در توضیح نقد فیلم

خسرو دهقان

۱) و اما حکایت نقد فیلم. نقد فیلم بخشنامه و دستورالعمل اداری نیست که ما این دستورالعمل‌ها را تایپ کنیم و به دیوار بزنیم و از همه بخواهیم از آن اطاعت کنند. شاید برای برخی از افراد این مسئله که شما می‌توانید متفاوت از هم بنویسید و به شیوه دیگری فکر کنید به‌گونه‌ای دیگر بنویسید شاید باورپذیر نباشد و تا حدی نیز برخورنده باشد.

۲) حکایت نقد و منتقد حکایتی است طولانی و متنوع، نمی‌توان گفت شما از نگاه جامعه‌شناسی نقد نکنید، به افراد طرفدار نظریات مارکسیستی و چپ‌گرایانه هم نمی‌توان گفت که با نگاه چپ‌گرایانه نقد نکنید، به فمینیست‌ها نیز نمی‌توان خرده گرفت که چرا نگاه فمینیستی را وارد نقد کرده‌اید، به افراد مذهبی هم نمی‌توان گفت که با نگاه مذهبی به نقد نپردازید. نمی‌توان از افراد دارای گرایش‌های متفاوت خواست که نقد گرایش‌ها و علایق و سلایق‌شان را دخالت ندهند.

۳) نقد فیلم خود می‌تواند تبدیل به یک اثر هنری شود. نقد می‌تواند آنچنان ارزشمند و دارای کرامت باشد و اصیل بنماید که بتوان آن را با خط یک خوشنویس یا با فونت زیبایی تایپ و مانند یک تابلو نقاشی قاب کرد.

۴) فرض کنید در سالن سینما یا جلوی تلویزیون نشسته‌اید یا موبایل دست‌تان است، بین ما و پرده سینما، بین ما و صفحه تلویزیون، بین ما و صفحه کوچک موبایل یک فاصله است. مخاطب یک سمت قضیه است، حالا روی پرده سینما چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟ با توجه به تئوری مؤلف، داستان فیلم که اثر کارگردان است و با نگاه وی ساخته شده روی پرده در حال پخش است. در سالن سینما میان مخاطب و فیلم و فیلمساز و دنیای فیلم فضایی وجود دارد. یک فضای خالی وجود دارد. درواقع میان مخاطب، منتقد و فردی که می‌خواهد درباره فیلم نظر دهد، فضا یا خلایی وجود دارد. کار نقد فیلم این است که خلأ موجود را پر کند، مخاطب را با فیلم درگیر کند و او را به ساحت فیلم نزدیک کند. در فضای خالی میان تماشاگر و پرده سینما، صفحه تلویزیون و صفحه موبایل چیزهایی باید وجود داشته باشد که وظیفه منتقد نزدیک کردن تماشاگر به آنهاست. منتقد در واقع سوءتفاهم‌ها و فهم متفاوت تماشاگر نسبت به فیلم را برطرف می‌کند. نقد فیلم تماشاگر را به فیلم الصاق می‌کند.