پایانی بر یک امپراتوری

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

شرکت اچ‌ام‌دی فنلاند که در سال2016 حق انحصاری استفاده از برند نوکیا را به‌مدت 10سال به‌دست آورده بود، اعلام کرد که دیگر نمی‌خواهد با این برند، موبایلی را وارد بازار کند. بدین‌ترتیب به‌نظر می‌رسد، وقت آن رسیده که یا با این برند برای همیشه خداحافظی کنیم یا بار دیگر شرکتی پیدا شود تا نوکیا را بپذیرد.

هیچ‌وقتی که از راه رسید!
بازار گوشی‌های هوشمند یا بازار موبایل امروزی مملو از برندهایی است که شاید حتی اسم‌ برخی از آنها به گوش‌مان نخورده باشد. اما همین بازار شلوغ، روزگاری شاهد حاکمیت یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های فناوری بود؛ شرکتی از فنلاند به نام نوکیا. بین سال‌های2005تا2010، نوکیا تقریبا 80درصد از بازار گوشی‌های همراه را تصاحب کرده بود و موبایل‌های تولیدی این شرکت در بین 20تلفن همراه پرفروش در یک سال قرار می‌گرفت. آن روزها اگر به کسی می‌گفتی که فکر می‌کنی چه زمانی، نوکیا تسلطش بر بازار را از دست بدهد؟ پاسخ می‌شنیدید که هیچ‌وقت! اما آن هیچ‌وقت خیلی زود از راه رسید.

عبرتی برای تمامی کسب‌وکارها
نوکیا در توسعه زیرساخت‌های مخابراتی در اروپا موفقیت‌های شگرفی داشت  اما در اواسط دهه1990، به‌دلیل اینکه شبکه توزیع در حال تزلزل بود، شرکت در معرض فروپاشی قرار گرفت. در نتیجه، نوکیا سیستم‌ها و رویه بسیار منظمی ایجاد کرد که این امکان را داد تا نسبت به رقبای خود به‌طور قابل‌‌توجهی کارآمدتر و سریع‌تر رشد کند.

نخستین همراه
نوکیا تلفن همراه جی‌ام‌اس خود را با نام نوکیا‌1011 ‌در سال1992 روانه بازار کرد. از سال1992تا1996، سری6110 عرضه شد که باتری‌اش ویژگی نگهداری شارژ طولانی‌ را داشت. در سال1998، نخستین موبایل با بافت فلزی در جهان به‌نام N8810 عرضه شد. آن زمان‌ها موتورولا پیشرو بود. با این حال، میزان خروجی تولید نوکیا یک میلیارد واحد بالاتر از موتورولا رفت و در نتیجه نوکیا به بزرگ‌ترین فروشنده تلفن همراه در جهان تبدیل شد. نکته  دیگر اینکه نوکیا نخستین گوشی دارای بازی‌ و نخستین موبایل کشویی جهان را به‌طور همزمان عرضه کرد.

آغاز یک افول بزرگ
پس از سال2010، افول شروع شد. فوریه2012، شرکت برای تولید ویندوز موبایل با مایکروسافت متحد شد، اما این نیز نتوانست آنها را نجات دهد. با نگاهی به سهام نوکیا، به‌نظر می‌رسید که این شرکت دیگر نمی‌تواند به روزهای شکوه بازگردد. انگارتوسعه سریع نوکیا برایشان گران تمام شد. این افزایش در تشدید کار، مانع از توانایی مراکز توسعه اصلی شده و پولی هم از سوی مدیریت برای توسعه نوآوری هزینه نشد. سهم بازار شرکت از 50درصد به کمتر از 5درصد در طول سال2013 کاهش یافت. این زمانی بود که همه  از تیم مدیریت گرفته تا سهامداران و حتی مشتریان، نگران ورشکستگی نوکیا شدند.

دلایل
در سال1998، نوکیا بزرگ‌ترین تولیدکننده تلفن همراه در جهان بود. سبقت‌گرفتن از موتورولا کار دشواری به‌نظر می‌رسید، اما نوکیا از پس آن برآمد. بنابراین دقیقا چه اتفاقی افتاد که کار به سقوط کشیده شد؟ این مهم به‌دلیل عوامل متعددی رخ داد که ازجمله آنها می‌توانیم به مقاومت در برابر تکامل گوشی هوشمند، همکاری و شراکت با مایکروسافت، فقدان برنامه‌ریزی تجاری مناسب و عدم‌ارائه نوآوری اشاره کنیم.

توسعه
این شرکت تا سال2002، نوکیا 7650 را عرضه کرد؛ نخستین تلفن همراه با نمایشگر رنگی، نخستین گوشی هوشمند و نخستین تلفن همراه با دوربین. نوکیا N91، N90 و N70 همگی از سیستم‌عامل Symbian S60 استفاده می‌کردند و هر 3گوشی در این صنعت موفق بودند. در سال2006، نوکیا به اوج خود رسید. یک سال بعد، نخستین گوشی کشویی با نمایشگر جانبی را به بازار فرستاد. نوکیا N8 با صفحه نمایش ۱۲میلیون پیکسلی در سال۲۰۱۰ عرضه شد. نیروی کار در ساخت تلفن‌های همراه نوکیا از سال1996تا2000 با 150درصد افزایش به 27353نفر رسید و در همان زمان فروش 503درصد افزایش یافت. در سال2007 میلادی 50درصد از بازار توسط تلفن‌های همراه نوکیا کنترل می‌شد.