فطر؛ عیدحاصلخیزی دل‌ها

سیدسروش طباطبایی‌پور

عید فطر، جشن پایانی ‌ماه میهمانی خداست و فطر یعنی انفطار، یعنی انتشار، گشوده ‌شدن، شکوفا‌ شدن و حاصلخیزی. عیدی است به‌مناسبت حاصلخیز شدن دل‌ها و جشنی است به پاس روییدن‌ها و نو‌شدن‌ها. البته مسلمانان آزاده جهان در عید فطر امسال، بر لبان‌شان لبخند است و بر گونه‌های‌شان اشک. آنها داغدار همنوعان‌شان در غزه هستند، در فلسطین و در جنوب لبنان، در دعاهای‌شان حتماً از خدای مهربان آزادی سرزمین زیتون را از چنگال اشغالگران آرزو می‌کنند. در تمامی کشورهای اسلامی عید فطر با تعطیلات چند روزه و بلندمدتی همراه است. عموم مردم در جشن‌ها و مراسم آیینی همگانی شرکت می‌کنند. پوشیدن لباس‌ نو، تبریک‌ گفتن، عیدی‌ دادن به هم، برگزاری نماز عید و... از سنت‌های مشترک مسلمانان در جشن‌های چند روزه عید فطر است. در این‌جا به برخی از آداب خاص در کشورهای گوناگون اشاره می‌کنیم.‌

اندونزی

در پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان، مثل دیگر کشورهای اسلامی، عید فطر را گرامی می‌دارند. در شب عید فطر مردم اندونزی به کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌روند و ندای ‌الله‌اکبر سرمی‌دهند و با کوبیدن طبل و نواختن موسیقی، این روز سعید را به هم تبریک می‌گویند. یکی از مهم‌ترین سنت‌های اندونزیایی‌ها مهاجرت است، یعنی بازگشت  به زادگاه و سفر به محل تولد. این سنت دیرین که به «مودیک» معروف است، آن‌قدر مورد توجه است که گاهی در تعطیلات چند روزه عید فطر، جمعیت جاکارتا، پایتخت اندونزی، به یک سوم کاهش می‌یابد

مالزی

«بار عام» یکی از سنت‌های روزهای تعطیلات عید فطر در مالزی است. در این مراسم خانواده‌هایی که جشن عید فطر را برگزار می‌کنند، درِ خانه‌های‌شان را به روی همگان می‌گشایند تا از میهمانان روزه دار خدا استقبال کنند. هرچه‌قدر میزبان از جایگاه بالاتری برخوردار باشد میهمانان بیش‌تری را می‌پذیرد. معمولا پادشاه مالزی، بیشترین میهمان را دارد.

موریتانی

موریتانی کشوری در شمال غربی آفریقاست. یکی از برنامه‌هایی که جشن‌های عید فطر این کشور را از دیگر کشورها متمایز کرده، برگزاری بازی‌های گروهی در روزهای تعطیل پایان ‌ماه رمضان است. ازجمله مشهورترین آنها، بازی با عصاست که قوانین خاص خودش را دارد.

مراکش

پختن غذاها و شیرینی‌های مخصوص عید در مراکش مرسوم است؛ چباکیا (شیرینی سنتی مراکش)، کراچل (کلوچه سنتی)، سوپ حریره (میان‌وعده‌ای سبک در مراکش)، پنکیک مراکشی‌ و دونات ازجمله غذاها و شیرینی‌های پرطرفدار این کشور در ایام تعطیلات عید فطر است. در این کشور رسم است چند روز قبل از فرا رسیدن عید فطر، مادران به بازار می‌روند و مواد اولیه غذاها و شیرینی‌های عید را تهیه می‌کنند.‌

هند

مردم این سرزمین به‌خاطر فرارسیدن عید فطر خیابان‌ها را آذین می‌بندند. در این کشور فرارسیدن عید رمضان را حتی غیرمسلمانان به مسلمانان تبریک می‌گویند و برای هم دعای خیر می‌کنند. در کشور هند هم جمعیت زیادی برای برگزاری نماز عید جمع می‌شوند، آن‌قدر که علاوه بر مساجد بسیاری از خیابان‌های اطراف هم پر می‌شود.