متروی تهران به خط آخر رسید

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

پس از آغاز احداث خطوط جدید 10و 8در سال گذشته، ساخت خطوط جدید 9و 11نیز احتمالا تا قبل از پایان فصل بهار شروع خواهد شد. خط 11آخرین خط متروی تهران است که شکل قوسی دارد و مناطق جنوب غرب و جنوب تهران را که به لحاظ ایستگاه و خطوط مترو کم برخوردار هستند، پوشش می‌دهد و همچنین با اتصال به خطوط 8و 9متروی تهران که هردو از خطوط جدید هستند، یکپارچگی شبکه ریلی پایتخت را به‌شکل مطلوبی افزایش می‌دهند.
خط 11از پایانه چیتگر به سمت جنوب می‌رود و مناطق 18و 21را پوشش داده و در ادامه به شرق مناطق 19و 20می‌رسد. همچنین خط 11با هر 3خط حومه‌ای درجنوب تهران دارای ایستگاه تبادلی است که از این لحاظ یکی از اصلی‌ترین خطوط مترو در تبادل با شبکه حومه‌ای محسوب می‌شود.

کلنگ‌زنی خط 11، احتمالاً در بهار
هاشم روحانی، مجری خط 11متروی تهران درخصوص آخرین وضعیت این پروژه به همشهری می‌گوید:«درحال نهایی کردن انعقاد قرارداد اجرایی پروژه خط 11هستیم. پس از نهایی شدن قرارداد و جزئیات مربوط به آن ازجمله تعداد دستگاه‌های تی‌بی‌ام(دستگاه حفار مکانیزه) که قرار است در پروژه استفاده شود، برنامه‌ریزی و کارهای مقدماتی برای شروع فاز اجرایی آن آغاز خواهد شد.»

تکمیل خط 11در مدت 8سال
مجری خط 11متروی تهران افزود:«طبق طرح جامع ریلی تهران، خط 11باید تا پایان سال 1414تکمیل شود، اما شهردار تهران بر اتمام خطوط جدید ازجمله خط 11تا سال 1410تأکید دارد. باتوجه به این موضوع خط 11مترو که قرار است از امسال آغاز شود، باید در مدت زمان 8سال تکمیل شده و به بهره‌برداری برسد. این خط که شامل 32کیلومتر طول و 21ایستگاه است طبق برنامه در 3فاز اجرا می‌شود.»

جابه‌جایی 500هزار مسافر در سال
روحانی درمورد تأثیر این خط بر ترافیک تهران گفت:«خط 11که مناطق و محله‌های کمتر برخوردار شهر را به لحاظ حمل‌ونقل ریلی پوشش می‌دهد، پس از تکمیل شدن، سالانه حدود 500هزار مسافر را جابه‌جا می‌کند. طبق برنامه خطوط 9و 11که احداث هردو قرار است امسال آغاز شود از طریق ایستگاه مشترک در چیتگر به یکدیگر متصل و به این ترتیب امکان ایجاد یک لوپ(حلقه) بین این دو خط فراهم می‌شود.»

175کیلومتر مسیر و 130ایستگاه
درحال حاضر عملیات حفاری خط 10متروی تهران از کارگاه دریاچه شهدای خلیج‌فارس آغاز شده و کلنگ آغاز عملیات اجرایی خط 8نیز اواخر سال گذشته بر زمین زده شده است.مسعود درستی، مدیرعامل شرکت متروی تهران در این‌باره می‌گوید:«خطوط جدید شبکه متروی تهران شامل 4 خط درون‌شهری 8، 9، 10و 11است که مطالعات مربوط به آن طبق طرح جامع حمل‌ونقل ریلی پایتخت از اواسط سال 1399آغاز شد. براساس طراحی‌های صورت‌گرفته با احداث 4خط جدید، حدود 175کیلومتر مسیر و 130ایستگاه به شبکه متروی تهران اضافه خواهد شد. در فرایند مطالعات این خطوط، برای نخستین‌بار از مجموعه مشاوران شهرسازی و ترافیکی در تعیین موقعیت دقیق ایستگاه‌ها و همچنین تعیین ظرفیت خطوط استفاده شده است.» درستی در ادامه افزود:«از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در مطالعات 4خط جدید، بررسی اثرات احداث و بهره‌برداری از هر یک از ایستگا‌ه‌های جدید بر میزان جذب مسافر سایر ایستگاه‌های متروی تهران است. همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های مطالعات صورت‌گرفته، فازبندی اجرا و بهره‌برداری از خطوط جدید بر مبنای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای تامین منابع مالی طرح است. همچنین اطلاعات مربوط به کلیه تملک‌های موردنیاز برای احداث تونل‌ها و ایستگاه‌ها و همچنین دپو و پارکینگ‌های خطوط جدید، توسط مشاوران طرح استخراج شده است.»

کاهش هزینه‌های ساخت 4خط جدید مترو
مدیرعامل شرکت متروی تهران درباره تکمیل 4خط جدید هم افزود:«برنامه اولیه ساخت خطوط 8تا 11در 3فاز 7ساله (هر فاز حدوداً 50کیلومتر) طراحی شده بود، اما مدیریت شهری فعلی، قصد دارد زمان اجرای کل پروژه را به حداقل ممکن کاهش دهد تا هزینه‌های آن به شکل معناداری تقلیل یافته و درطول سالیان متمادی، کمتر از رشد نرخ تورم متأثر شود.» درستی درخصوص روش‌های تامین مالی این پروژه‌ها نیز ادامه داد:«تهاتر املاک، ظرفیت مالی مجتمع‌های ایستگاهی، مشارکت بخش خصوصی و روش‌های جدید تامین منابع مالی مانند TOD برای پوشش هزینه‌های احداث 4خط جدید و همچنین تامین ناوگان و تجهیز تونل‌ها درنظر گرفته شده است. ضمن اینکه اخیراً مذاکراتی نیز با برخی شرکت‌های خارجی داوطلب ساخت خطوط جدید انجام شده که این امر منجر به انعقاد تفاهمنامه‌هایی نیز شده است.»

افزایش 2/2میلیونی سفرهای روزانه
درستی از تأثیر قابل‌توجه 4خط جدید ازجمله خط 11در افزایش ظرفیت متروی تهران خبر می‌دهد و می‌گوید:«نکته قابل تأمل این است که با احداث 4خط جدید، روزانه حداقل 2/2میلیون سفر به جمع استفاده‌کنندگان از شبکه متروی تهران افزوده شده و جمع کل سفرهای روزانه خطوط هفتگانه فعلی و چهارگانه جدید به حداقل 5میلیون سفر در روز می‌رسد. این نکته قابل اغماض نیست که میزان صرفه‌جویی ناشی از کاهش مصرف بنزین و گازوئیل بر اثر ساخت خطوط جدید حداقل 800میلیون لیتر در سال و به‌عبارتی 2400میلیارد تومان به قیمت امروز حامل‌های انرژی است.» او در ادامه افزود:«از طرفی احداث خطوط 8تا 11در هم‌افزایی با خطوط هفتگانه موجود، باعث ایجاد حلقه‌ای متصل و یکپارچه در شبکه راه‌آهن ریلی زیرزمینی پایتخت شده و شکل پراکندگی ایستگاه‌ها در مناطق مختلف را متعادل‌تر خواهد ساخت.»

4300واگن جدید نیاز مترو با راه‌اندازی خطوط جدید
یکی از برنامه‌های اصلی شرکت مترو در سال جدید جبران کمبود واگن است که بخش زیادی از آن قرار است از طریق قرارداد با طرف چینی تامین شود و همچنین بحث تولید انبوه قطار ملی مترو نیز مطرح است. مدیرعامل شرکت مترو با اشاره به کمبود واگن در متروی تهران، تأکید می‌کند زمانی خطوط جدید تأثیرگذاری و کارکرد واقعی خود را پیدا می‌کند که به تعداد موردنیاز تامین واگن صورت بگیرد. وی در تکمیل صحبت‌های خود می‌گوید:«مسئله مهم در مورد احداث خطوط و ایستگاه‌های جدید شبکه متروی تهران این است که اگر متناسب با این افزایش مسیرها و ایستگاه‌ها بر میزان ناوگان حمل‌ونقل ریلی پایتخت افزوده نشود، در واقع ساخت خطوط چهارگانه جدید نه‌تنها بر میزان مسافران این شبکه نمی‌افزاید بلکه سرویس‌دهی خطوط هفتگانه موجود به همشهریان را نیز مختل می‌کند. شهر تهران در حال حاضر هم با کمبود 1500دستگاه واگن روبه‌رو است و برآوردها نشان می‌دهد درصورت ساخت خطوط و ایستگاه‌های جدید، برای جبران کمبودهای فعلی و همچنین ایجاد بهره‌وری لازم برای خطوط جدید، حداقل به 4300واگن نیاز است تا بتوان سرفاصله حرکتی استاندارد را برای تمام 11خط این شبکه مهیا کرد.»