الگوی مواجهه رهبر معظم انقلاب با منتقدان

محمدصادق کوشکی؛  استاد دانشگاه تهران

   دیدارهای رمضانی مقام معظم رهبری، مثل دیدار با دانشجویان و استادان دانشگاه، یک ویژگی بارز و مهم دارد که آن «شنونده»بودن مقام معظم رهبری، در این جلسات است. به تعبیری ایشان در این جلسات وقت قابل‌توجهی را که 2 الی 3ساعت است به این امر اختصاص می‌دهند تا نمایندگان تشکلات و گروه‌ها با خیال راحت نکات، انتقادات و اعتراضات خود را بیان کنند. شايان توجه است که این نمایندگان از گرایش‌ها و تفکرات مختلف انتخاب می‌شوند و در این نشست حضور پیدا می‌کنند. این سبک دیدارهای مقام معظم رهبری با گروه‌ها دارای چند پیام مهم است.
   نخستین پیام این است که مسئولان باید شنونده حرف‌های جامعه باشند و نسبت به آنها گوش شنوا داشته و نظرات مردم را جدی بگیرند. دومین پیام این است که رهبر معظم انقلاب دارای دیدی فراگیر هستند؛ چراکه نمایندگان گروه‌ها و تفکرات مختلف در این دیدارها به شکل مساوی از فرصت و امکان اظهارنظر برخوردارند؛ به تعبیری از نظر ایشان، جامعه «کلی» است که از اجزای مختلفی تشکیل شده و این اجزای گوناگون از سوی ایشان پذیرفته شده است. به‌عبارتی هرکسی که قانون‌اساسی و نظام جمهوری اسلامی را پذیرفته، عضوی از جامعه است و حق اظهارنظر دارد و از سوی دیگر، حاکمیت هم باید این تنوع را به رسمیت بشناسد و همه این شهروندان را با دید یکسان ببیند و تبعیضی بین آنان قائل نشود.
   پیام بعدی عبارت است از اینکه افراد، اگر نقد و اعتراضی داشته باشند، بدون هیچ ترس و واهمه‌ای آن را نزد مقام معظم رهبری مطرح می‌کنند و در رسانه‌‌ها هم بخشی از این سخنان بازتاب پیدا می‌کند. همین امر نشان می‌دهد نظام جمهوری اسلامی نه‌تنها با طرح انتقادات مخالفتی ندارد بلکه از آن استقبال هم می‌کند. این وظیفه مسئولان است که گوش شنوا نسبت به نقدها و نظرات داشته باشند و اگر حتی گروهی با بیانی تند نقدی را وارد کردند، در صورت داشتن پاسخ به آن نقد، جواب منتقدان را بدهند.
   رهبر معظم انقلاب در دیدارهایی که نمایندگان مختلف نظرات‌شان را بیان می‌کنند در انتها در راستای برخی اظهارنظرها مطالبی را می‌فرمايند یا تذکراتی می‌دهند. به این مفهوم که احتمال دارد ایشان با تمام آن سخنان همسویی نداشته باشند، اما اجازه می‌دهند که این افراد نکات خود را بیان کنند و در انتها با بیان نظر خود بعضی سخنان را رد یا تأیید می‌کنند.
   این رفتار مقام معظم رهبری نشان می‌دهد که ما اگر با نظری مخالف هم باشیم، در مقام یک مسئول باید نسبت به همان نظر و نکته‌ مخالف گوش شنوا داشته باشیم و بعدا پاسخ‌مان را ابراز كنیم؛ لذا ایشان این عرصه در پی الگوسازی برای مسئولان هستند و این روند را 2دهه است که پیگیری می‌کنند. بنابراین انتظار می‌رود مسئولان دولتی، قضایی، نمایندگان مجلس، مدیران وزارتخانه‌ها و... از این مشی مقام معظم رهبری الگوگیری کرده و در حوزه کاری خود این نوع مواجهه را به‌کار بگیرند.