مهندسی خطوط پرترافیک مترو با وجود کمبود1000قطار

مسعود درستی؛ مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه

آخرین واگن‌هایی که شبکه مترو ۱۶‌تیرماه ۱۳۹۹ به این چرخه اضافه شده است (آن‌هم فقط 2رام قطار) و پس از آن به‌علت عقد قرارداد جدید شاهد یک وقفه در تأمین واگن هستیم. این موضوع بهبود شرایط بهره‌برداری از متروی تهران را سخت کرده ‌و باعث شده تا در بحث تامین ناوگان موردنیاز با مشکلات و کمبودهای قابل‌توجهی روبه‌رو باشیم.
اگر برنامه و هدف ما رساندن سرفاصله حرکت قطارها در تمام خطوط هفت‌گانه فعلی به 2 تا 3دقیقه باشد، در این حالت به بیش از 1500واگن جدید نیاز است، اما اگر بخواهیم رویکردی منطقی نسبت به این موضوع داشته باشیم، واقعیت این است که نیاز نیست در تمام خطوط سرفاصله حرکت قطارها به 2 تا 3دقیقه کاهش پیدا کند. در این شرایط خطوط متروی شهر تهران به‌دلیل تامین‌نشدن ناوگان مورد نیاز طی سال‌های گذشته، برای ارائه خدمات استاندارد به حدود دوونیم میلیون نفر- سفر روزانه در 156ایستگاه و 296کیلومتر مسیر ریلی فعلی، همین امروز به هزار واگن جدید نیاز دارد. از سویی تأخیر ۷ساله در نهایی‌کردن قرارداد ۶۳۰دستگاه واگن مترو باعث شده شاهد یک عقب‌ماندگی در بحث ناوگان باشیم که سبب شده با وجود توسعه ایستگاه‌ها نتوانیم سرفاصله حرکت قطارها را آنطور که انتظار می‌رود، کاهش دهیم.
قرارداد ۶۳۰دستگاه واگن مترو پس از سال‌ها با پیگیری‌های مستمر شهردار تهران به ثمر رسید که با الحاقات آن در متمم قرارداد، میزان واگن وارداتی مورد توافق با چین به ۷۹۱دستگاه رسیده که ثمرات آن در چند سال آینده قابل‌مشاهده خواهد بود. در کنار این موضوع قرارداد تولید 113واگن هم در بحث قطار ملی منعقد شده است، اما تا زمان رسیدن و تزریق ناوگان جدید به مترو باید این کمبود حدودا هزار واگن مترو را به شکلی مدیریت و مهندسی کنیم که کمترین مشکل را در خطوط و ایستگاه‌ها، به‌ویژه در ساعت‌های پیک داشته باشیم. با وجود تمام کمبودهای به‌جا مانده از دوره‌های قبل، تلاش شده تا براساس میزان تقاضای سفر و شلوغی ایستگاه‌ها، نحوه حرکت قطارهای موجود را به شکلی مدیریت و مهندسی کنیم که مسافران با کمترین مشکلات ممکن مواجه شوند.
واقعیت این است که بدون افزایش ناوگان امکان کاهش سرفاصله حرکت قطارها در خطوط مترو وجود ندارد. جدا از کمبود ناوگان، تعداد ناوگان فرسوده و نیازمند اورهال نیز زیاد شده است؛ البته در ۲۸‌ماه اخیر رشد چشمگیری در زمینه تعمیرات و ارتقای قطارهای مترو نسبت به سال‌های قبل داشتیم. در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ تنها ۲۹۷‌دستگاه واگن اورهال شده بود، اما در 2سال گذشته ۲۵۱‌دستگاه واگن اورهال شده است. ضمن اینکه از سال گذشته برای اولین‌بار در تاریخ بهره‌برداری، تعمیرات اساسی قطارهای نسل اول مترو (قطارهای DC) همراه با نوسازی و ارتقاست.
 درحال حاضر بیشترین مشکل در بحث سرفاصله حرکت قطارها را در خطوط 3، 6 و 7 داریم. با وجود تمام مشکلات و کمبودها، با بررسی‌های انجام‌شده و به‌منظور کاهش بار ترافیکی و افزایش رضایت شهروندان، از ابتدای دی‌ماه توانستیم سرفاصله حرکت قطارهای خطوط ۳ و ۶ متروی تهران را در ساعت‌های پیک به میزان یک دقیقه کاهش ‌دهیم. به این صورت که سرفاصله حرکت قطارهای خط‌۳ مترو در پیک عصرگاهی از ۶ به ۵دقیقه و سرفاصله حرکت قطارهای خط ۶ مترو در پیک عصرگاهی از ۱۲دقیقه به ۱۱دقیقه کاهش‌ پیدا کرده است.
 برای آگاهی شهروندان از کارهای انجام‌شده در راستای مدیریت کمبود ناوگان، به‌زودی جزئیات و توضیحات مفصلی درباره اقدامات صورت‌گرفته تهیه و منتشر خواهد شد. در مجموع امیدواریم که با اقدامات صورت‌گرفته در سال‌های آینده بتوانیم خدمات‌رسانی مطلوب‌تری در شهر زیرزمینی به مسافران داشته باشیم.