منابع طبیعی
کاهش 72درصدی آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در 3 ماه
فرمانده یگان حفاظت جنگل‌ها و مراتع: با توجه به افزایش دما، مردم از روشن‌کردن آتش در مراتع و جنگل خودداری کنند
اسدالله افلاکی/ دبیر گروه زیست‌بوم
آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور مدت‌هاست پای ثابت یکی از عوامل تخریب رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی کشور شده است. طی همه این سال‌ها، هرگاه آتش در جنگل یا مرتعی زبانه کشیده است، کارکنان منابع طبیعی، محیط‌بانان و دوستداران طبیعت با کمترین تجهیزات و تقریبا با دست خالی کوشیده‌اند تا آتش را مهار کنند . حالا فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با همشهری از تلاش‌های این سازمان برای پیشگیری از آتش‌سوزی در جنگل‌ها خبر می‌دهد. سرهنگ قاسم سبزعلی درباره وضعیت آتش‌سوزی در 3ماه نخست سال گفت: با تلاش‌های یگان حفاظت و اقدامات پیشگیرانه، از آغاز امسال تا پایان خرداد، در مجموع 200فقره آتش‌سوزی در رویشگاه‌های طبیعی در 400هکتار اتفاق افتاد که در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته 20درصد در تعداد آتش‌سوزی و 72درصد در سطح کاهش داشته است. به گفته وی، نخستین آتش‌سوزی در جنگل‌ها در آغاز سال‌جاری در استان‌های شمالی از گیلان تا گلستان اتفاق افتاد و بیش از 100هکتار از این عرصه‌ها آسیب دید.
او از آسیب‌شناسی آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع طی یک پروسه 10ساله خبر داد و گفت: براساس این آسیب‌شناسی راهکارهایی برای پیشگیری از آتش‌سوزی در جنگل و مرتع و مقابله با آن تعریف شد که بسیار کارساز بود به‌طوری که آتش در جنگل‌ها و مراتع طی سال96 نسبت به سال95 نزدیک به 60درصد کاهش یافت.
سبزعلی با اعلام اینکه تا پیش از سال96 به‌طور میانگین هر سال 15هزار هکتار از رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی طعمه حریق می‌شد، تصریح کرد: در سال96 این میزان به 8هزار هکتار رسید که در این میان، خوزستان در سال گذشته با 1500هکتار آتش‌سوزی رکورددار بود.
انسان؛عامل 95درصد آتش‌سوزی‌ها
فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع با اعلام اینکه بیش از 95درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی دارد، گفت: شرایط اقلیمی کشور به‌خاطر قرارگرفتن روی کمربند خشک و نیمه‌خشک، استعداد بروز آتش در رویشگاه‌های طبیعی را در مناطقی به‌شدت افزایش داده است. برای نمونه در سال‌جاری، بارش‌های پی در پی بهاری که تا اواخر خرداد‌ماه هم تداوم داشت، باعث رویش علف در برخی از عرصه‌های مرتعی و جنگلی به ارتفاع بیش از یک متر شد. این علف‌ها در فصل گرما خشک و با کوچک‌ترین جرقه‌ای دچار حریق می‌شود.
سبزعلی برای کاهش بروز آتش‌سوزی در علفزارهای خشک‌شده، گفت: چرای دام کمک بزرگی به کاهش آتش‌سوزی در این علفزارها می‌کند اما مهم‌تر از آن، دقت گردشگران و به‌طور کلی افرادی است که وارد طبیعت می‌شوند. آنها اگر از افروختن آتش خودداری کنند، یقینا وقوع آتش‌سوزی‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد.
یک نیرو برای محافظت از 75هزار هکتار
کمبود تجهیزات و کمبود نیروی انسانی از مواردی است که همواره مسئولان سازمان جنگل‌ها از آن به‌عنوان تنگناهای مقابله با آتش‌سوزی نام می‌برند. سبزعلی در این‌باره گفت: با توجه به اینکه هیچ دستگاه دولتی امکان جذب نیرو را ندارد اما برای رفع نیازهای موجود، سازمان جنگل‌ها و مراتع پیگیر تشکیل ساختار یگان حفاظت است تا با کمک دولت بتواند این نیازها را برطرف کند.
به گفته سبزعلی، براساس استانداردهای جهانی برای هر 2 تا 10هزار هکتار جنگل و مرتع یک نیروی محافظ تعیین شده اما در کشور ما برای 75هزار هکتار یک نیرو وجود دارد. این درحالی است که سازمان جنگل‌ها و مراتع متولی صیانت از 135میلیون هکتار از عرصه‌های ملی و طبیعی کشور است؛ عرصه‌هایی که 82درصد کل مساحت کشور را دربرمی‌گیرد. او درباره تجهیزات هم گفت: بخشی از تجهیزات مورد نیاز برای مهار آتش، تجهیزات انفرادی است. بخشی هم شامل بالگرد و هواپیما و تجهیزات دیگر است که در سال گذشته و امسال در پی رایزنی و تعامل با وزارت دفاع توانستیم از امکانات هوایی هلال احمر، ارتش و سپاه برای مهار آتش استفاده کنیم. برای نمونه در بعضی مناطق زاگرسی برای مهار آتش از هواپیمای ایلوشین استفاده کردیم. بالگردها نیز بیش از 500ساعت پرواز برای مهار آتش در نقاط مختلف انجام دادند. به گفته وی، در سال95 نزدیک به 270دستگاه تجهیزات خاموش‌کننده آتش که هر یک 30میلیون تومان هزینه داشت، تهیه و به‌کار گرفته شد؛ البته این تجهیزات روی 270دستگاه خودرو نصب شد و در اختیار استان‌ها قرار گرفت. علاوه بر این، 6میلیارد تومان هم صرف خرید تجهیزات انفرادی ازجمله دستکش، کلاه ایمنی، بیل و آتشکوب شد. در سال 96هم 500دستگاه دمنده برای خاموش‌کردن آتش در مراتع را به‌کار گرفتیم. هر دستگاه دمنده، کارایی 15نفر در مقابله با آتش را دارد.
این همه تجهیزاتی است که سازمان جنگل‌ها و مراتع برای مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی در 14میلیون هکتار جنگل و 85میلیون هکتار مرتع در اختیار دارد.
پایش دائمی مناطق بحرانی
سبزعلی همچنین از پایش مناطق بحرانی توسط قرق‌بانان و دیده‌بانان خبرداد و گفت: این افراد به‌طور مرتب مناطق مستعد آتش‌سوزی را رصد می‌کنند و با مشاهده وقوع آتش درصورت کوچک‌بودن آتش، آن را مهار می‌کنند اما درصورت وسعت آتش‌سوزی مراتب را بلافاصله به ادارات کل اطلاع می‌دهند بدین‌ترتیب آتش‌سوزی در بسیاری از موارد قبل از آنکه گسترده شود، مهار می‌شود.
فرمانده یگان حفاظت، مشارکت مردم را مهم‌ترین عامل برای صیانت از جنگل‌ها و مراتع کشور اعلام کرد و افزود: بیش از 70هزار همیار طبیعت برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع در زمینه‌های مختلف با سازمان جنگل‌ها همکاری می‌کنند، با وجود این، مشارکت مردم در برخی مناطق بسیار ضعیف است و ما تلاش می‌کنیم با کمک رسانه‌ها و با برنامه‌هایی نظیر «روز جنگلبان» مشارکت مردم را جلب کنیم.
او تأکید کرد: اگر مشارکت مردم وجود نداشته باشد ،حفاظت از منابع طبیعی به‌خصوص جنگل و مرتع بسیار دشوار می‌شود. بر این اساس فرهنگسازی برای ارتقای آگاهی مردم به کمک رسانه‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و در راس برنامه‌های سازمان جنگل‌ها قرار دارد.
سبزعلی به وضع قوانین بازدارنده برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع اشاره کرد و یادآور شد: قانونگذار 3تا 10سال زندان برای عاملان آتش‌سوزی عمدی و سهوی در جنگل و مرتع تعیین کرده؛ علاوه براین، شخص مجرم باید خسارت ناشی از آتش‌سوزی را هم بپردازد. سال گذشته براساس همین قانون 35عامل آتش‌سوزی در جنگل و مرتع دستگیر و تعدادی از آنان زندانی شدند و بدیهی است که با عاملان آتش‌سوزی بدون هیچ گذشتی برخورد می‌کنیم.
توصیه‌هایی به شهروندان برای پیشگیری از آتش‌سوزی
فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع با اشاره به افزایش دما و مستعدبودن آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع توصیه‌هایی هم برای شهروندان به‌خصوص طبیعت‌گردان داشت. سبزعلی گفت: از مردم درخواست می‌شود اگر برای گردش به مناطقی که پوشش مرتعی خشک دارند وارد می‌شوند، تحت هیچ شرایطی آتش روشن نکنند مخصوصا در ارتفاعات صعب‌العبور که مهار آتش تقریبا غیرممکن است و با دشواری بسیار صورت می‌گیرد، از افروختن آتش خودداری کنند. اگر هم در جایی برای گرم‌کردن غذا می‌خواهند آتش روشن کنند، از روشن‌کردن آتش در میان علف‌های خشک بپرهیزند. مهم‌تر از همه، قبل از ترک طبیعت حتما از خاموش‌کردن آتش اطمینان حاصل کنند و چنانچه خود باعث آتش‌سوزی شدند با سرشاخه درختان آتش را خاموش کنند اما اگر موفق به خاموش‌کردن آتش نشدند موضوع را باتلفن رایگان 1504 اعلام کنند.
