از محله الگو تا کلانشهر الگوی جهان اسلام

فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار

«محله‌محوری» سیاستی است که مدیریت شهری تهران از سال گذشته با مجموعه‌ای از اهداف خرد و کلانشهری، اجتماعی، محیط‌زیستی و... در قالب ایجاد شهرک‌ یا محله‌ الگو، در برخی مناطق پایتخت در دستور کار قرار داده است. مدیران شهری بر این اعتقادند که بازگشت مرزهای محله‌ای به مناطق پایتخت می‌تواند با گسترش روابط اجتماعی به کاهش ناایمنی در شهر منجر شود. اما آنچه به موازات محله‌محوری و بلکه پررنگ‌تر از آن در طرح محله‌های الگو به عنوان یک پروژه نوسازی شهری مورد توجه مدیریت شهری پایتخت بوده است، گسترش عدالت در برخورداری از امکانات شهری با ایجاد دسترسی‌های محلی، ایجاد فضای باکیفیت برای زندگی شهروندان و کاهش سفرهای غیرضروری است. مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران سال گذشته همزمان با آغاز عملیات اجرایی نخستین محله الگو در پایتخت، رویکرد مدیریت شهری در اجرای پروژه محله‌های الگو را توجه به نکات و موضوعات ظریفی ازجمله موضوع محرمیت، اشرافیت، سایه‌اندازی، خدمات و تأمین حیاط و بالکن در کنار ساخت واحدهای مسکونی عنوان و تأکید کرد که در اجرای این طرح، هم بُعد معماری و هم بُعد شهرسازی مورد توجه قرار گرفته است. شهرک‌ها یا محله‌های الگوی مورد نظر مدیریت شهری الگوی جدیدی از زیست شهری محسوب می‌شوند که قرار است ساکنان آن زندگی در خانه‌هایی مهندسی‌ساز در محله‌هایی ایمن و برخوردار از امکانات و زیرساخت‌های به‌روز را تجربه کنند تا در کنار تامین مسکن استطاعت‌پذیر برای بخشی از ساکنان بافت‌های فرسوده در مناطق پیر شهر، تهران را آنچنان‌که علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت، سال گذشته نوید داد، به «کلانشهر الگوی جهان اسلام» تبدیل کند. طرح محله‌های الگو از سال گذشته با تمرکز بر 2منطقه 19 و 21 به‌عنوان مناطق اولویت‌دار این طرح، کلید خورد و مقرر شد یکی از بزرگ‌ترین محله‌های الگو با مساحتی بین 12 تا 15 هکتار در محدوده بالای میدان مرکزی تره‌بار در منطقه19 احداث شود. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران 17بهمن امسال، با بیان اینکه ساخت ۱۱محله الگو در تهران در مرحله اجرا یا برنامه‌ریزی قرار دارد، گفت: در ساخت محله‌های الگو به تکنولوژی‌های نوین، سرعت ساخت، معماری سبز، استفاده از پساب فاضلاب، انرژی‌های نو، پنل‌های خورشیدی، موضوع بالکن و حیاط ۲۰ تا ۲۵ متری توجه شده است تا کیفیت زندگی در محله‌های الگو افزایش پیدا کند. مهدی هدایت پیرامون آخرین وضعیت روند ساخت محله‌های الگو در شهر تهران، اظهار کرد: در حال حاضر برخی از ۱۱محله الگو در مرحله اجرا و بعضی نیز در مرحله برنامه‌ریزی قرار دارند. به‌گفته او، محله‌های الگوی نفرآباد و منطقه۱۹ در مرحله اجرا قرار دارد، محله الگوی سازمان آتش‌نشانی در ۳۰هکتار به‌زودی آغاز می‌شود، محله‌های الگوی حسینی۱و۲ در منطقه۱۸، موقوفه‌ مروی و تره‌بار در منطقه۱۹، تهرانسر و آماد و آتش‌نشانی در منطقه۲۱، مروارید شهر، کمیل و کنی در منطقه۲۲ و اسلام‌آباد در منطقه۲ نیز در مرحله اجرا یا برنامه‌ریزی قرار دارند. مدیریت شهری در محله‌های الگو به‌دنبال پیاده‌سازی‌ معماری ایرانی- اسلامی است. در این نوع معماری نور ساختمان اهمیت زیادی دارد و سازه‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که در واحدهای مسکونی در عین نورگیر بودن از همه جهات، حریم امنیتی نیز رعایت ‌شود.