تهران خواب ندارد

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

همین که خورشید غروب می‌کند و شهر در تاریکی شب فرومی‌رود، شهروندان دست از کار روزانه می‌کشند و راهی خانه می‌شوند. سازمان‌ها و مراکز آموزشی و... به کارها و خدمت‌رسانی‌هایشان پایان می‌دهند و خلاصه اینکه شهر به خواب می‌رود؛ البته این ظاهر ماجراست؛ چراکه در دل تاریکی شب‌های تهران، پوسته دیگری از زندگی جریان دارد و همچون روز هستند، کسانی که مدیریت شهر را بر‌عهده دارند و خدمت‌رسانی می‌کنند؛ فعالیت‌هایی که در روز اثری از آنها دیده نمی‌شود. شهرداران شب مانند مدیران شهری روز مسئولیت‌های مهم و سنگینی را بر‌عهده دارند که اگر به‌درستی انجام نشود، چه بسا شهروندان را در روز دچار مشکل ‌کند، شهردارانی که شاید کمتر کسی از حضورشان در شهر مطلع هستند، اما مدیریت‌شان در مناطق و نواحی و در سطح ستادی، سبب رفع بسیاری از مشکلات می‌شود. همشهری برای بررسی فعالیت شهرداران شب با مرتضی محمدخانی، شهردار شب تهران گفت‌وگو کرده است.

شهر در روز پویاست و مدیریت شهری هم خدمات در حوزه‌های مختلف را ارائه می‌دهد. چه الزامی برای مدیریت شب‌های تهران و وجود شهرداران شب وجود دارد؟
کلانشهری چون تهران، شهری است که خواب ندارد. در برخی از شهرها و استان‌ها شاهد هستیم که با غروب خورشید، فعالیت‌ها متوقف می‌شود و رفت‌وآمدی در شهر صورت نمی‌گیرد. در اصطلاح شهر به خواب می‌رود و سکون دارد، اما در تهران وضعیت متفاوت است و همچنان شاهد پویایی و حضور از نوع دیگری هستیم. به‌طور کلی شب‌های تهران اگر پراهمیت‌تر از روز نباشند، قطعا کم‌اهمیت‌تر نیستند و باید به شهروندان خدمات ارائه شود.
مدیریت شهری شب‌ها چه خدماتی به شهروندان یا شهر ارائه می‌دهد؟
خدمات در حوزه‌های مختلف شهری صورت می‌گیرد؛ چراکه با توجه به تراکم سکونتگاه‌ها، جمعیت و آمد و شد، امکان انجام برخی از کارهای عمرانی در روز نیست؛ چراکه عبور و مرور شهروندان مختل و ترافیک ایجاد می‌شود. لکه‌گیری و آسفالت‌ریزی در معابر به‌ویژه محورهای بزرگراهی، نمونه همین اقدامات است. در حوزه ترافیک، خط‌کشی معابر و نصب المان‌ها و تابلوهای راهنمای مسیر، در حوزه شهرسازی، خاکبرداری‌ها، در حوزه خدمات شهری، نظافت و نگهداشت شهر و در حوزه فرهنگی و اجتماعی هم خدمت‌رسانی به افراد آسیب‌دیده و... از این موارد است. همه این موارد بیانگر آن است که مدیریت شهری شبانه‌روز در خدمت شهر و شهروندان است.
علاوه بر موضوعات خدماتی، شهرداران شب در حوزه نظارتی هم وظایفی را بر‌عهده دارند، در این مورد توضیح می‌دهید؟
به هر حال شب‌ها شاهد تخلفاتی هستیم که در حوزه شهری می‌توان به تخلیه نخاله‌ها و سرقت برخی از المان‌های شهری ازجمله تجهیزات ترافیکی، خدمات شهری و... اشاره کرد.
پس شما تأیید می‌کنید چنین تخلفاتی زیر پوست شب شهر تهران رخ می‌دهد؟
وقتی با بحران اقتصادی مواجه می‌شویم، خواسته و ناخواسته میزان سرقت‌ها افزایش می‌یابد. در کلانشهر تهران شاهد سرقت نرده‌های ترافیکی، المان‌ها و گاردریل‌ها و... هستیم که نمی‌توان آنها را انکار کرد. شهرداران شب به‌طور مستمر روی این موضوع نظارت دارند و وضعیت را در نواحی و مناطق پایش و رصد می‌کنند، ولی نیاز هست تا نظارت روی این موضوع همگانی باشد و به مدیریت یکپارچه برسیم؛ زیرا موضوعات اینچنینی نیازمند حضور نیروهای راهور و انتظامی و... هستند.
درخصوص تخلیه خاک و نخاله چه تدابیری پیش‌بینی کرده‌اید؟
برای تخلیه خاک و نخاله ساختمانی، سایت آبعلی پیش‌بینی شده است، اما برخی از پیمانکاران یا افراد اقدام به تخلیه این پسماندها در مبادی ورودی و محورهای بزرگراهی می‌کنند. این نخاله‌ها که در اصطلاح به آنها خاک فرار هم گفته می‌شود، در بسیاری از مواقع منجر به حادثه می‌شوند و چه‌بسا جان شهروندان را تهدید می‌کنند. براساس هماهنگی‌های انجام‌شده با پلیس راهور، محل‌های هدف شناسایی شده‌اند و از طریق دوربین‌های نظارتی و گشت‌زنی‌های مستمر شهرداران شب، موضوع رصد می‌شود. شهرداران شب به محض مشاهده خاک‌های فرار با نصب نوار خطر و علائم هشداردهنده، محل را ایمن‌سازی‌ می‌کنند و به فوریت اقدام به جمع‌آوری و انتقال خاک‌ها می‌شود.
برخورد با خودروهای متخلف که اقدام به تخلیه خاک و نخاله می‌کنند، وظیفه پلیس راهور است. آیا در این زمینه هماهنگی‌هایی انجام شده است؟
تخلیه خاک و نخاله و حتی پسماندها توسط پیمانکاران یا هر فردی انجام شود، تخلف است و برخورد با آنها قطعا توسط نیروی انتظامی و پلیس راهور انجام می‌شود. مواردی بوده که حین ارتکاب جرم شهرداران شب به محل رسیده‌اند که با هماهنگی‌های انجام شده، خودرو متوقف و مدارک اخذ و مورد به دادگاه معرفی شده است.
در مدیریت شب‌های شهر تهران، می‌توان مناطق را اولویت بندی کرد؟
از نظر ما (شهرداران شب) همه مناطق حائز اهمیت هستند، البته برخی از مشکلات در مناطقی رخ می‌دهد که سایر مناطق را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهند؛ مانند زباله‌سوزی در خلازیر در محدوده منطقه19 که این موضوع قطعا با اولویت و نظارت بیشتری پیگیری می‌شود.
چه اتفاقات مهمی شب‌ها رخ می‌دهد که وجود شهرداران شب را به یک ضرورت و نیاز شهر تبدیل می‌کند؟
آنچه شب‌ها اتفاق می‌افتد و در روز رخ نمی‌دهد، تخلفات است. عده‌ای گمان می‌کنند شب‌ها شهر مدیر ندارد و نظارتی هم نیست و اقدام به تخلف می‌کنند. در حوزه شهری می‌توان به ساخت‌و‌سازهای غیرمجاز یا در حوزه خدمات شهری به قطع درختان و... اشاره کرد. پس بهتر است آن دسته از افراد بدانند تهران شهرداران شب دارد که همه موضوعات را رصد می‌کنند و اجازه تخلف در پایتخت را نمی‌دهند و هدفشان برقراری آرامش در شهر برای شهروندان است.
شهرداران شب با چه مسائل و مشکلاتی مواجه هستند؟
در این مورد می‌توان به مشکلات جسمی و روانی اشاره کرد. به هر حال فعالیت شبانه سبب افول شرایط جسمانی می‌شود و روح و روان فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در روابط خانوادگی و تعاملات اجتماعی و فامیلی هم مسائلی پیش می‌آید؛ چراکه شهرداران شب، روزها استراحت و شب‌ها هم انجام‌وظیفه می‌کنند؛ بنابراین در مهمانی‌های خانوادگی و در کانون گرم خانه کمتر حضور دارند.
آیا برای رفع این مشکلات اقداماتی صورت گرفته است؟
آسیب‌شناسی‌ها انجام و پیشنهادهایی هم داده شده است. موضوع افزایش تعداد سفرهای زیارتی و مسائل درمانی و مباحث رفاهی و... شهرداران شب در دستور کار قرار دارد و امیدواریم تدابیر خوبی از سوی مدیریت شهری پیش‌بینی و اجرایی شود.
قطعا کار شما با حوادث متفاوتی همراه است. امکان دارد به یک مورد اشاره کنید؟
خاطره‌ای هست که از شهردار شب منطقه 4نقل شده است. خاک و نخاله در یکی از محورها تخلیه شده بود که موتورسیکلتی هنگام تردد با آن برخورد می‌کند و منجر به فوتش می‌شود. وقتی پدر راکب موتور در صحنه حاضر می‌شود، مات و مبهوت می‌ماند. وقتی دلیل را جویا می‌شوند، می‌گوید: «من خودم اقدام به تخلیه خاک و نخاله می‌کردم و امروز شاهد انعکاس تخلف خودم هستم.» این موضوع هرگز از ذهنم پاک نمی‌شود. پس بهتر است عملکردمان به نوعی باشد که شاهد انعکاس‌های خوب باشیم.

مکث1
تهران چند شهردار شب دارد؟
تهران 22منطقه و 124ناحیه دارد که هر منطقه و هر ناحیه2 شهردار شب ثابت دارند؛ ازاین‌رو تهران 44شهردار شب در مناطق و 248شهردار شب نواحی و در سطح ستادی هم 3شهردار شب دارد که مدیریت کلی را بر‌عهده دارند. درواقع موضوعات را شهرداران شب نواحی به شهرداران شب مناطق منتقل می‌کنند و آنها هم به شهردار ستادی انعکاس می‌دهند.

مکث2
فعالیت شهرداران شب از چه ساعتی آغاز می‌شود؟
شهرداران شب نواحی و مناطق و ستادی، فعالیت‌شان از ساعت18 شروع می‌شود و ساعت 6صبح روز بعد به پایان می‌رسد. درواقع با این برنامه‌ریزی یک پیوستگی بین فعالیت شهرداران روز و شب برقرار می‌شود. در این میان نیروهای آتش‌نشانی، پلیس راهور، نیروی انتظامی، شرکت‌های خدمات‌رسان شهری و عوامل اورژانس و... شهرداران شب را همراهی می‌کنند.