گزارش
اخلاق‌مداری ایران در میدان
عملیات «وعده صادق» نشان داد جمهوری اسلامی حتی در صورت ضرورت اقدام نظامی، «مسئولانه» و «اخلاقی» با دشمن خود می‌جنگد
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
عملیات «وعده صادق» ایران علیه اهداف نظامی در سرزمین‌های اشغالی در شرایطی همچنان در کانون توجه محافل سیاسی و رسانه‌های بین‌المللی قرار دارد که با وجود ویژگی‌های منحصربه‌فرد این عملیات از جنبه فنی– نظامی، «پاسخ مسئولانه و اخلاقی» تهران به تل‌آویو از محوری‌ترین جنبه‌های مطرح در تحقق «وعده صادق» است. اگرچه مقام‌ها و رسانه‌های غربی– صهیونیستی طی روزهای اخیر تلاش کرده‌اند عملیات «وعده صادق» را «حمله» ایران به رژیم صهیونیستی القا کنند، اما واقعیت این است که این عملیات پاسخ مشروع ایران به حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به ساختمان کنسولگری جمهوری‌اسلامی در دمشق بود که با وجود نقض همه اصول حقوقی و انسانی ازسوی تل‌آویو، با پاسخ مسئولانه و اخلاقی ایران همراه شد.زیر ضربه قرار گرفتن اهداف نظامی در سرزمین‌های اشغالی با کمترین میزان تلفات انسانی و جلوگیری از آسیب رسیدن به مردم عادی، نشان داد جمهوری‌اسلامی با اینکه عبور از خطوط قرمز منافع و امنیت ملی خود را برنمی‌تابد، همواره، حتی در مواجهه و مقابله با دشمنان ددمنش خود، به اصول اخلاقی و انسانی جنگ پایبند است. بررسی عملکرد جمهوری‌اسلامی در رعایت «اخلاق جنگ» از یک‌سو و نگاهی به جنگ‌های رخ‌داده در منطقه و جهان، به‌ویژه توسط مدعیان غربی، ازسوی دیگر، سبب شده امروز تحلیلگران بین‌المللی براین اعتقاد باشند که جمهوری‌اسلامی تنها کشوری است که حتی درصورت بروز ضرورت انجام اقدام‌های نظامی مقابله‌ای، «مسئولانه» و «اخلاقی» با دشمن خود می‌جنگد. طی دهه‌های گذشته، همواره شاهد نمودهای مختلفی از چنین رویکردی بوده‌ایم که در ادامه به بررسی جنبه‌های مختلف آن می‌پردازیم.
1
تلاش دیپلماتیک برای پیشگیری از جنگ
جمهوری‌اسلامی طی دهه‌های گذشته در مواجهه با چالش‌ها و تنش‌های منطقه‌ای که ضرورت برخورد نظامی و مقابله را گریزناپذیر کرده، از هیچ تلاش دیپلماتیکی به‌منظور کاهش تنش‌ها و یافتن راه‌های مناسب و مؤثر برای جلوگیری از جنگ یا درگیری نظامی فروگذار نکرده‌است. براین اساس هم بود که طی روزهای اخیر دستگاه سیاست‌خارجی ایران در رایزنی با سازمان‌های بین‌المللی و مقامهای منطقه‌ای و جهانی، تلاش‌های گسترده‌ای به‌منظور جلوگیری بین‌المللی از شرارت‌های تل‌آویو انجام داد، اما با عدم‌همراهی دولت‌های غربی، حمله نظامی ایران اقدامی گریزناپذیر بود.
2
ابتکارات مستمر برای صلح
شرارت‌ها و حملات تروریستی رژیم صهیونیستی علیه اهداف و اشخاص ایرانی در منطقه طی ماه‌های اخیر در حالی ادامه یافته که جمهوری‌اسلامی با اتخاذ رویکردهای صلح‌آمیز و ابتکارات دیپلماتیک تلاش کرده در مسیر برقراری صلح و ثبات حداکثری در منطقه گام بردارد. براین اساس هم بوده است که مقامهای جمهوری‌اسلامی پس‌از آغاز بحران در غزه، با پیگیری‌ها و رایزنی‌های مستمر دیپلماتیک در چارچوب‌ها و ساختارهای متکثر، تلاش کرده ضمن توقف جنگ و نسل‌کشی در غزه، در راستای برقراری صلح در منطقه حرکت کند؛ رویکردی که طی سال‌های اخیر در مواجهه با بحران در منطقه قفقازجنوبی نیز مسبوق به سابقه بوده‌است.
3
رعایت اخلاق و قوانین بین‌المللی جنگ
پایبندی به اصول اخلاقی و قوانین بین‌المللی در جریان واکنش مقابله‌ای یکی از رویکردهایی به‌حساب می‌آید که همواره و در مقاطع مختلف که اقدام نظامی ایران گریزناپذیر بوده، مدنظر نیروهای عمل‌کننده قرار داشته و به‌عنوان «اخلاق جنگ» رعایت شده‌است. چنین رویکردهایی در جریان عملیات «وعده صادق» نیز به‌کار بسته شد و شاهد بودیم با وجود وسعت بی‌نظیر عملیات پهپادی– موشکی ایران در سرزمین‌های اشغالی، اخلاق جنگ و قوانین بین‌المللی مدنظر قرار گرفت و کوچک‌ترین آسیبی به مراکز غیرنظامی وارد نشد.
4
جلوگیری از آسیب دیدن غیرنظامیان
طی دهه‌های گذشته، جمهوری‌اسلامی همواره ثابت کرده به اصول جنگ مسئولانه پایبند است؛ اصولی که یکی از نمودهای آن «تمایز میان نظامیان و غیرنظامیان دشمن» است. اگرچه طی سال‌های گذشته و در جریان جنگ‌های مختلف در منطقه و جهان، شاهد وارد آمدن آسیب‌های فراوان به غیرنظامیان، آن‌هم از سوی مدعیان حقوق‌بشر بوده‌ایم، اما جمهوری‌اسلامی همواره با رعایت اصل تمایز میان نظامیان و غیرنظامیان با دشمن خود جنگیده‌است؛ رویکردی که عملکرد ایران در جنگ تحمیلی 8ساله با صدام شاهدی بر
اثبات آن است.
5
رعایت اصل «تناسب»
یکی از اصولی که همواره در درگیری‌های نظامی مدنظر مسئولان جمهوری‌اسلامی قرار گرفته و به‌عنوان سیره سیاسی نظام رعایت شده «استفاده از نیروی نظامی متناسب با موضوع درگیری» است. طی دهه‌های گذشته هیچ‌گاه شاهد نبوده‌ایم جمهوری‌اسلامی در جریان یک درگیری، از نیروی نظامی نامتناسب با حجم تهدید استفاده کرده باشد. به‌کارگیری انواع تسلیحات با حجم تخریبی متناسب همواره مدنظر تصمیم‌سازان سیاسی– نظامی کشور قرار داشته‌است؛ رویکردی که در عملیات «وعده صادق» نیز شاهد رعایت آن بودیم.
6
کنترل پیامدهای درگیری
مسئولان جمهوری‌اسلامی همواره کوشیده‌اند به‌دنبال درگیری ناگزیر نظامی، پیامدهای زیانبار آن را در حوزه‌های مختلف کنترل و تا جای ممکن از تبعات خسارت‌زای آن جلوگیری کنند؛ رویکردی که در چارچوب کلان‌راهبرد «جنگ مسئولانه» ایران قابل ارزیابی است. ایران همواره ثابت کرده پاسخ و مواجهه نظامی خود را در محدوده قابل‌کنترلی نگه می‌دارد تا پیامدهای درازمدت آن تا جای ممکن کاهش یابد.
7
پیگیری همزمان «هدف» و «اخلاق»
یکی از محوری‌ترین رویکردهای مدنظر جمهوری‌اسلامی در جنگ مسئولانه «دستیابی به اهداف نظامی با حفظ ارزش‌های اخلاقی» است که با دستاوردهای قابل‌توجهی نیز همراه بوده‌است. چنین رویکردی در جریان عملیات «وعده صادق» نیز قابل مشاهده بود. با اینکه در جریان این عملیات شاهد تحقق اهداف نظامی درنظر گرفته شده بودیم اما ارزش‌های اخلاقی نیز رعایت شد و با وجود حجم و گستره عملیات، آسیبی متوجه غیرنظامیان نشد.
