راز یک نامگذاری

انتخاب عنوان «غار» برای یکی از میدان‌های معروف تهران و یکی از 12دروازه پایتخت که نامی متفاوت بود، به داستان ناپدیدشدن یکی از فرزندان امام موسی‌کاظم(ع) و یک نامگذاری به‌خصوص برمی‌گردد.
میدان شهید هرندی درگذشته به میدان غار معروف بود. پس از گسترش شهر تهران در زمان ناصرالدین‌شاه و ساخت حصار و دروازه‌های جدید، یکی از دروازه‌های دوازده‌گانه ورودی شهر به دروازه غار معروف شد. وجه‌تسمیه انتخاب نام غار برای این محدوده، به اراضی و روستاهایی که با نام «بلوک غار» معروف بودند و داستان حضور یکی از فرزندان امام‌موسی کاظم(ع) مرتبط است. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، دراین‌باره می‌گوید: «دروازه غار در خروجی شهر - در حوالی همین میدان امروزی - قرار داشت و چون به سمت اراضی و روستاهای بلوک غار گشوده می‌شد به این نام معروف شد.
در زمان‌های بسیار دور به اراضی و روستاهای بین تهران و ری «بلوک غار» می‌گفتند که مشتمل
بر 40پارچه آبادی بود و به 2بخش بلوک غربی و بلوک‌شرقی تقسیم می‌شد؛ بیشتر اراضی مناطق ۱۶، ۱۷، 18، ۱۹ و بخشی از منطقه ۲۰ کنونی در این محدوده قرار می‌گرفتند.»  درباره وجه‌تسمیه این بلوک در منابع تاریخی نیز آمده است که یکی از فرزندان امام موسی‌کاظم(ع) که در ری تحت تعقیب قرار گرفته بود، در گریز از مأموران دولتی به سمت شمال ری رفت و درست پیش از آنکه دستگیر شود، در محلی به نام جال‌کولی که جای دقیق آن مشخص نیست، وارد غاری شد و به‌نحوی عجیب و غیرعادی از دیده‌ها پنهان ماند، به‌گونه‌ای که تعقیب‌کنندگان نتوانستند او را پیدا کنند. پس ‌از این اتفاق، منطقه مورد اشاره به «غار» معروف شد. البته در برخی متون کهن «غار» با «قاف» نیز نوشته شده است؛ در این متون نام مشاهیر بزرگی همچون ابوبکر صالح بن شعیب، از بزرگان ادب، دیده می‌شود که بنا به نوشته لغتنامه دهخدا و به نقل از یاقوت حموی، در روستای غار، نزدیک ری، به دنیا آمده بود.»
محدوده دروازه غار در زمان قاجار و اوایل دوره پهلوی، بعد از ورامین و خوار، از عمده‌ترین محل‌های تأمین جو و گندم اهالی تهران بود. در زمان پهلوی اول دروازه غار را نیز مانند دیگر حصارها و دروازه‌های شهر تهران از میان بردند و به‌جای آن میدانی بنا کردند که به میدان غار معروف شد.