تحویل سال سینمای ایران

خسرو دهقان

1) جشنواره فیلم فجر از اوایل دهه60 به همت فارابی متولد شد. در واقع فارابی سینمای ایران را پس از چند سال فترت سر و شکل داد و از بلاتکلیفی و گیجی سال‌های اولیه پیروزی انقلاب نجات داد. یکی از کارهای مهم فارابی، راه‌اندازی جشنواره فجر بود که از آن روزها در اوایل دهه60 تا امروز که چهل‌ودومین دوره‌اش در حال برگزاری است، شاهد برپایی‌اش هستیم. جشنواره فجر به 2بخش تقسیم می‌شود. بخش بین‌المللی و بخش داخلی. اولی قرار است محلی برای نمایش فیلم‌های خارجی باشد و دومی به فیلم‌های ایرانی اختصاص دارد. همیشه هم این بحث وجود داشته که این دو بخش کنار هم برگزار شوند یا جداگانه.
۲) کاری که جشنواره فجر می‌کند یک طور رقم‌زدن نوروز سینمای ایران است. یک‌طور آغاز و پایان. یعنی با جشنواره فجر یک سال سینمای ایران سپری می‌شود و به انتها می‌رسد. پایان سالی که فیلم‌هایش به نمایش درآمده و نقد و بررسی شده و تماشاگر به تماشایشان نشسته و جشنواره فجر زمینه‌ای فراهم می‌کند برای سال آینده. به تعبیری جشنواره نوروز سینمای ایران است. یک طور ۲۹اسفند است. سینمای ایران سالی را پشت سر گذاشته و با شروع جشنواره، همه‌‌چیز برای سال جدید سینمایی کلید می‌خورد.
۳) در سال‌های قبل از انقلاب هم ما جشنواره‌هایی داشتیم که مهم‌ترینش جشنواره فیلم تهران بود و کنارش جشنواره‌های کودک و رشد هم بودند. ولی واقعیتش این است که در ۴ دهه اخیر، جشنواره نه در اینجا که در سطح جهانی رنگ و بوی دیگری یافته است. اگر برگردیم به قبل از انقلاب با تعداد انگشتان 2دستمان می‌توانیم جشنواره‌ها را بشماریم. کن و ونیز و برلین و مسکو و لوکارنو و سن‌سباستین. احتمالا از ششمی به هفتمی به مشکل می‌خوریم و به‌سختی می‌توانیم خودمان را به 10 تا جشنواره برسانیم.
۴) جشنواره فجر همچنان به حیاتش ادامه می‌دهد. فرازوفرودهایی داشته که به‌نظرم خیلی مهم و اساسی نبوده و جشنواره معمولا بر یک مدار حرکت کرده و گذران کرده تا امروز و فرداها.