میراث ماندگار امیرکبیر

۱۷۰سال از عمر مسجد و مدرسه شیخ عبدالحسین تهرانی در بازار کفاش‌های تهران می‌گذرد؛ مسجدی که در میان کاسبان بازار به مسجد ترک‌ها شهرت یافته است. این مسجد طبق وصیت میرزا تقی‌خان امیرکبیر از ثلث اموال او ساخته شد و ازجمله بناهای به‌جای مانده از دوره قاجار است. نصرالله حدادی، تهران‌شناس، درباره معمار و ویژگی‌های معماری این مسجد می‌گوید: «معماری ساختاری مسجد و مدرسه برعهده حاج‌ابوالحسن معمارباشی بود. در کنار نام خطاط، نام سازنده کتیبه «استاد ابوالرسول حجار» ذکر شده است.» مسجد و مدرسه شیخ عبدالحسین، در حال حاضر دو بنای جداگانه دارد و از طریق دو ورودی مجزا قابل دسترسی است. حدادی می‌گوید: «ساختمان مسجد شامل هشتی، صحن مستطیل‌شکل شبستان جنوبی و شبستان شرقی است و ساختمان مدرسه شامل شبستان، یازده حجره طلبه‌نشین، حجره، کلاس درس و... است.
مسجد در شرق مدرسه قرار دارد و ورودی آن شامل فضایی طاقی‌شکل است که در دو‌طرف آن خسته‌گیرهایی تعبیه شده و در میان خسته‌گیرها در منبت چوبی جای گرفته است. سقف ورودی با مقرنس گچی آویزدار، در بخش فوقانی با مختصری رسمی‌بندی ظریف به نیم‌شمس‌های هشت‌ترک ختم می‌شود. پوشش مقرنس‌ها و شمسه، رنگ روغن کرم است. طاق ورودی نوک‌تیز و حاشیه فوقانی آن شامل طرح‌های اسلیمی و ترنج روی کاشی و معرق لاجوردی است که در طرفین آن «یارحمن» و «یارحیم» به خط ثلث نوشته شده است.»  پس از ورودی مسجد، منبت هشتی مسجد جای گرفته است که در جنوب آن دری مشبک و فلزی به صحن مسجد باز می‌شود. صحن مسجد به‌طور تقریبی مربع‌شکل و حوض کوچک مستطیل‌شکلی در ضلع جنوبی ایوان مرتفعی با دو مناره روی بام خودنمایی می‌کند.
در ضلع شرقی و غربی صحن، چهار طاقی قرار گرفته که مزین به کاشی معرق هندسی است و ترکیب رنگ هر یک متفاوت از دیگری است. در شرق، این طاق‌ها با همان عمق به درهای شبستان شرقی می‌رسند و صورت رواق این شبستان را به‌خود گرفته‌اند.