تأثیر اختلافات در ناکارآمدی

علی اخباری‌؛ محقق و پژوهشگر

مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود به پرهیز از اختلافات دشمن‌شاد کن در مجلس آتی اشاره کردند و نمایندگان را از آن برحذر داشتند. به همین مناسبت در این یادداشت به تأثیر اختلافات و کشمکش‌ها در ناکارآمدی می‌پردازیم و در این رابطه، در ادامه می‌بینیم که آیه کریمه‌ای که در آن خداوند به نهی اکید از تنازع پرداخته، چگونه بارها مورد استناد معظم له قرار گرفته است.
 - فرصت سوزی و نیروسوزی: اختلافات باعث می‌شود نیروهای طرفین تقسیم شود و به جای حل مسئله‌ها به تنازع صرف شود. این فرصت‌سوزی و نیروسوزی باعث ناکارآمدی در ادامه راه می‌شود.
 - سوءظن: وقتی تنازع به‌ وجود آمد طرفین نسبت به هم سوء ظن پیدا می‌کنند و دیگر با هم کار نمی‌کنند و اگر کار هم بکنند صمیمی نخواهند بود و این باعث می‌شود که کارها به‌خوبی پیش نرود و در مجموع ناموفق و ناکارآمد باشیم.
 - به نظاره نشستن ناکارآمدها: اختلافات باعث می‌شود که افراد سودجو و تنبل، به نظاره بنشینند و گاهی کف و سوت بزنند و آتش بیار معرکه شوند تا از این حاشیه‌ها، سرپوشی بر ناتوانی خود بگذارند و بیشتر از قبل کارها را فشل کنند. در این صورت کسی هم سراغشان نخواهد آمد تا یقه‌گیری کند و به‌ کار بخواندشان؛ چرا که عناصر اصلی در حال تنازع و کشمکش هستند و فرصت پیگیری کارهای اصلی را ندارند.
 - تبدیل امید به یأس و ایستایی: اختلافات باعث می‌شود که امیدها تبدیل به یأس شود و توی دل‌ها خالی شود و نیروها عزم کار بزرگ نکنند. این یأس ها باعث می‌شود که نیروها دست روی دست بگذارند و به جنگ مسائل نروند و کارآمدی پایین می‌آید.
 - پراکنده‌کاری: اختلافات باعث رو آوردن افراد به کارهای سلیقه‌ای و پراکنده‌کاری در جبهه حق شده  و باعث می‌شود برایند کارها کم شده و ناکارآمدی بیداد کند.
 - جری شدن دشمن: اختلافات باعث می‌شود که دشمن امیدوار شود و همت خود را برای شکست جبهه ایمانی بیشتر کند. وقتی دشمن روحیه گرفت و دور برداشت، بیشتر به پس زدن ما دست می‌زند و کارهای ما را کم اثرتر می‌کند و ناکارآمدی ما را بیشتر می‌کند.
 - ذلیل شدن: اختلافات باعث می‌شود که عزت طرفین و در مجموع عزت جبهه حق از بین برود و وقتی عزیز نبودیم، ذلیل خواهیم بود. انسان و جامعه ذلیل هم آمادگی تسلط دیگران بر خود را فراهم کرده است.
خداوند حکیم نیز در قرآن کریم، تنازع و اختلاف را مستقیما موجب ناکارآمدی معرفی کرده و به مومنین فرموده است: وَأَطیعُوا ‌الله وَ رَسولَهُ وَ لا تَنازَعوا فَتَفشَلوا و َتَذهَبَ ریحُکم وَاصبِروا إِنَّ‌الله مَعَ الصّابِرینَ (سوره انفال آیه46)
و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و کشمکش) نکنید تا سست نشوید و قدرت (و شوکت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت‌کنندگان است!
مقام معظم رهبری پیش از این نیز بارها با استناد به آیه فوق، ضمن دعوت عناصر جبهه حق به وحدت و دوری از نزاع، به تبیین این آیه کلیدی قرآن کریم پرداخته بودند که به برخی از این موارد اشاره می‌شود:
 - وقتی تنازع کردید، فشل به‌وجود می‌آید؛ فشل یعنی سستی. «وَ تَذهَبَ رِیحُکم» یعنی تَذهَبَ عِزّکم؛ یعنی عزّت‌تان از بین می‌رود. اختلاف که پیدا کردید، قهراً خاک‌نشین می‌شوید، قهراً ذلیل می‌شوید، قهراً وسیله تسلّط دیگران بر خودتان را فراهم می‌کنید. [نتیجه‌] تفرّق این است. 22/7/1401
 - قرآن به ما تعلیم می‌دهد: «و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم» اگر منازعه کنیم، سر مسائل گوناگون - مسائل سیاسی، مسائل اقتصادی، مسائل شخصیتی- دست ‌به ‌یقه شویم، دشمن ما جری می‌شود. ۱/۱/۱۳۹۱
 - وقتی اختلاف پیدا شد، وقتی تفرقه پیدا شد، وقتی نسبت به هم سوءظن وجود داشت، وقتی یکدیگر را خائن دانستیم، طبیعی است که با هم همکاری نخواهیم کرد. همکاری هم اگر بکنیم، با هم صمیمی نخواهیم بود. این همان چیزی است که دشمن دنبال اوست. ۲۳/۲/۱۳۸۸
 - اولین اثر تفرّق این است که باطن انسان را تهی می‌کند؛ «و تذهب ریحکم» طراوت و نشاط یک انسان و یک ملت را از آنها می‌گیرد. ما باید این درس را درون کشور خود رعایت کنیم. 25/9/1380