خسارت 56میلیارد دلاری فرسایش خاک به کشور

عضو هیأت رئیسه فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه فرسایش آبی بیش از 120میلیون هکتار از دشت‌ها و مناطق کوهستانی و فرسایش بادی در حدود 40میلیون هکتار از مناطق خشک و بیابانی کشور را فراگرفته است، گفت: ادامه این وضعیت علاوه بر سیر قهقرایی محیط‌زیست، از تعادل خارج‌شدن زیست‌بوم، امنیت غذایی و حتی استقلال کشور را با چالش‌های بزرگ مواجه می‌کند.

فریده اولادقباد در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت افزود: براساس گزارش کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی ملل متحد، هرساله 2 تا 3میلیون تن خاک تحت‌تأثیر طوفان‌های گردوغبار در سطح جهان منتشر و جابه‌جا می‌شود. این پدیده از یک سو باعث تخریب خاک و افت حاصلخیزی اراضی و از سوی دیگر، عامل بروز تخریب سرزمین، فقر پوشش گیاهی خاک و در نتیجه بیابان‌زایی است.

او کاهش 11درصدی وسعت جنگل‌های ایران در طول 40سال، رسوب‌گذاری در حدود 240میلیون مترمکعب در حوزه سدهای کشور (معادل سالانه 5سد با ذخیره 50میلیون مترمکعب) و بیابان‌زایی در بیش از 100میلیون هکتار از اراضی کشور را ازجمله پیامدهای اقتصادی تخریب خاک کشور عنوان کرد و گفت: کاهش قابلیت تولید محصول و افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای (N20، CH4، CO2) به اتمسفر و گرم شدن جهانی هوا نیز ازجمله این عوامل محسوب می‌شود.



کاهش سرانه اراضی قابل کشت  

این نماینده مردم تهران در مجلس دهم تصریح کرد: براساس برآوردهای صورت‌گرفته، هر تن فرسایش خاک حدود 28دلار خسارت وارد می‌کند. به‌عبارت دیگر در ایران سالانه 56میلیارد دلار هزینه برای جبران خسارت خاک نیاز است که 5برابر بودجه عمرانی کل کشور است، بنابراین تمامی پروژه‌های عمرانی از قبیل احداث جاده و بزرگراه، بهره‌برداری از معادن و فعالیت‌های مشابه که در آنها خاک مورد دستخوردگی و تخریب قرار می‌گیرد، باید دارای پیوست محیط‌زیست و حفاظت خاک باشند.

اولادقباد با تأکید بر اینکه خاک به‌عنوان بستر اصلی کشاورزی، نقش بی‌بدیلی در تولید محصول و تأمین امنیت غذایی جامعه دارد، تأکید کرد: تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ورود آلاینده‌ها به خاک، به‌دلیل ارتباط مستقیم آنها با موضوعاتی چون امنیت و ایمنی غذایی و پایداری محیط‌زیست، به یکی از چالش‌های اساسی پیش روی بشر در قرن 21تبدیل شده است.
وی به آمارهای جهانی درباره کاهش اراضی قابل کشت اشاره کرد و افزود: شدت تغییر کاربری اراضی به‌گونه‌ای است که بنابر گزارش سال2012 فائو، بین سال‌های 1970 تا 2009 میلادی سرانه اراضی قابل کشت در جهان 1.46 و در ایران 2.054درصد کاهش یافته و آثار گوناگون اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در پی داشته است.

این نماینده مجلس گفت: شکل دیگری از تغییر کاربری در اطراف کلانشهرها صورت می‌گیرد و خاک مناسب را تا عمق زیادی برداشته و به‌عنوان مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌دهند (تبدیل کشت به خشت) همچنین سرانه اراضی کشاورزی در کشور که 50سال گذشته 0.6هکتار بوده هم‌اکنون به 0.16هکتار رسیده و این سیر نزولی همچنان ادامه دارد.



ضرورت نقشه‌های پایش آلودگی خاکی

اولادقباد با یادآوری اینکه از 8.7میلیون اراضی آبی کشور، 8.6میلیون هکتار دارای محدودیت بوده و 3.4میلیون هکتار از اراضی فقط محدودیت شوری دارند، تصریح کرد: براساس ماده9 قانون حفاظت و بهسازی آلودگی محیط‌زیست که خاک نیز جزو آن است، پخش یا آمیختن مواد خارجی با آب، هوا، خاک یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی یا شیمیایی یا بیولوژیک آن برای انسان یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه زیان‌آور باشد، ممنوع است اما متأسفانه به‌دلیل سوءمدیریت شاهد انواع منابع آلاینده صنعتی، نفتی، کشاورزی هستیم که موجب آلودگی خاک به آلاینده‌های خطرناک شود.

 عدم‌استفاده بهینه از کود و سموم در بخش کشاورزی از دیگر عوامل آلاینده خاک است که با انتقال به محصولات کشاورزی، ایمنی غذایی را به خطر انداخته و باعث از بین رفتن کیفیت و کمیت خاک می‌شود.

اولادقباد گفت: برای تهیه غذای سالم از یک سو، باید نقشه‌های پایش آلودگی خاکی تهیه شود و الگوی کشت براساس آن تغییر کند و از سوی دیگر، نباید گیاهان خوراکی در مناطق آلوده کشت شود، ضمن آنکه باید احیای خاک‌های آلوده در اولویت قرار گیرد.

نماینده مردم تهران در مجلس دهم با تأکید بر اینکه مدیریت آب و خاک باید به‌صورت توأمان صورت گیرد، تصریح کرد: حفاظت و مدیریت پایدار خاک یکی از مهم‌ترین اقدامات برای افزایش بهره‌وری مصرف آب و حفظ کیفیت آن و راه‌حلی مؤثر برای رفع بحران آب کشور است.


  ضرورت برنامه‌ریزی برای تولید محصولات کم‌آب بر

فریده اولادقباد، عضو هیأت رئیسه فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس با یادآوری اینکه در سطح جهانی، میزان آب خاک حدود ۸برابر آب رودخانه‌هاست، افزود: هم‌اکنون 92درصد تولید محصولات در کشورمان به‌صورت آبی و 8درصد به‌صورت دیم کشت می‌شود که این موضوع نشان می‌دهد کشاورزی ایران به‌شدت نیازمند تولید محصول با آب است؛ به همین دلیل باید با برنامه‌ریزی مانع از بحران در حوزه آب شویم که در این زمینه می‌توان نقشه تعیین تناسب اراضی برای محصولات مختلف را تهیه کرد تا براساس داده‌های آن  الگوی کشت  اصلاح شود.