درخشش ایران میان ستاره ها

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

روز گذشته یک‌بار دیگر ماهواره‌‌بر سیمرغ تبدیل به تیتر یک خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها‌ شد. در آستانه چهل‌وپنجمین سالروز پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، این پرتابگر برای نخستین بار توانست یک ماهواره تحقیقاتی به نام مهدا را به همراه 2نانوماهواره دیگر به نام‌های کیهان‌2 و هاتف1در مدار450 کیلومتری قرار دهد. ماهواره‌بر سیمرغ که به وسیله وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده در بهمن سال1388 رونمایی شد. اما چند سال طول کشید تا این ماهواره‌بر وارد فاز عملیاتی شود. سیمرغ که یک پرتابگر چندمرحله‌ای محسوب می‌شود، در فروردین1395 برای نخستین بار از پایگاه فضایی سمنان برای یک پرواز تحقیقاتی زیرمداری پرتاب شد. به این ترتیب ایران توانست در شمار معدود کشورهایی قرار بگیرد که‌دارای فناوری ماهواره‌   هستند. حالا این پرتابگر برای نخستین‌بار توانسته 3ماهواره تحقیقاتی را به‌طور همزمان در مدار قرار دهد. 3ماهواره ایرانی با نام‌های مهدا، کیهان۲ و هاتف۱ برای نخستین‌بار به‌طور همزمان با ماهواره‌بر سیمرغ از پایگاه فضایی امام خمینی(ره) در مدار قرار گرفتند.

ماهواره مهدا

مهدا  با ۳۲کیلوگرم وزن، اصلی ترین پرتاب ماهواره‌ای‌دیروز محسوب می‌شود. این ماهواره ازجمله ماهواره‌های سبک‌وزن پژوهشگاه فضایی ایران است که به‌منظور آزمایش زیرسامانه‌های توسعه‌یافته ماهواره‌ای طراحی و ساخته شده‌‌اند.
ماموریت اصلی آن، بررسی صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ است.«مهدا» که مراحل طراحی، ساخت، تجمیع و آزمون آن در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده، قرار است بر صحت عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ در تزریق چندگانه محموله‌های فضایی در مدار پایین زمین و ارزیابی عملکرد برخی از طراحی‌های جدید و قابلیت اطمینان فناوری‌های بومی در فضا نظارت کند.

نانوماهواره کیهان ۲

این ماهواره، ساخت شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) وزارت دفاع است که با وزن کمتر از ۱۰کیلوگرم برای اثبات فناوری موقعیت‌یابی فضاپایه طراحی و ساخته شده است. این ریزماهواره، امکان تعیین موقعیت را به‌صورت بومی و مستقل از سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی (GPS)، برای گیرنده‌های زمینی فراهم می‌کند. در این ماهواره، از زیرسامانه تعیین و کنترل وضعیت به‌دلیل نشانه‌روی پایدار و دقیق به سمت زمین، بهره‌برده شده است. سامانه‌های موقعیت‌یابی از اهمیت بالایی برخوردارند. به همین‌خاطر چین‌هم با هدف برخورداری از یک سامانه مستقل، سیستم موقعیت‌یابی بایدو را راه‌اندازی کرده است. جی‌پی‌اس یا سیستم موقعیت‌یابی جهانی هم به وسیله آمریکا و اروپا و کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. حالا به‌نظر می‌رسد با در مدار قرار گرفتن نانوماهواره کیهان2 ایران می‌خواهد سامانه موقعیت‌یابی بومی خود را داشته باشد. اهمیت داده‌های مربوط به موقعیت مکانی باعث می‌شود که کشورها به فکر راه‌اندازی سامانه‌های اختصاصی موقعیت‌یابی باشند.

نانوماهواره‌ هاتف ۱

از سری ماهواره‌های مکعبی شرکت صاایران محسوب می‌شود که کمتر از ۱۰کیلوگرم وزن دارد و به‌منظور اثبات فناوری مخابرات باند باریک با کاربرد اینترنت اشیاء به فضا ارسال شده است. این ماهواره به‌عنوان نسخه آزمایشی اول از مجموعه ماهواره‌های منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی به مدار پرتاب شده است.
اینترنت اشیا مجموعه‌ای از دیوایس‌های متصل به یکدیگر است. این دیوایس‌ها یا از اینترنت زمینی استفاده می‌کنند یا از یک شبکه اینترنتی ماهواره‌ای بهره می‌برند. به همین‌خاطر، در مدار قرار گرفتن ماهواره هاتف۱ به‌عنوان نخستین قدم تحقیقاتی در راستای منظومه اینترنت اشیا در برنامه ۱۰ساله فضایی کشور تعریف شده است. سیداحمد حسینی، سخنگوی فضایی وزارت دفاع در این‌باره می‌گوید: قراردادی در این زمینه با سازمان فضایی منعقد شده است که در آینده تعدادی ماهواره در قالب یک منظومه در فضا قرار بگیرد و ماهواره هاتف۱ نخستین گام به‌عنوان گام تحقیقاتی برای شروع منظومه اینترنت اشیا و مخابرات باریک باند تعریف شد. اینترنت اشیاء ماهواره‌ای در بخش‌های مختلف صنعت ازجمله در حمل‌ونقل، کشاورزی، نفت و گاز، آب و برق و ساخت‌وساز و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارد.

سابقه سیمرغ
اولین پرواز سیمرغ که در سال1395 انجام شد، یک پرواز تحقیقاتی زیرمداری موفق بود. ماهواره‌بر «سیمرغ » با سوخت مایع دو مرحله‌ای در وزارت دفاع ساخته شده و در هفتمین پرتاب تحقیقاتی خود توانست با تزریق چندگانه ماهواره‌ها، دریچه‌ای جدید در پرتاب‌های فضایی کشور باز کند. این برای نخستین بار است که متخصصان فضایی 3ماهواره داخلی را همزمان با یک ماهواره‌بر بومی در مدار قرار می‌دهند.
بنابراین پرتاب موفق روز گذشته (8بهمن1402) به عنوان هفتمین پرتاب، می‌تواند بسیار مهم ارزیابی شود. طبق اخبار رسیده، نخستین سیگنال‌ها از ماهواره «مهدا» دریافت شده است.