نمای نزدیک
نفس شهرتنگ‌تر می‌شود
همشهری چگونگی حفظ فضای سبز شهری را بررسی می‌کند
امیر امین‌الرعایایی| اصفهان- خبرنگار:
اصفهان یکی از بی‌نظیرترین شهرهای جهان است که هم از لحاظ فضای سبز خطی و هم بهداشت محیطی در نوع خود منحصر به فرد به شمار می‌آید؛ به گونه‌ای که توانسته بالاترین رتبه را از نظر سرانه فضای سبز میان کلان‌شهرهای کشور به خود اختصاص دهد. در این بین می‌توان به بوستان‌های کناره زاینده‌رود که به بوستان‌های ساحلی هم مشهور هستند از جمله ناژوان، سعدی، زاینده‌رود، کودک، ملت، آیینه‌خانه، آبشار، مشتاق و باغ گل‌ها و بوستان‌های غیرساحلی همچون قلمستان، نقش‌جهان، استقلال، باغ فدک، باغ غدیر و پارک امام رضا(ع) اشاره کرد، اما در سال‌های اخیر با توجه به بحران‌های متعدد آبی و خشکسالی‌های پی‌در‌پی حیات این گنجینه‌های سبز نیز به خطر افتاده و با خشک شدن زاینده‌رود، روزبه‌روز به شمار درختان کهنسال خشکیده شهر افزوده می‌شود، درختانی که حالا بخشی از هویت نصف جهان شده‌اند، اما بر اساس شواهد موجود، شرایط بحرانی آب در اصفهان طی ۴۰۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده به طوری که می‌توان گفت تاکنون این شهر چنین شرایطی که رودخانه زاینده‌رود یک سال به صورت مداوم خشک شده باشد را تجربه نکرده است. در این شرایط نگهداشت درختان 100 ساله شهر سخت شده و اکنون در حاشیه زاینده‌رود ۱۵۵ اصله درخت که عمری بین ۴۰ تا ۸۰ سال دارند، به دلیل نبود جریان آب در رودخانه خشک
شده‌اند.
مرگ فرسایشی در انتظار فضای سبز
معاون خدمات شهری شهردار اصفهان تنها امید نفس کشیدن شهر را حفظ این گونه‌های گیاهی می‌داند و می‌گوید: اگر به این موضوع توجه نشود دچار یک مرگ فرسایشی خواهیم شد؛ بنابراین نباید پساب را آبی غیرمتعارف تلقی کنیم بلکه باید آن را به‌عنوان آبی قابل اصلاح و انتقال به شبکه آبیاری فضای سبز در نظر بگیریم تا دغدغه آبیاری درختان شهر بر طرف شود. «حیدر قاسمی» بیان می‌کند: کارگران فضای سبز شهری نیز نقش مؤثری در آبیاری و استفاده بهینه از آب دارند و باید هنگام آبیاری توجه بیشتری داشته باشند تا از هدررفت آب جلوگیری شود.
فضای سبز عامل تنفس سالم شهروندان است. از این رو نباید اساس حیات شهر دچار مشکل شود. علی‌رغم همه بحران‌های خشکسالی، باید توجه داشت فضای سبز شهر اصفهان از زمان صفویه دارای حقابه بوده و نمونه بارز آن مادی‌های موجود شهر اصفهان است؛ بنابراین با وجود این که تاکید می‌شود آب کم است، به همان‌اندازه که آب وجود دارد باید از حقابه درختان دفاع کرد.
تب کم‌آبی
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان می‌گوید: این روزها کاهش منابع آبی باعث شده فضای سبز شهر در تب کم‌آبی بسوزد و چاه‌های آب به عنوان تنها منبع در اختیار فضای شهری، دچار افت شدید شود.
«فروغ مرتضایی‌نژاد» با بیان این که در پارک‌های ایثارگران و مشتاق چاه‌ها به شدت دچار افت سطح آب شده است، می‌افزاید: شرایط به گونه‌ای است که آبیاری درختان این پارک‌ها با استفاده از تانکر علی‌رغم هزینه‌های زیادی که به همراه دارد، انجام می‌شود. مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان اظهار می‌کند: آبی که با تانکر هدایت می‌شود کیفیت بالایی ندارد؛ از این رو در نظر داریم از هم‌اکنون برای استفاده و تصفیه پساب برنامه‌ریزی کنیم تا در آینده با مشکلی مواجه نشویم. مرتضایی‌نژاد ادامه داد: در تیرماه امسال خزان زودرس درختان چنار پارک ایثارگران را شاهد هستیم؛ البته درختان چنار این پارک از سال‌های گذشته دچار مشکل شده بود. وی با تاکید بر کاشت درختان و گونه‌های گیاهی مقاوم به شرایط خشکی و با نیاز آبی کم هنگام واکاری‌ها می‌گوید: سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان بی‌شک برای واکاری درختان در شرق اصفهان و کوه نخودی از گونه‌های کم نیاز آبی استفاده می‌کند.
تأمین آب پایدار برای اصفهان ضروری است
مرتضایی‌نژاد یادآور می‌شود: اکنون ۴۰درصد آبیاری فضای سبز شهر اصفهان با روش آبیاری تحت فشار انجام می‌شود، البته مقرر شده درختان کهنسال واقع‌شده در کنار مادی‌ها با روش قطره‌ای و ماهانه یک‌بار به روش غرقابی آبیاری شود، اما به هر حال باید در نظر داشت اگر برای اصفهان، آب پایدار تامین شود بالاترین کمک را به شهر کرده‌ایم.
وی با توجه به ادامه بحران کم‌آبی از خشک شدن ۳۰ درصد چاه‌های در اختیار شهرداری اصفهان خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: دبی بسیاری از چاه‌ها کاهش یافته و آب بعضی چاه‌ها شور شده است و نمی‌تواند برای آبیاری فضای سبز استفاده شود؛ بنابراین شهرداری توافقی را با شرکت آبفا انجام داده تا در صورت حاد شدن شرایط بحران کم‌آبی، ۱۵ حلقه چاه مطلوب خود را در اختیار بخش آشامیدن قرار دهد و در ازای آن پساب در اختیار شهرداری قرار گیرد. فضای سبز تبلور طراوت، سر زندگی و زیبایی است و همین ویژگی‌هاست که باعث شده بهشت بی‌همتایی در دل اقلیم کویری کشور به نام اصفهان شکل گیرد، اما با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد باید با توسعه فضای سبز خانگی، جایگزین کردن گونه‌های مقاوم به خشکی به جای گونه‌های آب‌بر، مکانیزه کردن سیستم‌های آبیاری، توزیع و پراکندگی متوازن در مناطق پانزده‌گانه شهری و فرهنگ‌سازی مناسب در مورد حفظ و نگهداری از درختان و فضای سبز راهکارهای مؤثری در این زمینه به نظر می‌رسند تا علاوه بر تأمین آب مورد نیاز آن‌ها و مدیریت بهینه مصرف آب، همچنان اصفهان سبز بماند.
درختان هم حقابه دارند
«فروغ مرتضایی‌نژاد»، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان در مورد حقابه شهر اصفهان در طومار شیخ بهایی می‌گوید: اصفهان مدیون شیخ بهایی است، نیمه‌ای از اصفهانِ نصف جهان مربوط به مادی‌های شهر است که با درختان کنار خود به شهر هویت داده است.
چهار سهم از حقابه در طومار شیخ بهایی متعلق به درختان این شهر است، بر این اساس تاکید داریم این حقابه به شهر تعلق گیرد؛ البته از طریق مسئولان بالادستی اقدامات خوبی در دست انجام است.
وی با بیان این که طرح استفاده از آب خاکستری (پسماند) نیز در دستور کار این سازمان قرار گرفته و مکاتبات آن با معاونت شهرسازی و معماری انجام شده است، می‌گوید: به هر حال ریشه درختان کهنسال در آب بوده و نمی‌توان آن‌ها را با روش غرقابی آبیاری کرد؛ البته استاندار اصفهان قول داده آب را به هر شکلی شده فراهم کند، اما به هر حال باید بعد از موضوع شرب، دغدغه حفظ فضای سبز شهر را نیز داشته باشیم.
