حتی یک‌بار نزد دندانپزشک برده نمی‌شوند. درحالی‌که دندانپزشکان تأکید دارند که به‌دلیل سرعت بالای روند پوسیدگی دندان در کودکان، والدین باید آنها را هر 4 تا 6 ‌ماه یک‌بار نزد دندانپزشک ببرند؛ حتی اگر مشکلی در دندان و دهان کودک مشاهده نشود. دکتر مصطفی محاوری، متخصص دندانپزشکی کودکان و فلوشیپ ارتودنسی به همشهری می‌گوید: نخستین چکاپ دندانپزشکی کودکان باید حداقل در یک سالگی انجام شود، اما متأسفانه در ایران چکاپ دندان کودکان عمدتا جدی گرفته نمی‌شود و کودک را تا      7–6سالگی  پیش دندانپزشک نمی‌برند. خیلی از والدین می‌گویند کودک‌مان تا حالا مشکل یا درد نداشته و برای همین او را نیاوردیم! درحالی‌که قبل از شروع درد و بروز پوسیدگی باید او را بیاورند و البته برعکس، کودکان زیادی هم داریم که اصلا پوسیدگی دندان ندارند و این نشان‌دهنده آگاهی بالای والدین آنها درباره دندان‌های شیری است.

پوسیدگی دندان‌های شیری عوارض هم دارد؟
این دندانپزشک در پاسخ به این سؤال که آیا پوسیدگی دندان کودکان می‌تواند بر سایر اعضای او نیز تأثیر داشته باشد، توضیح می‌دهد: اگر کودک استعداد یا زمینه بیماری‌ای مثل مشکل قلبی و دریچه‌ای را داشته باشد، پوسیدگی دندان می‌تواند باعث بروز عوارضی در او شود، اما کودکانی که بیماری خاصی ندارند، میکروب‌های پوسیدگی دهان نمی‌تواند بر سایر اعضای بدن آنها اثر بگذارد.

مراقبت را از کی شروع کنیم؟
مراقبت از دندان‌های کودک از همان دوران بارداری مادر شروع می‌شود؛ چون از همان زمان است که دندان‌های شیری تشکیل می‌شوند و فرم می‌گیرند و مینا و تاج روی دندان شکل می‌گیرد. این مطلب را دکتر محاوری عنوان کرده و تأکید می‌کند: اگر مادر در دوران بارداری تغذیه مناسبی داشته باشد که منجر به ساخت بافت دندان‌های جنین ‌شود، به تشکیل صحیح دندان‌ها و استحکام آنها کمک می‌کند. این متخصص دندانپزشکی کودکان ادامه می‌دهد: حتی بعضی از دندان‌های دائمی مثل دندان آسیاب بزرگ اول که حدود 6سالگی رویش پیدا می‌کند و تا آخر عمر در دهان وجود دارد، شکل‌گیری‌اش در دوره جنینی شروع می‌شود و اگر نقصی وجود داشته باشد، بعدها خود را نشان می‌دهد.
دکتر محاوری می‌گوید: بعد از تولد هم هر سال بخشی از دندان‌ها تشکیل می‌شوند؛ مثلا دندان‌های عقل در 12 تا 15سالگی تشکیل می‌شوند. بنابراین در تمام دوران زندگی تغذیه مناسب می‌تواند بر تشکیل و استحکام تاج دندان‌ها تأثیر بگذارد.

این کودکان پرخطر محسوب می‌شوند
کودکانی که در طول روز یک تا 2بار مصرف مواد قندی دارند، جزو گروه کم‌خطر محسوب می‌شوند؛ یعنی پوسیدگی در دندان‌های آنها کمتر رخ می‌دهد. کودکانی که 2 تا 3بار و حداکثر 4بار مصرف مواد قندی دارند، در گروه ریسک و خطر متوسط قرار می‌گیرند و کودکانی که بیش از 4بار مصرف دارند، جزو گروه خیلی پرخطرند؛ یعنی این کودکان در سن         8-7سالگی همه دندان‌هایشان پوسیده شده است.
دکتر محاوری با اشاره به این دسته‌بندی تأکید می‌کند که مصرف مواد قندی باید محدود شود تا ذائقه کودک به خوردن مواد شیرین و حتی مواد شور عادت نکند. اینکه بگوییم بچه‌ها شکلات و شیرینی دوست دارند، قابل‌قبول نیست.به‌گفته این دندانپزشک کودکان، مواد قندی شامل همه خوراکی‌های شیرین می‌شود؛ میوه، آبمیوه، شکلات، چای شیرین، عسل، بیسکوئیت و... .


چه زمانی برای ارتودنسی کودکان اقدام کنیم؟


دکتر مصطفی محاوری، متخصص دندانپزشکی کودکان و فلوشیپ ارتودنسی: درباره ارتودنسی کودکان قبلا توصیه این بود که اجازه دهیم همه دندان‌های شیری کودک بیفتند و دائمی‌ها دربیایند و در 12 تا 14سالگی برای این کار اقدام شود، ولی به‌دلیل شکل گرفتن مسیر رویشی دندان‌ها دیگر نمی‌شد خیلی کار خاصی انجام داد. درضمن معمولا نیاز می‌شد که یک‌سری دندان‌های دائمی کشیده و فدا شوند تا ارتودنسی انجام شود، اما الان درمان ارتودنسی کودک در نخستین فرصت ممکن باید انجام شود.
ممکن است یک کودک تا 12سالگی همکاری نکند، اما اگر همکاری‌اش خوب بود، حتی در 4سالگی هم می‌توان ارتودنسی را برای او انجام داد. این درمان چون پایه‌ای است، کاملا جواب می‌دهد و رویش دندان‌ها هم مسیر مناسبی خواهد داشت. پس درمان زودهنگام اهمیت ویژه‌ای دارد. توصیه می‌شود که نخستین چکاپ ارتودنسی در 5 تا 6سالگی کودک انجام شود که اگر نیاز بود، درمان زودتر شروع شود.

4باور غلط در مورد دندان‌های شیری
4باور غلط در مورد دندان‌های شیری وجود دارد که بهتر است والدین آنها را بدانند و برای همیشه آنها را از ذهن خود پاک کنند.

دندان‌های شیری مهم نیستند:‌ اگرچه دندان‌های شیری بالاخره یک روز می‌افتند، اما‌ برای بهداشت دهان کودک بسیار مهم هستند. این دندان‌ها نه‌تنها جا را برای رشد صاف دندان‌های اصلی حفظ می‌کنند، بلکه کمک می‌کنند تا ساختار صورت درست رشد کند و کودک تغذیه درستی داشته باشد و مواد مغذی مناسب را دریافت کند.

خراب شدن دندان‌های شیری مهم نیست: شاید شنیده باشید که دندان‌های بچه‌های کم‌سن اصلا خراب نمی‌شود ‌یا اگر خرابی هم وجود داشته باشد، اهمیت چندانی ندارد، اما شایعات درست نیستند. کرم‌خوردگی نه‌تنها دردناک است، بلکه می‌تواند باعث باد کردن و حتی عفونت لثه شود؛ ضمن اینکه کودکانی که دندان‌های شیری خراب دارند، ۳برابر بیشتر در خطر خراب شدن دندان‌های دائمی هستند.

لازم نیست دندان‌های کودک را مسواک بزنید باید حتی قبل از درآمدن نخستین دندان کودک، برایش مسواک بزنید. از یک پارچه نرم و مرطوب یا گاز استفاده کنید و روی لثه‌های او بکشید تا باکتری‌های آن را کم کنید و مانع از کرم‌خوردگی آنها در آینده شوید. وقتی هم دندان‌ها درآمدند، کمک کنید تا کودک مسواک زدن در روز با مقدار بسیار کمی خمیردندان عادت کند.درضمن مسواک‌های مخصوص وراحتی هم برای کودکا‌ن‌عرضه شده‌اند. مثل مسواک‌هایی که نیم دایره ای شکل هستند.


لازم نیست کودک را پیش دندانپزشک ببرید: برداشت غلطی در ایران رایج است که می‌گویند نیازی نیست کودک را قبل از ۳سالگی یا قبل از درآمدن همه ۲۰دندان شیری‌اش به دندانپزشکی ببرید. کارشناسان توصیه می‌کنند بچه‌ها را بعد از درآمدن نخستین دندان یا دست‌کم در یک‌سالگی نزد دندانپزشک ببرید.

13توصیه خیلی مهم و کاربردی
دکتــــــــــــــرمحــــــــــــــــاوری متخصص دندانپزشکی کودکان، 13توصیه مهم برای مراقبت از دندان‌های شیری کودکان ارائه می‌دهد که بسیار کاربردی هستند.